Logonomia Anglica. Quâ Gentis ſermo faciliùs addiscitur. Conſcripta ab Alexandro Gil, Paulinæ Scholæ Magiſtro Primario. Secundò edita, paulò correctior, ſed ad uſum communem accommodatior

LOGONOMIA ANGLICA. Quâ Gentis ſermo faciliùs addiscitur.

Conſcripta ab ALEXANDRO GIL, Paulinæ Scholæ Magiſtro Primario.

Secundò edita, paulò correctior, ſed ad uſum communem accommodatior.

LONDINI, Excudit IOHANNES BEALE.

Anno M. D. C. XXI.

{n. p.}

EPISTOLA DEDICATORIA.

SERENISSIMO Potentiſsimoq́; Principi IACOBO,

D. G. Magnæ Britanniæ, Franciæ, & Hiberniæ REGI, fidei Defenſori, &c.

Siue privatum meum officium ſpectem, omnem animi gratitudinē Majeſtati Tu me debere agnoſco, cuius Gratiâ & Clementiâ effectum eſt, vt hanc quā ſequor vitæ viā ingreſſus ſim: ſiue etiam commune illud officium intuear, quod omnes viri boni Regi literatiſſimo, & optimo deberi agnoſcunt: non audebā vlli in hominibus nomini, præterquam Numini {A2} tuo hoc quicquid eſt operis conſecrare, quod inter alia totius noſtræ gentis honorem tantopere attingit, quem ſolus & ſuſtines, & tueris. Neque enim bellica vitus, nec ſcentia literarum, nec candor ingenij, nec morum cultus, neque vlla rerum potentia ad gentis alicuius gloriam tantùm valet, quantùm ſermo; quo iſta inter ſe aperiunt, & exteris produnt, & poſteris commendant. Hac de causâ illuſtres viri Principes, Reges, Imperatores, de patrij ſermonis cultu & nitore curam impensè ſuſceperunt. Iulius Cæſar de vocum analogiâ ſcripſit ad M. Tullium. Auguſtus perinde ſcribendum cenſuit ac loquendum. Tiberius in Senatu verba facturus, niſi poſtulatâ priùs veniâ, verbum peregrinum non pronunciavit. Et Carolus rebus geſtis Magnus, maior virtutibus, maximis illis de re literariâ meritis hoc addidit; quòd patrij ſermonis Grammaticam ſcripſit, conatus regulis & præceptis cultiorem & elegantiorem, ad æmulationem Græcorum Romanorumque, linguam Teutonicam reddere, omniq; barbarie exuere. Chilpericus Rex Sueſſionum literis Gallicis, quatuor à ſe inventas addidit; publicoque edicto eas recipi, in ſcholis {n. p.} doceri, & in ſcripturis exprimi mandauit. Atque vt exotica mittam, multoſque in ſerie auorum tuorum; Edwardus tertius, regum ſui temporis delibatus flos, quo nemo aut rebus geſtis clarior extitit, aut prudentiâ illuſtrior, decreuit; Ne quis Gallicè, aut in cauſis cognoſcendis, aut in iure dicundo loqueretur (conſuetudine iam inde à Wilhelmo Normano introductâ) ſed vt causarum cognitiones, ſententiæ, & cætera acta, linguâ Anglicâ Latinâue conſcriberentur. O ſi tanti principis curæ par populi amor reſpondiſſet! certè nec iuris conſulti illa nomini Anglico inuſta ſeruitutis ſtigmata in hodiernum vſque diem oſtentarent: nec ab alijs gentibus malè audiret (vt barbara) lingua Anglica, quâ nulla, audeo dicere nulla earum quæ nunc mortalibus in vſu ſunt, aut cultior, aut ornatior, aut ad omnia animi ſenſa explicanda aptior, aut facundior inuenietur. Obrepſêre (fateor) in ſcriptione culpæ innumeræ, quibus diſcentium ſtudia impediuntur: ſed repetitis vſque ab antiquitate, maiorum noſtrorum characteribus, priorum temporum incuriâ intermiſſis; eas omnes ita reſtitui, vt quantumcunque rudis (perceptâ {n. p.} inprimis literarum prosodiâ) verum vocum noſtrarum ſonum, primo ſtatim intuitu poſſit accipere. Sed quia omnis huius induſtriæ fructus à Tuo ſolius Nutu dependet (neque enim cognitus, & agnitus error, vbi diu inualuit, ſine magno exemplo ſtatim deſeritur) itaq; quicquid ego totus ſum, quicquid opera aut conatus meus, omne illud ad Majeſtatis Tuæ pedes humillimè prouolutus offero, vt pro excellenti diuini animi tui iudicio, Majeſtas Tua ratum eſſe iubeat conatum meum, aut etiam irritum.

Majeſtatis Tuæ

humillimus Subditus.

ALEXANDER GIL.

{n. p.}

PRÆFATIO AD LECTOREM.

Gentis Anglicæ, & linguæ origo vna eſt: ea ad Saxones, & Anglos, Germaniæ populos refertur. Saxones, ſiue à ſicis (quas illi ſæcas vocabant) nomen traxerint: ſiue (quod mihi vero propinquius videtur) ab Askenaz Gomeri filio; non tenebo mordicus. Tamen vtcunque illi ſæcas in pretio habuerint; certè ſeipſos ſæcaſons (hoc eſt ſicarum filios) non nominaſſent: at ab Aſkenaz, leui declinatione Sacas, ſe cum ſummo gentis honore, & debitâ parentis veneratione, Sacaſons (hoc eſt Sacæ filios) appellaſſent. Nam & docti cenſent poſteros Askenaz ibi ſediſſe, & Germanorum Iudæorum magiſtri (quorum lingua non parum momenti habet in poſteris Noachi dignoſcendis) se volunt eſſe האשכנז֙ם, hoc eſt degentes in Aſhkenazitis. Anglos olim in Cimbricâ Cherſoneſo inter Iutlandiam & Holſatiam ſedes habuiſſe, nonnulli ſunt auctores. Sed perexiguus eſt ille angulus, qui tam numeroſam gentem emitteret, vt vel duos tantùm Angliæ comitatus incoleret; quamuis ſedes ſuas penitus deſertas reliquiſſet. Alij Anglos Scaniam, ſiue Sconiam (quæ etiā Daniæ provincia eſt, ſed Suediæ contermina) habitaſſe volunt; & hinc à Danis pulſos, ſedes alias quæſiuiſſe. An hinc in Pomeraniam traiecerint, neſcio. Sed Ptolomæus Angilis, ſupra Albim ad Caluſij vſque fluminis initia non longè à Meſurio (quod hodie Magdeburgum volunt) ſedes aſſignat: hinc ad occidentem ſolem Sueuos, & Teutonarios locat, & ad Albis oſtia Saxonas. Atqui non in Sconiâ tantùm eſt Engelholme primaria prouinciæ ciuitas; ſed per vniuersam fere Germaniam, manifeſta ſunt Anglorum veſtigia. Saxonum quoque ſedes Ptolomæo ſunt anguſtæ nimis. Conſtat enim Saxonas ab inferioribus Rheni, ad Albim vſque ſinumq; Codanum incoluiſſe [Auent. Annal. Boiorum lib. 5.] Itaque niſi recentius ſit illud Saxoniæ nomen quæ hodie à Marchiâ ad Miſniam & Luſatiam pertinet, perexigua ſanè eſt illa pars antiquæ Saxoniæ. Præſens enim vidiſſe memini, Hamburgum prima ciuitas Saxoniæ. Veri autem ſimillimum eſt, eaq; eſt hiſtoriæ fides, Saxonas, qui poſtea Britanniam ſui iuris fecêrunt, eos fuiſſe, qui circa Amiſium, Viſurgim, Albimque fluuios conſedêrunt. Aduentus autem eorum in Britanniam hanc cauſam habuit.

