Grammatica anglicana, præcipuè quatenus à Latina differt, ad vnicam P. Rami methodum concinnata. In qua perʃpicuè docetur quicquid ad huius linguæ cognitionem requiritur

Grammatica anglicana, præcipuè quatenus à Latina differt, ad vnicam P. Rami methodum concinnata. In qua perʃpicuè docetur quicquid ad huius linguæ cognitionem requiritur. Avthore Paulo Greaues. Cantabrigiæ, Ex Officina Iohannis Legatt. Extant Londini ad inʃigne Solis in Cœmiterio. D. Pauli. 1594.¹ {n. p.}

Ad librvm ipsvm

A. C. Ogdoaſticon.

Parve (nec obtrectent parvis qui magna requirunt)

Cur metuis vultus, verba, minaʃque virum.

Zoilus an moveas ? genitor tuus arma miniʃtrat.

Ingenio, ʃtudijs, arte, labore ʃuo,

Sufficit (aut fallor) magis & elementibus illud,

Quod primo genitum, ʃis genitoris opus.

Ergò (quid obʃtat) abi. voceʃq́_ȝ, legentibus iʃtas

Ingeminato, patris parcite primitiis.

Liber.

Laudatus abunde.

Non faʃtiditus ʃi tibi lector ero.

{n. p.}

Lectori salvtem.

NON dubito quin vix cõʃpecto titulo, hunc librum plane novitium, divinabis lector, cuius inʃscriptionis novitate ad legendum etiam faciliùs invitari poteris. Sed ut expectationi aliqua ex parte prius ʃatis fiat, quàm librum quantumvis brevi & ʃuccincta methodo conʃscriptum, penitius examines, cauʃas (ʃi placeat) aperiam, quibus impulʃus, ad huius tantuli argumenti leviuʃculam, vereor ne veriùs horridiuʃculam tractationem acceʃʃi, quas cum intellexeris, non diffido quin hanc meam lucubratriunculam ʃis candido animo accepturus. 