Cum imperium Romanum fractum & attritum eſſet, Britannia à Romanis ſub Valentiniano iuniore deſerta eſt. Britannis diuturno cum Romanis bello cæſis, omni etiam reliquo populi flore ad extera bella euocato, tenues admodum vires erant contra Scotos, & Pictos. Scoti iamdiu ex Hiberniâ delati, ſeptentrionaliorem inſulæ partem occupauerant. {n. p.} Picti, ſiue Britanni erant, qui Romanam ſeruitutem à ſuis ceruicibus deteſtati eò etiam commigrârant; ſiue populus è Germaniâ oriundus, á bellicâ fortitudine Phichti dictus non multum intererit. His igitur Britanniam vaſtantibus, & populum ad internecionem vſque cædentibus, coactus eſt Vortigernus rex auxiliares Saxonum copias accerſire, quibus hoſtium impetus retardare, & cohibere poſſet. Hinc Saxonibus gloria rediit, & pax Britannis. Sed quum Rex ſtipendia militibus ſoluendo nōeſſet, initum fœdus eſt, vt Cantium in Hengiſti & Saxonum ius concederet. Hoc factum circa annum ſalutis 450. Firmatur poſtea fœdus; Hengiſti pulcherrima ſiue filiâ, ſiue nepte, Regi in matrimonium datâ, & ſoceri regno magnis prouincijs amplificato. Hoc ægrè ferre Britannos, fremere, regē abdicare, Vortimerum regem pro parte poſcere, ad arma vndique conclamatum. Per breue fuit hoe Vortimeri regnum; ſed funeſtum Saxonibus: quarto enim prælio eorum copias ita fudit, vt pedem in Britanniâ vix firmarent. Sed illo, nouercæ inſidiis, è medio ſublato, rediit cum ſuis Hengiſtus; & quod virtute non potuit, aggreditur fraude: ſimulato enim de pace colloquio, primores Britones ad vnum fere omnes trucidauit; Vortigernum, poſt filii funus regno iam reſtitutum, captiuum abduxit: cuius libertas quatuor ampliſſimis prouinciis compenſatur. Sic rediit Saxonibus animus: ſic refectæ vires. Sed nulla potentia longa. Aurelius enim vires eorum attriuit: at inclytus ille Arturus gentem fudit, fregit, domuit; ſed non deleuit tamen. Vnde post Arturum ita inualuit eorum vis, ita creuit numerus, vt vniuerſam fere inſulam (Walliæ tantùm & Scotiæ montanis exceptis) ſui iuris fecerint. Nec ita Saxonibus obfuere frequentes Cadwallonis triumfi, quin filium eius Cadwalladrum, ad Armoricanos vſque Britannos fugarent. Et, ſiue quod linguæ ſuæ puritatem, & gentis decus retinere vellent; ſiue quòd bella odiis incenſa gererent: ita in ipſam Britonum linguā sæuitum eſt, vt omnia ferme nomina ciuitatum, oppidorum, villarum, fluminum, traiectuum, ſyluarum, vallium, & montium Saxonicis vocabulis mutarentur. Sic Saxonibus circa annum 680. in Britanniâ rerum dominis, in ſeptem regna diuiſum eſt imperium. In hac heptarchiâ, variis bellorum ciuilium procellis agitatâ, nunc hoc, nunc illud regnum cæteris eminuit. Igitur poſtquam Egbertus Occidentalium Saxonum princeps rerum potiretur; vt diſcordes ſuorum animos conſopiret, populum vno nomine Engelice, ipſamq; terram Engeland appellari iuſſit. Sic Iutarum, & Phriſiorum nomen (quorū non infrequēs numerus huc cum Anglis appulerat) omnino euanuit. Et licèt omnes cōmuni nomine Saxones vocarentur, (vnde & ipſa inſula Saxonia tranſmarina dicta eſt) tamen quia in Saxonibus princeps erat ille populus quos Ptolomæus Angilos, nos Anglos appellamus; ſatis erat Egberto cauſæ vocabuli ſui, licèt alii etiam alias comminiſcantur. Hæc fuere gentis noſtræ & linguæ incunabula: quæ ſi ampliùs noſſe animus eſt, frequentes ſunt in hoc argumento historiæ. Perfectam autem huiuſce rei cognitionem tibi dabit, eruditiſſimi, & antiquitatum noſtrarum ſagaciſſimi interpretis Wilhelmi Camdeni Britannia. {n. p.}

Sermonis noſtri puritas hinc conſtare poteſt, quod præter illam mutationem quam ſæpe defleo, illamque quam temporis diuturnitas omni ſermoni inferre ſolet (idque vt infinita illa poteſtas & ſapientia eniteat, ex omni ſono, & ſignificatione quæ in voce humanâ eſſe, aut exprimi poſſit) nulla exterarum gentium colluuies noſtrum infecerit. Et quum reliqui Teutones, quaquauerſum erumpentes in Italia, Gallia, Hiſpania, &c. linguam gentis didicerint: tamen, maiores noſtri ſermonis ſui puritatem ſemper retinuerunt. Nam quamuis antiqua illa Britonum, & Saxonum odia iamdiu reſederint, & populus mutuis connubiis iunctus, vnius imperio pareat, vna lege ius ſuum tueatur, & (quod maximum eſt animorum vinculum) eandem fidem, & religionem colat: Propriis tamen familiarum nominibus exceptis; vix vlla vox Britanica in vſum communem recepta eſt. Magna fateor rerum facta eſt mutatio in illâ ſtrage quam Dani ediderunt, quæ in Anglia à Knuto primo ad Edwardum (hoc eſt, annos viginti quinque) inualuit: maior in victoria Normanorum: at verò ſermonis mutatio nulla. Dani enim, populus vt loco diſſitus, ſic animos quoq; diſſitos habuerunt: at verò ſermonis maior erat concordia, quàm quæ illis hodie eſt cum reliquis Germaniæ populis; quemadmodum ex Knuti decreto de Religione, quod adhuc Saxonicè extat, manifeſtum eſt. Normanni verò etſi ſermonem ſuum Teutonicum in Gallicum mutâſſent, idq; etiam Wilhelmus primus omnibus modis tentaret, vt Angli Gallicè loquerentur: ita tamen irritus fuit ille conatus, vt poſt Wilhelmum totus refrixerit. Aſſenſêre quidem Victori plerique nobiles, & voluptatum miniſtri, & certò certiùs aulici, qui bonis aliorum inhiabant; ideoque in plurimis aulæ ſeruitiis multa adhuc ſunt Gallica vocabula: in luſibus etiam, in aucupiis, & venationibus omnia Gallicè: etiam noſtrates canes ad prædam adhortantur Gallicè, niſi Triſtramus, quem adoleſcens legi iam penitus conſenuerit. Sunt & forenſia vocabula multa, in communi vſu nonnulla. Sed his in Etymologiâ datus eſt locus.

Reſtat vt videamus, quam tandem mutationem, ab ipſâ, temporis diuturnitate, ſermo noſter perpeſſus eſt. Extant Anglicè antiquiſſima gloſſemata in Euangeliſtas, circa annum Chriſti 700. conſcripta: poſtea etiam ad populum conciones, eccleſiæ canones, & huiuſmodi ad rem diuinam facientia: ſed ego è mediâ antiquitate exemplum ſumam ab Ælfrico, qui Eadgaris tempore floruit; cuius regni initium fuit anno ſalutis 960. Epiſtola eius ad Sigeferthum hoc habet exordium.

Ælfric abb: gret Sigeferth freondlice. Me is geſæd that thou redeſt beo

I Ælfrick abbot greet frendly. to me it is ſaid ſpeakeſt by

me that ic other tæhte on Engliſcen gewriten other eower ancor æt ham

I teach in my Engliſh wryting then your at home

mid eow tæth. forthan the he ſwutelice ſægth, that it ſie alefd that meſſe

with you teacheth. becauſe that he ſoothly ſaith, is alow’d maſſe

preoſtan wel motan wifigen, and min gewriten withcwetheth thyſen.

prieſts may take wyues, my wrytings gainſaieth this.

Nemo verè Anglus eſt, qui voces haſce omnes ſuas eſſe non agnoſcit, {B} vtcunque dialecto variari videantur. At ſi ſequentium temporum authores legas, neſcio an agreſtem aſperitatem exuiſſe iudices, an potius nouam induiſſe. Habe paucula ex illis quæ Michael Draitonus, orbis Anglici Dionyſius, citat ex Roberto Gloceſtrenſi, de Londino à Luddo neſcio quo mœnibus cincto. illuſtr. in Polyolbij cantum 8.

Walls he let make al about and yates yp and doun

And after Lud that was^a1 is name he cluped it Luds toun.

The herte yate of the toun that yut ſtont ther and is

He let hie clupie Ludgate after is^2b o nam iwis.

He let him tho he was ded burie at thulk yate,

Theruore yut after him me clupeth it Ludgate.

ſcio inconcinnam videri hanc poetæ ruſticitatem, qui annos vltra trecentos ſcripſit: ſed vtcunque ſermonis vſus ſe dederit, præſentibus hominum temporibus in flore videtur, niſi & idiomatis peritia adſit, & ſolers vocum alienigenarum diſcriminatio.

Huc vſque peregrinæ voces in linguâ Anglicâ inauditæ. Tandem circa annum 1400, Galfridus Chaucerus, infauſto omine, vocabulis Gallicis, & Latinis poeſin ſuam famoſam reddidit. Hic enim vulgi indocti ſtupor eſt, vt illa maximè quæ non intelligit admiretur. Hinc noua profluxit ſcribendi, & loquendi ſcabies. Nam vt quiſque ſciolus videri vult, & linguæ Latinæ, Gallicæ, aliuſue ſuam peritiam venditare: ita quotidie fera vocum monſtra cicuriat; horridaſque, & malè ſonantes, nidique infauſti picas, & cicumas noſtra verba conari docet. Sic hodie ferè ex ijs Anglis ſumus, qui Anglicè non loquuntur, ab Anglicis auribus non intelliguntur. Nec ſatis habemus ſpurium hunc fœtum ſuſcepiſſe, fœdum aluiſſe; ſed legitimum etiam, origine noſtrum, vultu gratum, & à maioribus agnitum, pepuliſſe. ô dura ora! Communiter audio komon, viſεes, εnvi, malis, etiam virtv, ſtudi, ʒuſtis, piti, merſi, kompaſſion, profit, komoditi, kulor, grās, favor, akſeptans, &c. At verò quò gentium eieciſtis illa vocabula, quæ pro his adulterinis maiores noſtri uſurpârunt? vt voces ciues exulent? vt noua barbaries vniuerſam linguam Anglicā extirpet? O vos Anglos! vos (inquā) appello quibus ſanguis ille patrius palpitat in venis; retinete, retinete quæ adhuc ſuperſunt reliquiæ ſermonis natiui; & quæ maiorum veſtigia apparent illis inſiſtite. Anne vt ipſi linguam veſtram Romanis prouincialem faciatis, quorum maiores Romana arma contempſêrunt? Satis ſuperque riſimus^a3 execrabiles aggrauationes, inficioſas indecentias, & deplorabiles excrutiationes veſtras. ^bFabulæ⁴ etiam fuerunt ſemicirculi, & trianguli ſuppeditalium veſtrorum, vultis ampliùs colaphizari?

Phyſician Mirus talks of ſaliuation,

Of Tophes, of puſtules, of febricitation,

Who doth ingurgitate, who doth tuſſicate,

And who an vlcer hath inueterate. {n. p.}

Thus while his inkhorne termes be doth apply,

Euacuated is his ingenie.

Auditum adueniens rides Wilſone? Atque vt nos unà tecum rideamus, ede (quæſo) Gabritii & Beyæ colloquium Latinogallico-anglicè kantantium. Nec tamen hæc ideo dicta eſſe velim, ac ſi omnes omnino peregrinas voces repudiarem: ſed vt illorum libidinem refrænem, qui voces vſitatas, ſono gratas, & ſenſus pleniſſimas auerſantur; vt nouas, auditu aſperas, ſensu dubias, pariant. Neque enim minus nobis quàm aliis gentibus licere puto. Sed vt quæque gens mercibus aliunde importatis liberè vtitur, suaſque ipſa extrudit vt alienas comparet: Sic & lingua quæuis alienis copiis diteſcere poteſt, ſuaſque aliis impertire. Quàm multa Romani à Græcis ſumpſere? & poſt captam Græciam, quàm multa viciſſim Græci à Romanis? Et ſi Latinæ linguæ origines libet altiùs inquirere, multa à noſtris eſſe deſumpta inuenies. Et vt à corniculâ Æſopicâ plumas aliquot noſtrates demam, exempla paucula è multis proponam, vt docti iudicent.

Hîc verò fac, V, antiquo, & recto ſono proferas, quo nos W. Nam quamuis per illud V, ſæpe digamma Æolicum ſiue F, craſſum exprimerēt, in his tamē & multis alijs non obtinuit. V, enim literæ F, contermina, Græcè per β vertitur: vt, in φλάβιος & Βιργίλιος, in aliis per ȣ: vt, in Ουαλης à valeo, ουεσπασιανὸς à veſpa. Quamuis non negem noſtru W, per V, id eſt F, craſſū, aut etiā per ipſam B, verti, vt à Wall Belgicè, Teutonicè Waluisch, Anglicè Whale, latinè balæna. Et quemadmodum hæc ab vnâ literâ incipientia ſe offerunt: ſic etiam inueniet, cui vacat in pluribus experiri. Namque vt ad Aſylum Romuli plurimarum gentium vicina fluxit colluuies, vnde tandem vnus latronum grex: ſic etiam ex linguis maximè inter ſe diſſitis, vna tandem lingua Romana conflata eſt; ideo Latina dicta, quia vt à Latinis maximus conuentus ſceleratorum, ſic plurima inde vocabula deducta ſunt. Quare quum noſtra Latini aſciuerint, reddere quidem idq; cum fœnore oportebit. Sic multa hodie Germani à Latinis mutuantur, neque id in vocibus tantùm, ſed etiam alicubi in ſyntaxi. {B2}

Et quum lingua noſtra alienas voces tam facilè & admittit, & sponte adoptat: hoc itidem & nobis licere poſtulo, vt monoſyllaba noſtra aſſumptis aliunde pluriſyllabis miteſcant. Et quum ſemel omnis terræ labium vnum fuerit, & unus ſermo; optandum ſanè eſſet, vt vnâ vocum communione, vnus omnium gentium ſermo communis fieret. Quod ſi humanis viribus conandum eſſet, nulla profectò lingua ad hoc magis commoda, quàm lingua Anglica, inueniretur. Sed quia hoc humano ingenio ſperandū non eſt, ita nos in nouis vocibus aſciſcendis pudenter geramus, vt hoc coacti, non petulanter facere videamur. Quod ſanè tum denique fiet, quum noſtræ voces, nec ſimplices, nec compoſitæ, peregrinæ dictionis vim & ſenſus aſſequentur.