Quanti nominis, hæc Anglicana regio, inter cæteros inferioris huius mundi tractus, ʃemper fuit, hodieq́_ȝ est, nemini poteʃt eʃʃe obʃcurum: cum hoc vetuʃtiʃʃimi annalium codices {A2} referant: Illuʃtrium virorum elogia concelebrent: Doctiʃʃimorum hominum ʃcripta confirment; Exteri non ʃine admiratione conteʃtentur. Vt non ʃit dubium, quin univerʃi ʃplendoris gloria, famæq́_ȝ celebritate, cum ʃummis, & potentiʃʃimis orbis terrarum imperiis, facile conferri poʃʃit. Cæterum inter tot divina munera φανερὰ divina φιλίαϛ τεκμήρια quibus ita undiq́_ȝ cincti & circumʃepti ʃumus, ut merito nobis invideant, & admirentur omnes, & inter infinita pæne naturæ beneficia, quæ tam multo & amico imbri in nos hactenus effuderit, ut ne quicquam, aut ad neceʃʃitatem utilius, aut ad voluptatem iucundius amplius deʃiderari poʃʃit: unico ʃermonis ornamento parcè nimis, & tenuiter donati videamur: ac ʃi in reliquis mater, maternæ tam benegnitatis oblita, in novercam primò degeneraʃʃet. At credo magis (nam quidvis quàm hoc) prudens ideo volenʃque deliquit, ut quemadmodum mulierculæ delicatulæ, & mimicæ, in amictu corporis, quædam neglecta, aut non æque ʃaltem omnia elaborata, ad maiorem corporis venuʃtatem, totiuʃq́_ȝ habitus splendorem relinquunt, ʃic nave huius defectuʃq́_ȝ collatione, reliqua ʃua ornamenta {n. p.} velutì in cõtraria luce poʃita, candidiora multo & ʃplendidiora redderet. Non enim cum Græcis hominibus, aut Latinis, ʃermonis puritate, & elegantia contendimus, qui huius facultatis laude, ut nobis, ʃic reliquis omnibus nationibus iure ʃeʃe prælatos iactitant. At Gallis, Italis, Germanis, Hiʃpanis, cæteriʃq́_ȝ gentibus, quibus natura non tam æqua arriʃit, ne tantillum quidem de noʃtro iure concedendum puto. Si Gallus verborum facilitatem, & mimicam prolationis elegantiam requirat, ipʃas ʃuaviorum deas mulierculas & puellulas noʃtræ regionis aures animoʃque hominũ, ipʃa Sirenum ʃuavitate permulcentes conʃulturus eat. Si Italus ʃuam in verbis gravitatem, & modeʃtiam iactet, non linguam ʃolum, ʃed ipʃum ortum, & genus ab illis, nos traxiʃʃe glorietur, qui uʃque ad hodiernum diem, ut corporum habitu, & moribus, nihil pæne diʃcrepantes, ʃic linguæ ʃono illis perʃimiles habemur. Si Germanus vim verborũ & vehementiã obijciat, quid quæʃo nõ perʃuadeat Anglus, cuius ʃingula verba tot fere argumenta. Quid dicam plura? niʃi noʃtram ʃolam ex tot linguis perfectam, & quod in unoquoque genere optimum, illud ʃibi delibaʃʃe. Teʃtes ʃunt {A3} tot egregis & illustres ʃcriptores, qui ad æternam poʃteritatis memoriam, hanc linguam ʃuis ʃtudijs excoluere, ut nihil ad eius fœlicitatem maius potuiʃʃet accedere, nihilominus vix unus ex tot millibus, (quod dictu mirabile eʃt) unquam extitit, qui tantum linguæ puritatem exercuit, quantum omnes eloquentiam, & rhetoricam facultatem: ut dicere magis quàm loqui, & rhetoricæ prius quàm Grammaticæ, operam dediʃʃe exiʃtimentur. Experientia docet, pleroʃq́_ȝ haud mediocri eruditione præditos, natione Anglos, cum in aliis linguis accurate omnia dictitant, modernæ huius & nativæ ʃcriptione, turpiter omnino hallucinatos eʃʃe; taceo nomina, vitia dum reprehendo. Huiuʃmodi locutiones paʃʃim in uʃu ʃunt. More better, ſuch works was finiſhed. He ſpake it to ſhee. Whoſe fountaines is dried up. Non mirum ʃi vulgus barbare omnino loquatur, cum qui docti, & ʃunt, & habentur, tam inʃcite, & impure ʃcribunt. Quid dicam quantis hinc moleʃtiarum undique procellis, puerorum ingeniola contorquentur. Quî enim peregrinis literis initiandis, de ʃingularum vocum variis flexionibus, aut coniunctarum ʃyntactica {n. p.} convenientia, & rectione conʃtabit prius, quàm lingua ʃua vernacula, proprioq́_ȝ idiomate, hæc quomodo cohæreant, quid quibuʃq́_ȝ respondeat, cognitum habeant & exploratum, cui tamen morbo, ʃi illi literarum magiʃtri, & doctores, qui per ʃe meliora excogitare nolunt, aut nequeunt, his noʃtris inventis occurrere voluerint, haud inutilem meo iudicio navabunt operam. Quid autem hinc exteri, in quorum præcipue gratiam, hæc primum chartarum ʃchedulis credidi, consʃequnturi ʃint commodi, non dubito quin libenter, gratiʃque animis agnoʃcent. Nec illud ʃolum ʃed præcluʃum ʃibi ad celeberrimæ huius linguæ perceptionẽ, tot ʃæculis aditum, mea unius opera recluʃum iam tandem, & reʃeratum ʃerio triumphabunt. Nec tamen is ʃum qui quis ʃim neʃciam, aut cui hæc adeo pulchra videntur, omnibuʃque ʃuis numeris abʃoluta, ut quibus nihil addi commode aut detrahi etiam fortaʃʃe putem, quin hoc ipʃo potius nomine, vel maxime imperfecta, quod iam primo inventa ʃint, tantumq́_ȝ abeʃt, ut ad retardandos aliorum conatus hic noʃter labor inʃtitutus ʃit, ut ad acuendam potius eorum diligentiam primo ʃuʃceptus videatur, ut qui poʃʃint, velint, qui {A4} velint, me ʃuaʃore pergant, ad polienda ac perficienda eaque à me, craʃʃa (quod aiunt) Minerva, & indignante Mercurio primo inchoata fuerint. Interim quid præʃtare conatus ʃum, ingenuus & honeʃti laboris æquus æʃtimator facile intelliges lector, ʃtudiumq́_ȝ meum qualecunq́_ȝ id ʃit probabis non dubito, & me de bonis literis bene mereri ʃedulo operam dare teʃtaberis omnino mihi perʃuadeo. Bene vale oct. Cal. Iun. Anno humanæ ſalutis. 1594.

Tibi in Christo

devinctiſsimus,

P. Gr. {n. p.}

GRAMMATICA ANGLICANA PRÆCIpuè quatenus à latina differt.

CAP. I.

De Litera.

VOcales quinque, a, e, i, o, u. nam y, earum numero prorſus expungendum puto.

Conſonæ ſunt Semivocales, vel Mutæ. Semivocales ſunt, l, m, n, r, ſ, x, z.