Supereſt, vt de nouâ quam affero Orthografiâ pauca dicā. Et ſane cùm viderem Saxonum characteres maximâ ex parte Latinis literis haud ita abſimiles, ſed vt vnos ab aliis traductos facilè iudicares; noſtros tamen concinnitate & elegantiâ Latinos multū superaſſe: animaduerterem etiam in omnibus antiquis ſcriptis, noſtris maximæ curæ fuiſſe, ex verâ, proſodiâ voces deſcribere; denique tum primùm allatū esse ſcripturæ vitium, cum libri noſtri imprimi cœpiſſent; omnem cacographiæ noſtræ culpam eò potiſſimum referebā. Nam cùm prudētiſſimus ille Rex, & vná, fauentiſſimus literarū Henricus ſeptimus, typografum Winken de word (qui primus, ſcripta Anglica prelo expreſſit) huc è Germaniâ evocaret: neceſſe habuit typografus, illis quos habuit typis, noſtras voces excudere. Sic primùm accepti ſunt th pro ð, g for ʒ, &c. Et ſi huic non abſimile incommodum etiam accederet, vt prælo corrigendo non doctus præſſet ſed aliquis de grege mercatorum qui Germanicè & Anglicè loqui poſſet; corrumpi neceſſe erat Orthografiam noſtram; & quia tempeſtiua medela adhibita non eſt, in hominum vſum corruptam tranſire. Atque hanc ſanè exiſtimo vnicam fuiſſe caſsam corruptelæ. Cui rei etiam hoc argumeto eſſe poteſt, quod Germani ſonos illos nō habent, in quibus maximè erratū eſt. Neq; enim pronūciant thing ſed Ding, pro faðer, what, ʒoſef, Chansler; efferūt vater, Yoſef, was, kantzler. Quæ vitia ſi corrigas, & vocalibus ſua tempora tribuas; habes fere omnia, certè præcipua quæ in noſtrâ ſcriptione corrigenda ſunt. Occurrere quidem huic vitio viri boni & literati, ſed irrito conatu; ex equeſtri ordine Thomas Smithus; cui volumen bene magnum oppoſuit Rich. Mulcaſterus; qui poſt magnam temporis, & bonæ chartæ perditionē, omnia Conſuetudini tanquam tyranno permittenda cenſet. Vnum in equite iure reprehendit, quod noui eius characteres nec aſpectu grati ſunt, nec ſcriptu faciles. Huic malo, quoad potuit, ſubuenit è fecialibus vnus, qui eorū more ex gradu officii nomen ſibi Cheſter aſſumpſit. Sed ille, præterquam quòd nonnullas literas ad vſum perneceſſarias omiſit, ſermonem noſtrum characteribus ſuis non ſequi, ſed ducere meditabatur. Multa omitto. Neque enim bene facta malignè Detrectare, meum eſt: tamen hæc paucula adnoto, ne me homini probo falſum crimē affinxiſſe putes. Emendato noſtro charactere vtrumque leges, quia de ſono tantùm certamen eſt. Sic igitur ille. folio 66, b. {n. p.}

Non noſtras hîc voces habes, ſed Mopſarum fictitias. Wadus autē non ſolùm cum feciali errare voluit, ſed ſecum etiam ſeorſum ſentire. Sic non ſcripſit Lundon; quod cōmunis fert dialectus; ſed, quod tabellarii, Lunun, aut lintrarij Lüun. Nec duplices conſonas admiſit in ʒon and ʒuſtis, ſed Dzyon & dzyuſtis ſcribēda tenuit: idq; quia duplex illa conſona quæ has voces incipit, in hæc elementa proximè diſtrahi videatur. Nos autē in vocibus deſcribendis, non ſimplices ſonos diſtrahimus: ſed diſtractos potius in vnum coniungimus. Bulokerus v paucula mutauit, ſic multa fideliter emendauit. Atq; hi ſunt quos ſcio Orthographiæ nomen ſuum publicè profeſſos eſſe. Ego autē cum M. Fabio ſic cenſendum ſtatuo. Quemadmodū in moribus bonorum conſenſus, ſic in ſermone conſuetudo doctorū, primaria lex eſt. Scriptura igitur omnis accommodanda erit, non ad illum ſonum quem bubulci, quem mulierculæ, & portiores; ſed quem docti, aut cultè eruditi viri exprimunt inter loquendum, & legendum. Et quemadmodum periti pictores ab humanâ facie ſic ponunt imaginem, vt viuos vultus imitetur: ſic etiam à vivâ voce verba deſcribere oportebit, vt à verâ proſodiâ ne latum pilum aberremus. Sed ne exiſtimes, me de ſono tanquam pro aris dimicaturum, quatuor eſſe concedo, quæ regulæ huius aſperitatem aliquantulum lenire, Orthographiam permultùm adiuuare poſſunt. 1. Deriuatio, 2. Differentia, 3 Mos receptus, & 4 Dialectus. Quæ quidem ſic in adiaphoris valere cupio, vt nullo tamen modo à rei veritate depellant.

1. Sic derivativa primitiuorum ſcripturam ſequuntur: vt, divjn, skolar potiùs quam devjn, skoler: quia in ſyllabis correptis, vbi vtrumuis indifferenter auditur, etymon sequendum eſſe ſtatuemus. Sic contrà, deriuata primitiuorum orthografiam oſtendunt; vt, perſonz non perſnz; quia in deriuatis perſonal & perſonaliti, o, nondum euanuit. Deriuatio tamen de vero ſono ne quicquam detrahito, veto enim ſcribi houer, honor, honeſt; quia in his, h, nec auditur, nec audiri quidē aut debet, aut poteſt, ex regula quam pag. 10. reperies: dicimus enim an ouer, mjn onor, ðjn oneſti; non a houer, mj honor, ðj honeſti. Proinde doctus, etymon intuitus, ſcribat divjn, skolar, onor, kunʒurer: at ſi indoctus ſuas aures ſequutus ſcribat devjn, skoler, oner, kunʒerer, ſuſque deque habeo.

2. Differentia ſignificationis (quoad fieri poteſt, & ſonus permittit) orthografiâ diſcernitur. Quare cùm ſcribas our noſter, a, um. e, interpoſito ſcribatur ouer hora: id enim & prolatio ferre potest, & ſenſus hanc differentiam requirit. Sic J. ego, ei oculus, ëi ita, dézert ſolitudo, a dezért meritum: at uerò a ſúbʒekt ſubditus, & tu ſubʒékt ſubiicio; aut ſolo ſenſu, aut {n. p.} accentu diſtinguuntur. Nec in vocibus tantùm ſolitariis hæc differentia eſt obſervanda, ſed etiam compoſitis in orationē. Dicimus enim mj nativitis kaſt: quod verti poteſt, natiuitas mea calculatur, aut calculus natiuitatis meæ: hîc igitur orthografia, mj nativitis iz kaſt, omnem tollit ambiguitatem. I kanot drink wjn, non poſſum bibere vinū; & J kan not drink wjn, poſſum non bibere vinum, ex orthografiâ duntaxat fraudem fallunt. Sic igitur orthographia ſonum penitus penituſq; non ſequetur, quum ſenſus differentia quærenda eſt.

3. Nec verò Consſetudini parum tribuo: qui illam vbiq; ſequendam iudico, niſi vbi vera proſodia manifeſtò repuguat. Proinde licèt frequētiùs dicamus fόk, fât, bâm, hâf, & tâk, wâk, wið, ov, agenſt; tamen quia è primis illis omnes eruditi non eiiciunt l, ſequamur hic conſuetudinē, et aliquâ ex parte deriuationem, in fölk, fâlt, bâlm, hâlf, à volk, fâl, balſamum, halb [in tâlk, wâlk, with, oðer, of, againſt, ſcribendi consuetudinem tantùm: idq; quod docti aliqui viri ſic legunt, & aliquando loquuntur. Incipientia etiam à w: vt, wit, wïn, wash, wäk, wail, wil, ſi k, propositum habent, neceſſariò efficiunt, kwit, kwïn, kwash, kwäk, kwail kwil: tamen quia Conſuetudinem ſenſim diſſuere malo, quàm repente præcidere; fero non inuitus, vt ſcribere poſſis quit, quïn, quash, quäk, quail, quil. Propria etiam nomina, quadam dignitatis prærogativâ aſſuetam ſcribendi formulam retinebunt, vtcunq; vulgò vitio diſtorqueatur. D’Aubigne, D’Anuers, D’Aubridg-Court, Redklif, Cotswöuld, &c. quæ vulgus extollit Daubnei, Dauers, Dabskot, Ratlif, Cotſal.

4. Quin etiam vbi dialectus variat, facilè patior vt ipſa ſcriptura ſibi minimè conſtet: vt, farðer, furðer, aut furder; murðer, aut murder; tu flj, aut tu flï, tu flït, aut tu flöt, &c. Dialectis autem (exceptâ Communi) in oratione ſolutâ nullus eſt locus; niſi vbi materiæ neceſſitas poſtulat: Poetis metaplaſmus omnis modeſtè conceditur.

Superſunt, lector, quæ te rogatum velim. Primùm, vt ſi quid in hoc ſtudiorum itinere à regiâ veritatis viâ deuius aberrarim, illud pro candore tuo corrigas, aut me admoneas. Alterum ne mihi cacografiam feſtinus improperes: præſertim cum quatuor eſſe conceſſerim, quæ ſcriptionem aliquantulum mutare poſſunt, vt de Accentu, aut Metaplaſmo nihil addiderim, donec illuc peruenero. Vnum fortaſſe querêris. Deeſſe alicubi duplicatas cōſonas; vt, in fatter, better, robbing, quam quidem culpam nos ita probamus, vt (ſi quando tempus ad eam rem tulerit) duplicatas illas conſonas, culpam eſſe in Orthographiâ non ferendam oſtenderimus; niſi vbi aut Compoſitione, aut Metaplaſmo, licuerit crimen defendere. Sed hæc in præſens miſſa facio; ne prolixâ nimis præfatione, videar moras tuis ſtudiis nexuiſſe. Vale.

{n. p.}

Logonomia Anglica partes habet 4,

Malo; in earum

Proſodiâ, Cap. 1.

1. Grammaticam

Compoſitione Cap. 2.

de literarum

Simplicibus

Vocalibus. Cap. 3.

vſu

Recto; qui

Conſonis. Cap. 4.

eſt in literis

Proprias. Cap. 5.

Diphthongos

Improprias ubi de

Coniunctis

dialectis. Cap. 6.

in

Syllabas & voces Cap. 7.

Primitiuis

Vocibus

Peregrinis Cap. 8.

Deriuatis

Compoſitis

Noſtratibus

Comparatis

Cap. 9.

2. Etymologiam de

Diminuitis

Communi

Cap. 10.

Vocum

Nomine

Proprio

ſpeciebus. 3.

Perſonali.

Cap. 11.

Species 3.

Verbo;

Cap. 12.

cuius ſunt

Coniugationes 3.

Conſignificativis; quæ ſunt Aduerb.

Coniunct. & c. Cap. 13.

Absoluta Cap. 14.

Soluta

Simplex

Convenientiæ Cap. 15.

Rectionis

Casus

Vnius Cap. 16.

quæ eſt

Varii Cap. 17.

Utraq;

Verbi Cap. 18.

aut eſt

1. Vocū

delectu ubi

Appendicibus

3 Syntaxin

tropi 4. cum

et Vitiis ca. 19.

quæ eſt aut

Defectu

Ornata

Vsu; isq;

Pleonasmo

Ca. 20.

in

aut in

Enallage

Pœtica

vocis

Sono. Cap. 21.

Cap. 24.

2. Sententiæ ordine. & sensu. Cap. 22.

3. Exochis Cap. 23.

Grammatico

Cap. 25.

Accentu

Rhetorico

Syllabarum quantitate.

Cap. 26.

4 Proſodia in

Metro; idq;

eſt aut in

Pedibus __________

Carmine

Rythmico Cap. 27.

Latinum imitante Cap. 28.

Errata ante legendum corrige.

Syllabæ quæ naturâ suâ cōmunes ſunt, poſſunt indifferenter per vocales longas aut breues deſcribi: vt, shal aut shâl, dans aut dâns, bi bï, ded dëd, whöm whüm, moðer muðer, sai säi, mai mäi, &c. Quædam accentu variant, vt ibi dictum eſt: itaque in his nil titubabis. Errata leuiora præteribis: cognita &agnita ſic reſtitues. pag. 3. lin. 24. laqueus. p. 4. l. 12. bloud. l. 14 querela. p. 6. l. 23. diſtinguerent. 7. 16. boum. 8. 1. ſenſim. 9. 17. ſic ð. ibid. inuħ. 13. 18. ðëz ſëz. 14. 2. venefica. ib. 7. dëz. l. 13. Hebr: 15. l. penul. index. 17. 27. ἰσχνότητα. 18. 16. &18. quædā. 19. 1. pëz: 21. 24. knöun, säving. 16. l. ult. ðï, 23. 9, Konfounded, 24. 19. fürth, ib. 22. trïz, 27. 13. ëzment, ib. 21 tëch, tëcher, 22. hëring, 30. 27. konſul. l. ult. ʒenerus, 33. 3. forſwër, 34. 11. &22. lëſt, 36. ult. quatenus, 37. 3. ëvs, 7. nonæ, 8. bouelz, 20. tü, 23. göuld, idque quoties occurrit; cum ſimilibus föuld, höuld, &c. 24. whët, 27. brëd, 38. l. ult. argentea, 40. 1. mutnz, vëlz, 41. 13. pëz, 42. 28. ſecundæ, 43. 15. lëvz, 48. 23. dipt, 50. 5. ſwër, 51. 18. häv, ib. 26. indicentur, 57. 4. Imperat, 59. 1. luvz, 60. 4. abröd. ib. 20. rëd, 62. 11. klöðier, 65. 27. âlðoħ, 71. 8. [43.] 76. 5. tëch, 77. 26. unëzi, 83. 3. höp, 84. 13. mï, 86. l. penult. Etiam, 87. 10. grandes, 93. l. ult. quia tu tëch doceo, 96. 24. uniuerſam, 99. 3. etiam, ib. 8. prezum’d, 100. 10. ſiue, ib. 26. nou, 101. 17. pleʒez, 103. 25. &ult. shï. 109. 4. ſæpius, 111. 16. mjħt, 112. 5. gaðer, 115. 13. principes, 128. 4. ſakklόth, 133. 17. forgόtn, forgíving, 136. 4. Kvpid. 144. 18. ljvz.

Quinetiam characterum penuriam in I, pro J, quoties opus reſarcies. Denique capite 25. & deinceps; accentuum notatio, longarum vocalium quantitati veniam inueniet. {n. p.}

LINGVÆ ANGLICÆ LOGONOMIA.

Quid ea, partes, literæ.

CAPVT I.

LOgonomia eʃt comprenhenʃio regularum quibus ʃermo ignotus faciliùs addiʃci poteʃt: ea ex Latini ſermonis vʃu obʃeruata Latina eʃt, ex Anglici Anglica, 🙰c.

Partes eius ʃunt quatuor: Grammatica , Etymologia, Syntaxis, Proʃodia. Grammatica ʃiue, (vt alijs placet ) Literatoria, eʃt Logonomiæ pars de numero 🙰 poteʃtate literarum ʃimplicium, 🙰 coniunctarum.

Et quamuis in literarum vſu apud nos, ſit manifeſtus error: tamen quia vulgo ſic ſcribere & legere placuit; primùm quatenus ſe res habet, deinceps quatenus habere debet, paucis explicabimus.

{A}

Literæ Anglis eodem ʃunt numero, ordine, &ʃono, ʃi per ʃe accipiantur, quo apud Germanos, &reliquos ferme Europæos nobiliores. Sed in c, g, i, s, t, et y; paucula veniunt obʃeruanda. C, ante a, o, u, aut conʃonantem, idem valet quod k; ante e, i, &apoʃtrophū (’ ) perinde ʃonat vt s; quemadmodum etiam Germani efferunt in cederbaum cedrus, et circkel circulus. Peculiare etiam Anglis eʃt, per ch eum ʃonum exprimere quem Itali per c, in piacevole: ita enim et nos efferimus a chaire , cathedra, a cherry ceraʃum, a chin mentum, choſen electus, a,um; to chuſe eligo.

G, ante a, o, aut u; vno ʃono profertur vero et Germano; quemadmodum ante coʃonantes, in gloria et gratia: ante e, aut i, ʃæpiʃsime quemadmodum Itali in gentile, et giovane; ʃic enim et nos ʃonamus, a giant gigas, a gibet patibulum, ginger gingiber, gentle humanus, changed mutatus , et alia. Hunc ʃonum aliæ fortaʃʃe gentes exprimant per dzy, nos per simplex g, ante e, aut i; at ante a, o, et u; ʃemper per j, conʃonam: in his namq; g, et j, vno ʃunt eodemq; ʃono.

Jaſon, dzyaſon, Iaſon.

Geffrey, dzyeffrey, Galfridus.

Ginger, dzyindzyer, gingiber.

Joſeph , Dzyoſef, Ioſephus.