Mutæ, b, c, d, f, g, k, p, q, t: fiunt etiam i, & u, conſonæ, quoties ſibi vel aliis vocalibus, in eadem ſyllaba præponuntur, ſcribuntur autem ſic, j, v, vt object, inventiõ.

In numerum conſonantium y, etiam aſciſci debet, at præfixum vocali, eiq́_; coniunctum, vt yet, yonder. {n. p.}

V quoque geminatum parit conſonãtem, vt witte.

H nihil habet literæ, præter figuram, eſt tantùm index aſpirationis literis ad latus appoſitæ, vt Thing.

Omnibus vocalibus præeſt, vt Haue, helpe, hinde, hogge, hurt.

Subeſt vero conſonantibus ſex, C, G, P, T, W, S, vt Chalke, Ghoʃt, Philoʃophie, Shadow, Theefe, what.

E mutis C, & T, valorem & ſonum ſæpius aliarum conſonantium exhibent, quod fit diverſæ diſpoſitionis ratione cum vocalibus.

C autẽ duplex eſt convenientia, cum K, aut S.

Cum K, quando præcedit a, u, o, immediatè, vt Call, Custome, Colledge: mediatè, ut crab, club, clock. aut i vel e mediante conſona, vt Crime, Clemencie. Denique cuiuſque ſyllabæ vltima, vt Accord.

Profertur vero vt S, ſubſequente e, vel i immediate, in eadem ſyllaba, vt Cenſure, Citie. {n. p.}

Diſtinctum autem ab utriſque ſonum vendicat, cum aſpiratur, vt Childe, Such, ob id credo, quod K. aſpirationis capax non eſt.

T autem ſonat vt C. quoties ſyllaba etiam ſequens incipit à vocali, vt cõdition. excipe quando præit x. s. aut mediat. h. ut Mixtion Buſtion Filthiest.

F. conſonæ V. affine eſt.

G litera, eodem proferenda eſt ſono, quo apud latinos in Gallus. ut Garter, giue, gulfe. Againe: excipias Gibbet, gibe, giblets, giant, gillie, ginger. ubi effertur, ut G. in Gilvus. item præpoſitum immediate i. in medio, ut vrging. & e, ubique, ut gentle, changed: præterquam in Geeſe, geare, geld, geſſe, get. quæ dato præcepto omnimodo quadrant.

N. ante G. medium quiddam ſonat, inter N. & G. ut Anger.

P aſpiratum, valet f. ut, phiſicke.

Perperam profertur S. pro z. ut az, iz, wize. pro, as, is, wiſe. {n. p.}

Literarum characteres ſunt numero 26. qui vulgari alphabeto ad hunc modum ordinantur.

a. b. c. d. e. f. g. h. i. j. k. l. m. n. o. p. q. r. s. t. v. u. w. x. y. z.

CAP. 2.

De Syllaba.

SYllaba eſt, qua ſonus integer comprehenditur.

Eſtq́; literæ unius aut plurium.

Vnius, ut vocalis quælibet.

Plurium, quando plures literæ ſimul congregantur.

Eſtq́ue aut vocalium tantùm, aut vocalium & conſonantium.

Vocalium conjunctio, diphthongus appellatur.

Eſt autem diphthongus, vocalium duarum, vel plurium conjunctio.

Duarum, eſt ejuſdem, vel diuerſarum.

Eiuſdem vocalis duplicatio eſt aut ee, {n. p.} ut ſleepe. vel oo, ut booke.

Diverſarum, ut ai, faith. au, authoritie, ea, ut reaſon. ei ut receive, eo, ut people. oa ut oare. oi ut voide. ou ut ould.

Plurium, ubi plures duabus conveniunt vocales, ut eau, beautie.

Vocalium & conſonantium, ubi promiſcuè coniunguntur vocales cum conſonis. ut crime.

Syllaba plurium, quàm septem literarum capax non eſt. ut knottes.

Et vocales ultra duas, aut vocalem, & diphthongum non recipit.

Non plures quàm tres conſonæ antecedere vocalem, nec niſi tres conſequi poſsint.

Nulla ſyllaba plures duabus mutis, aut ſemivocalibus, iuxta ſe poſitas habet.

In principio duæ mutæ nuſquam concurrunt, & ſemivocales tantùm, Sl, Sm, Sn, ut Slay, Smoke, Snake. Nam altera ſemivocalis, altera ſemper {n. p.} muta eſt. ut Sc. ſcarſe, Sp. spice, St. sticke, Bl. blacke, Cl. clarke, Fl. flint, Gl. glove, Pl. place, Gn. gnat, Kn. knave, Br. bread, Cr. creame, Dr. dreame, Fr. frogge, Gr. grave, Pr. practiſe, Tr. trencher, & Sw. ſwan.