A Judge, a Dzyudzyh, Iudex. vbi etiam dg. ʃonat poʃt u, quod j ante.

Nec tamen hoc vbiq; obtinet , vt g, ante e, et i, ʃic proferatur: dicimus enim, to get, i. parare, &to give donare, et alia nonnulla, ʃono legitimo et natiuo.

At verò j. ante a, o, et u, nuʃquam variat. Nam quod apud Germanos I. valet ante vocalem, illud per y {n. p.} ʃcribimus, non per j. illis enim Iung, i. iuvenis, apud nos eodem ʃenʃu et ʃono eʃt Young.

In S illud vnicum obʃeruandum, Anglos illud Hebræorum ʃpumoʃum ש effere per ſh, Germanos per ſch; vt, Anglis pudor eʃt ſhame, Germanis, ſcham: Hiʃpani autem per x. hunc ʃonum exprimunt; vt in debaxo infra.

CAP. II

De literarum compoſitione.

IN ʃyllabis componendis illud apprimè notandum eʃt, non omnes vocales eʃʃe vbiq; ʃonoras. Secundò, ʃonum penitus eundem in omnibus non obtinere. Nam quamvis in ʃyllabâ longâ aut brevi, temporum momenta diʃtent, non ʃoni vicinitas: tamen eadem vocalis aliquando latum quiddam ʃonat, aliquando exilius, vt in Hall Henriculus, hale trahe, et hall aula. Exilius eʃt a. in duabus vocibus prioribus, in tertiâ fere eʃt diphthongus. Syllabæ autem productio, inter ʃcribendum dignoʃcitur dupliciter. Primò, e. aphono in fine dictionis poʃt cōʃonantem non duplicatam addito: vt, in dame domina, voce monoʃyllabâ; nā dam ʃine e, aut damme cum e, poʃt conʃonam duplicatam eʃt beʃtiæ cuiuʃvis mater. ʃecundò: ʃyllaba longa cenʃebitur à duplicatâ vocali. Vocalis autem duplicata, eʃt eadem; aut diuerʃa. In e, et o, duplicatis, ʃonus à proprio aliquantulum diʃtat: vt in grin laquens, et greene viridis, ʃonus unus eʃt; ʃed in voce priori correptus, in altera longus. Sic in Bucke hic dama, et Booke liber: neque in his vlla ʃoni differentia eʃt, præter illamquæ in quantitate percipitur. Si autem vocalis diverʃa ʃit, {A2} reijciēda eʃt in pronūciatione poʃterior, &prior elongāda: vt in ſeat ʃedile, meat cibus; quia ſet eʃt locatus, &met obviam factus. Et licèt in his longis, e finalis ʃ æpius redūdet,ʃcribimus enim ſeat aut ſeate, meat aut meate: duo tamen hic notanda veniunt: differentia, &etymon. Aliquando enim differentiæ cauʃâ vtraque producendi ratio obʃeruatur; vt in Boare aper, vt id oculi diʃtinguant quod aures nequeunt, a verbo to bore terebrare. In People autem populus, etymi cauʃâ aʃʃumitur o, &falʃò ʃcribitur vt triʃʃyllabum pe-o-ple, potiùs quàm rectè pïpl, sic à Belgico bloed ʃanguis, ʃcribimus blood, aut bloud, licèt ʃyllaba ʃit correpta Blud. Sed hîc magna eʃt anomalia in illis quae per ui ʃcribuntur. In aliquibus enim, vt in ſuit actio aut quærela, &cuited wine. i. vinum coctum, regula quam dixi de poʃteriore vocali in pronunciatione reijcienda, vim ʃuam obtinet vt in meat: legimus enim, ſvt &cvted, per v, ψιλὸν productum , à Gallicis vocabulis ſuire ʃequi et cuire coquere: aliquando fallit, vt in guild, i. Societas, ʃiue aula, frequentiæ locus; &guiltie reus; dicimus enim the geild-hall, et giltie. In build autem ædificare, nondum iactum eʃt fundamentum: pro ʃuopte enim cuiuʃq; ingenio, vnus bvldeth per ὐψιλὸν; alter beildeth per ei; tertius beeldeth per ï longum: et adhuc quartus bildeth per i breve. Neq; hoc in vocalibus tantùm uʃuvenit vt etymi agnoʃcendi causâ addantur, ʃed etiam in conʃonis: ʃcribimus enim à ſygne ʃignum, ʃed ʃonamus a ſein, item in J diſdeigne dedignor, loquimur I diſdain.

Et quemadmodum ad ʃyllabas producendas duplicatur vocalis; ʃic ad abbreuiandas, conʃona. Eadem namq; conʃona in fine duplicata cum e, nihil momenti addit ad ʃonum {n. p.} aut ʃyllabas augendas; ʃed vocalem præcedentem ʃono rapto efferendam oʃtendit, vt in wanne monoʃyllabâ pallidus: nam to wane, eʃt decreʃcere. Conʃona autem aliquando eʃt poteʃtate par; vt in backe tergum, lacke indigentia: nam to bake, eʃt pinʃere, et lake lacus. Rarò etiam longiùs remota aʃʃumitur: vt in lambe agnus, vt diʃtinguatur à lame claudus. Hinc excipe a wombe vterus, et to combe comere; per ω. licet hanc vltimam antiquitas, &etiamnum dialecti, corripiant.

Illud autem animaduertendum, hæc quæ diximus ſæpius infirma eſſe; quia quum in noſtrâ cacographiâ nihil iuſſum ſit, nihil poteſt eſſe iuſtum: ubi eodem præmio vnuſquiſque ſapit, aut etiam deſipit.

CAP. III

Orthographia

DIximus de obliquo: nunc rectum quoad poterimus indicabimus. Atq; vt exteri noʃtra faciliùs intelligant: primo alfabetum plenum &perfectum afferemus; poʃtea quoties opus erit, exempla ʃubiungemus utroq; charactere, vʃitato videlicet &etiam nouo: vt exteri per novum, rectiùs intelligant vʃitatum; noʃtri per vʃitatum, nouam ʃcribendi rationem videant, et errores corrigant.

Sed ne mirū cuiquam videatur aut inʃolens, tam longo vʃu recepta mouere: rationes afferam inprimis conatus mei, vt pro ʃuo quiʃq; arbitrio ʃtatuat, ʃatiʃne cauʃæ ʃit cacographiam noʃtram emendandi.

Atq; quum noʃtra ʃcire volentes nihil magis arceat, quàm ingens illa difficultas quæ primo obiecta intuitu deterret, quum vnos eoʃdemq; characteres diuerʃo ſono proferendos {A3} videant; nec liquere ʃatis poʃsit, quis potior ʃonus uʃurpandus ʃit: humanitatis ratio me prima impulit vt exteros iuvem, &commune humanæ ʃocietatis vinculum, quam nihil magis quàm rationis, et orationis vʃus conglutinat. Deinde quum aliud ʃcribamus aliud pronunciemus, falʃitatem ʃcriptionis noʃtræ nemo ʃenʃus integri poſsit defendere. Expugnare igitur volui, &ʃi poʃʃem expurgare barbariem illam, quæ in noʃtras literas irrepʃit, ijʃque integrum iam centennium inveterauit: ne ʃi errores noʃtros corrigere non poʃʃemus, ʃtupidiſsimi mortalium videremur; ʃi nollemus, ignaviʃsimi. Et quum mulieres, vitriarij, pictores, qui auriū ʃono tantùm inʃeruiunt, orthographiæ facē ex verâ literarum proʃodiâ nobis præbeant: adeone talpeʃcent docti vt etiamnum cæcutiant? Sed vident (inquis ) non probant: ferunt, non laudant. Sed quorʃū vident, ʃi nō vt corrigant? Ideoq; ferūt, vt Lingua noʃtra alioquin cultiſsima, ʃuauiſsima, copioʃiſsima, perpetuā ferat inuʃtā barbariē? Mihi (fateor) petita lux eʃt à feneʃtris, in quibus legi dier, quod dicti ʃcribunt deare charus, in bred bread panis, inde etiā nakid cum ẏ & bare pro naked come I. i. nudus venio. Hoc igitur inprimis datū, ratū, ʃanctumq; eʃto; Inuentas eʃʃe literas, vt vocis articulos, &minima eius momenta diʃtinguerunt. Secūdò, ʃinguli in voce momenti, ʃingulos eʃʃe oportere characteres, &proinde ʃingulorū characterū ʃingulū eſſe &vnicum ʃonum: ne ʃi eiuʃdem literæ ʃoni duo, vel tres, aut plures concederentur, nullum in ipʃis literis, nullum in vocibus diʃcrimen agnoʃceretur; et ʃic quod initio ratum eʃʃe iuſsimus corrueret. Tertiò, vocum ʃignificata mutanda non eʃʃe, et proinde nihil poʃʃe abʃurdius excogitari quam vocalem mutam, vt antea diximus in dame et meate: {n. p.} Sed vniuʃcuiʃq; vocalis breuitatem & productionem, in ʃeipʃâ quærendam eʃʃe, non aliunde. Quibus poʃitis, et conceſsis, tandem rem ipʃam aggrediamur.

Literæ ʃunt vocales, aut conʃonæ. Vocales ʃunt quinq; a, e, i, o, u. Omnes pluriʃonæ, &vt pronunciatione, ʃic & ʃcriptu diʃtinctæ. Breues uʃitatā formā ʃcribantur: Longæ duabus in apice punctis diʃtinguantur. De ʃingulis clariùs loquar. A, eʃt tenuis, aut lata: tenuis, aut breuis eʃt, vt in talôu tallowe ʃebum; aut deducta, vt in täl tale fabula aut computus: lata, vt in tâl talle procerus. Hunc ʃonum Germani exprimunt per aa. vt in maal conuiuium, haar coma: nos vnico charactere, circumflexo â. contenti erimus.

E, breuis eʃt hac formâ e, vt in net rete: et longa ʃic, ë; vt in nët neate. i. nitidus adiectivum: Subʃtantiuum neate ʃignificat omne genus bonum.

I, eʃt tenuis, aut craʃʃa: tenuis eʃt breuis, aut longa: breuis ʃic notatur i, vt in ſin ſinne peccatum: longa ʃic ï. vt in sïn ſeene viʃus, a, um: craʃʃa autem fere eʃt diphtongus ei; ʃed quia ʃono exilior paulò quā ʃi diffunderemur in e, retinebimus antiquum illū & maʃculū ʃonum, atq; vnà etiam laudem quam Iuʃtiſsumus Lipʃus nobis detulit in Reginâ, in amicâ vitâ, &c. eūq; ʃignabimus hoc charactere j. vt in sjn ſigne ʃignū. Omniū differentia eʃt in win winne vinco, wïn weene, opinor, wjn wyne vinum.

O, parvum aut breve, eʃt vulgariter notum: magnum ʃic deinceps notabitur ö. Differentia ea eʃt quæ inter pol polle. i. capitulū lepidiſsimum, &pöl pole aut, poale, id eʃt, pertica menʃuræ genus.

V, eʃt tenuis, aut craʃʃa: tenuis v, eʃt in Verbo tu vz uſe vtor: craʃʃa breuis eʃt u. vt in pronomine us nos; {n. p.} aut longa ü: vt in verbo tu üz ooſe ʃcaturio, aut ʃenʃum exeo more aquæ vi expreʃʃæ.

CAP. IIII

De Conʃonis.

Monitio.

QVæ in priori editione de conſonis ſcripſi, ijs rationum fundamentis nituntur; quæ nulla vis conuellere aut labefactare poteſt. Tamen quia idonei characteres in typographijs ad manum non ſunt: quia ab uſitatâ ſcribendi formulâ nimium diſtare videntur: dabo me vulgo quantum licet; & ſi humanis Lectoribuſ utar, veniam (ſpero) facilem impetrabo; ſi dum neceſsitati, & conſuetudini inſeruio; ſimplos quoſdam ſonos duplici charactere exprimam. Hoc igitur ſedulò præmoneo, compoſitos illos characteres ch. ng. ſh. th. wh. pro ſimplicibus tantùm ſonis, & literis ſimplicibus vſurpari: quas quidem vt in priori editione calamo deſcribere neceſſum erat; ita poſthac, vbi à typis idoneis inſtructior erit officina, ſuis formis expreſſas inuenies.

COnʃonantium diviʃiones labiales, dentales, &c: nihil ad nos: Sed omnes in poʃterum vnicum ʃonū obtinere iubemus; &. b, d, g, k, p, q, t, Mutas cum alijs conʃentimus. In l, m, n, r, x, z; nihil mutamus. C excludimus quia litera infauʃta, quia non neceʃʃaria, quia in eius ʃono erratum eʃt: cum aʃpiratione tamen admittimus ad alios vʃus. Et quia cum errore confligo, hoc primùm interrogo; Si omnibus antiquis omnes consonæ vniʃonæ: qui nos homines ʃumus, vt in rebus communis iuris, communia decreta mutare audeamus? qui c, g, t, biʃonas facimus? Si Mutas ipʃi concedimus, quare c, & t, ʃæpius protollimus vt ſ? quare g, ante e & i, ʃono quodam barbaro & peregrino? Sed {n. p.} medelâ opus eʃt, non vulnere. Venio igitur ad illa in quibus aliquid mutatum eʃt. D, & t, antiquum ʃonum obtinento: ʃed quia illis aʃpiratis non rarò vtimur; vbi th denʃum occurrit, Saxonum maiorum noʃtrorum characterem ð, ʃubʃtituemus; vbi tenue, ipʃum th, pro Theta θ , ʃcribemus, vt ðis thing hæc res.

Veritas, & feritas, ʃunt vicina ʃono: primarum literarum formatio vtriq; eadem, ʃuperioribus dentibus ad labium inferius depreſsis cum ʃufflatu quodam; denʃiori tamen & preſsiori in v. quam in f. Auderem igitur aliquid adijcere ipʃi f, quo ʃonus iʃte indicetur; niʃi & ipʃæ conʃuetudo ferret, vt medium illud. β. ʃiue denʃum. π. per v, conʃonam pingere liceat: vt fail defectus, vail velum.

X. ch. Græcorum in initio nunquam vʃurpamus, inmedio,& fine ʃæpe; & per gh, male exprimimus: poʃthac ʃic ð. ʃcribemus: vt in waiħt inuħ weight inough ʃatis ponderis.

Q exulare cupimus, quia k ad vʃum ʃatis; rarò etiam occurrit niʃi in illis quæ à Latinis mutuamur. Sed quia ʃonum non mutat, & ʃede vnicâ ante u, contenta eʃt, eam ʃub vexillo literæ k. militare permittimus.

N in illiʃ eʃt quas nihil mutare diximus: at ʃi k, aut g, ʃequatur, paulùm minuenda eʃt noʃtra ʃententia: neq; enim (ʃi accuratè expendas) planè ita profertur in thank & think quemadmodum pronunciatur in hand manus, & nön none nullus. Sed ne adeo naʃutuli videamur vt nihil vetuʃtate rancidum ferre poſsimus: quia k, ibi clarè auditur, nec congruum eʃʃe reor quicquam veritati propinquum immutare; monuiʃʃe tantum volui, ʃed te invito non mouiʃʃe tamen. At ʃi g ʃubʃequatur vt in {B} thing res, & ſong canticum; quia ʃonus literæ g ibi nullus eʃt, at ʃemivocalis planè alia quæ ab n, non minùs diʃtat quam m; literæ ng. vna erit ex illis compoʃitis, quibus fas eʃʃe volui ʃonum ʃimplicem indicare, ut in ſing canta, & among inter. huc etiam refer illa in quibus g, ab n, ratione ʃequentis liquidæ quodammodo diʃtrahitur, a ſpangl nitella, tu intangl implicare.

W, & y, incertas hactenus ʃedes habuerunt; neq́_Ȝ enim ʃuum tantummodo locum ante vocalem tueri contentæ fuerunt, ʃed etiam vocalibus præpoʃitis ʃubiūctivè in diphthongos coaluerunt, vt in ſtraw pro ſtrâu ʃtramen, law pro lâu lex, ewer pro ëuer aqualis. Sic & y, in ioy, pro ʒoi gaudium, they pro ðei illi, &c: ẏ, etiā apud antiquos pro primâ perʃonâ ʃolitariam ʃe ʃtitit: vt ẏ, pro I, ego. At ʃi quis ʃonorū æquus æʃtimator vʃum earū apud nos perpendat, inveniet eʃʃe conʃonas. Nam qui dictionibus á vocali incipientibus præponimus an, mjn, ðjn; vt an unkl avunculus, mjn aunt mea amita; ante w. et y, in initio dictionis a. mj. ðj vʃurpamus, quemadmodum ante reliquas conʃonantes: vt a water aqua, mj wurd meum verbum. Quare vt locum ʃuum & vim propriam ʃortiantur eas cum poteʃtate conʃonantium, vocalibus alijʃ præire, non ʃuʃequi iubemus; vt in iʃtis, a wäſt waʃte deʃertū, a wel fons , a wjnd wynde ventus, a world mundus, wud woodde ʃylua; Yarn metaxa, a yelk vitellum oui, yis yeʃ etiam, a yök yoke iugum, yuth youth iuvenis. Et ʃi hic ʃit lapiʃ Lydius ad conʃonantium examen; etiā, et h, conʃona potius erit, quàm pura aʃpiratio. Nimium enim ʃuperʃtitioʃè grammaticus eʃʃet, qui ʃcriberet aut diceret Hï brouħt mï tu mjn hors, pro mj hors, ad equum meum me deduxit.

W. aʃpiratum, conʃona {B2} eʃt, quam ʃcribunt per wh. & tamen aʃpiratio præcedit. Illæ namq; voces quæ per wh, ʃcribuntur; poʃʃunt, atq; etiam ad exampla maiorum ʃcribi debent per hw, aut hu. ita enim, nihil aliud inde colligi queat, quàm quod ex ipʃo wh, intelligimus: vt wïl ʃiue uïl weele naſſa; hwïl ʃive huïl wheele rota. Tamen quia noʃtra experientia docet, w, & wh, veras eʃʃe ʃimpliceʃq; conʃonas, in quarum elatione u ʃuggrunnit tantùm, non clara vocalis auditur; ideo illud w. ante vocales aut diphthongos ius aʃʃignatum obtinebit: at wh, mala tantùm conʃuetudine valebit in what quid, wheðer uter, & ʃimilibus.

Ventum eʃt ad sh. shä. ch. che. & ʒ. dzyï. Et primus quidem ʃimplex eʃt ʃonuʃ, שׂ dextrum referens, poʃteriores, ch, & ʒ, ʃunt duplices conʃonantes. etenim ʃi illi sh, præponas t; habes tsh; ʃi d, habes dsh; niʃi quod hîc s aliquantulum vergat in z. Primum igitur ʃonum ex illis tribus exhibemus per s, aʃpiratum ʃic sh, & tamen quum ʃimplex ʃonuʃ ʃit, vnico tantum indice ʃcribendus eʃʃet, ut tu shäv rado: ʃecundum per ch; vt, chäʃt caʃtus, a, um: tertio in loco poʃtliminio redibit Saxonicum ʒ, vt in ʒuʒ iudg iudex; ʒuʒment iudgement iudicium. Habes ʃonum, & cum ratione formam; nec vultu tetricam, nec ʃcriptu difficilem, Ecce igitur Alfabetum integrum & perfectum: ʃi numerum ʃpectes, viginti quatuor literarum: a, b, ch, d, e, f, ʒ, h, i, k, l, m, n, o, p, r, s, t, u, w, x, y, z, Si poteʃtatem quadraginta; ʃex plurium quam Ruβi habent, aut Servij, aut Croatij, quarum ʃic eʃt

{n. p.}

Figura

nomen

poteʃtas

vʃus novus

antiquus

ʃignificatio.

A. a.

a. exile

Breve

Mal

Mal

Mariola

Æ. ä.

â. exile

longum

Mäl

male

mas

A. â.

a. latum

longum

mâl

mall

marcus

B. b.

bï. bee

b. latinum

a briʒ

bridge

pons

Ch ch

che

ch:

tu chanʒ

change

muto

D. d.

dï. dee

d. latinum

dëth

death

mors

Đ. ð.

ðï. thee

δ Oxonienʃiū

ðoħ

though

quamvis

E. e.

Ε

ε’ψιλὸν:

beſt

beſt

optimus

Є. ë

Η

Ητα: η.

bëſt

beaſt

beʃtia

F. f

ef.

φ vt in

fjn

fine

nitidus

V. v.

ve.

β Oxonienʃiū

vjn

vine

vitis

G. g.

ga.

nil mutat

gud

good

bonus

ʒ.

ʒi.

dzy, j, dge.

a baʒ

a badge

hoc inʃigne

H. h.

he.

nil mutat

höli

holy

ʃanctus a. um.

ħ. ħ.

eih.

ϰ gr. gh

boħt

bought

emptus a. um.

I. i,

i. i.

tenue breve

kin

kinne

cognatio

I. ï.

i. ï.

tenue longū

kïn

keene

acutus

J. j.

j. ei.

Exile

kjn

kyne

vacca

K. k.

ka.

nil mutant

kap

cappe

pileus

Q. q.

qu.

quins

quince

malū cydoneū

L. l.

el.

läzi

laſie

ignavus

M. m

em.

mün

moone

luna

N. n.

en.

nün

noone

meridies

G. ng.

eng.

ng aut ע ut

dung

dung

fimus

malè

pronūciatur

ω

o.

Oμιϰρὸν

tu kol

to coll

collū amplecti

. ö.

ö

ωμε’γα

a köl

a coale

carbo

P. p.

pï.

nil variant

tu prëch

preach

concionor {n. p.}

R. r.

ar.

tu run

to runne

curro

S. ſ. s.

eʃ.

a ſun

a ſonne

filius, aut

or ſunne

ʃol

Sh. ſh. sh

sha

ש ʃh

shäm

ſhame

pudor

T. t.

tï tee

nil variat

tü

two

duo

Th. th.

thï

θ th

a thiſtl

thiſtle

carduus

V. v.

v

ὐψιλὸν

ſvr

ſure

certus

U. u.

u

u breve

ſpun

ſpunne

netus a. um.

ü.

ü

u longum

a ſpün

ſpoone

cochleare

W. w

we

w German

wet

wette

vdus

wh.

whe

hu

tu whet

tu whet

acuo

X. x,

ex

nil mutat

ax

ax

ʃecuris

Y. y.

ya

i lat. ante

a yvth

a youth

iuvenis

vocalem

Z. z.

ez

nil variat

zël

zeale

zelus

maximus eius vʃus eʃt in fine dictionum, az , ðez, ʃez.

vti hæc maria.

Literæ ergo ʃono affines hæ ſunt.

b

d

g

v

Hîc non opus eʃt exemplis. {B3}

p

t

k

f

wh

vt

which

which

witch

this

thiſtle

a tunne

a tongue

theſe

ſawe

Shawe

chaw

iawe

que

w

wich

venefica

ð

vt

ðis

hic

th

thiſtl

carduus

n

vt a

tun

dolium

ng

tung

lingua

z

vt

ðez

hi

ſ

ſau

viderunt

sh

shau

Sauum

ch

chau

mandentem

ʒ

ʒau

mandibula

PArtes orationis ſunt très

Nomen,

Quorum eſt numerus

Singularis,

Verbum,

Pluralis.

Conſignificatiua dictio, vbi ſunt Articulus, Adverbia, Præpoſitiones.

Nomen, eſt

Commune,

Subſtantiua.

Properium,

Omnia ſunt aut

Perſonale,

Adiectiua.

Kou

Kjn

Vacca, æ.

Lous

Pluraliter

Ljs

Pediculus, i.

Mous

Mjs

Mus, res.

Tüth

Tïth

Dens, tes.

ship

nauis,

Pluralariter