In medio, & fine, quælibet cuilibet coniungi poteſt, at q ſemper præcedit conſonam v, ut quake.

CAP. 3.

De Substantivo.

VOx numeri eſt nomen aut verbũ. Nomen eſt Subsſtantivum, aut Adjectivum.

Subſtantivum pluralem flectit, à ſingulari in s. ut ſingul. Horſe, plur. horſes. ad commodius vero pronunciandum interdum interponimus e. ut branch, branches.

Anomalia vero multiplex eſt. vt Man, {n. p.} men: Gooſe, geeſe: Cowe, kine: Ox, oxen: Childe, children: Tooth, teeth: Foote, feete: Brother, brethren: Louſe, liſe: Mouſe, Miſe: huc vertentia f. in v. ut Staffe, Staves: Beefe, beeves: Life, liues: Sheafe, Sheaues: Theefe, theeues: Wife, wives: Knife, knives.

Infinita numero, Newes, deere, hoſe, sheepe, ſwine, people.

Carentia altero. Singulari.

Affayres, Barbes, Cates, Bowels.

Potage, Aſhes, Shambles.

Furmentie, Dregges, Bellowes.

Dainties, Siſſers, Entrals.

Sheres, Tongs.

Plurali. primo finita in Neſſe: ut Godlineſſe, goodneſſe.

2. In Litie. ut Agilitie, Facilitie.

3. In Diſe. ut Cowardiſe.

4. Nomina artium. ut Logicke, Rhetoricke.

5. Liquidorum, ut Cider, Milke: at waters, & wines legimus. {n. p.}

6. Mineralium, ut braſſe, copper.

7. Herbarum, ut parſly, ſage.

8. Frumentorum, ut barley, wheate, at oate, beane, fitch. retinent pluralem.

9. Aromarum, ut Suger, pepper, at nutmeg, figge, rayſon, almond, gaudent plurali.

10. Regionum, ut France, Ɛnglande.

11. Fluviorum, ut Tweede, Humber.

12. Menſium, ut Ianuarie, Februarie.

13. Hominum, ut Christopher, Margeret.

Addas inſuper.

Apparell, bacon, balme, branne, breade, chaffe, glaſſe.

Bombast, butter, canvaſſe, chaulke, civet, graſſe.

Clay, cockle, darnell, durt, draffe, droſſe, dung, mucke.

Fleagme, fleſh, fodder, foode, forrage, froth, hay, lucke.

Dust, wooll, garlicke, hell, glue, leather, greaſe, flaxe. {n. p.}

Hempe, lard, line, morter, lucre, ſewet, waxe.

Mudde, marle, mirth, mustard, paradice, plate, lime.

Saffron, ſoote, tallow, tarre, pitch, tinder, ſlime.

Towe, woode, corne, timber.

Fæcundiſsimus hic omnium adjectivorum ortus eſt, in leſſe. cuius ſubſtantiviq́ue connexu fiunt. ut faithleſſe, toothleſſe, wifeleſſe, horſeleſſe. id eſt, without faith, teeth, wife, horſe.

CAP. 4.

De Adjectivo.

IN adjectiuis diſtinctio numeri nulla eſt, niſi gratia ſubſtantiui ſingularis, aut pluralis, dicantur ſingularia, aut pluralia. ut ſweete apple, ſweete apples. at {B1} Sing. Much, every. & poetice Ech. plur. Many, All,

Sundrey &, both ſunt tantum pluralia.

Pleriſque adjectivis accidit Comparatio.

Comparatio fit dupliciter, aut poſtponendo ſyllabam, aut præponendo vocem.

Syllabæ ſunt, er, & eſt.

Er adiectum abſoluto, dat comparatum, Eſt ſuperlativum, ut Sweete, ſweeter, ſweetest, at, olde, older, vel elder, oldest, vel eldest.

Secunda comparatio fit præpoſitione vocis, voces ſunt More, & Most.

More abſoluto prefixum, facit gradum comparativum.

Most vero ſuperlativum. ut fayre, more fayre, most fayre.

Ad eundem modum comparantur adverbia in lie, ab adiectivis deducta, {n. p.} ut Honestly, more honestly, most honeſtly.

Comparationis anomaliam habent ſequentia. Good, better, best. Ɛvill, vel Ill, worſer, worst. Sing. Much, more. Plur. Many, moe, most. Little, leſſer, lest.

Vtimur autem plerumque Worſſe, & leſſe, pro comparativis Worſer, & leſſer.

Item adverbia ab his enata, eandem comparationem admittunt, at pro Good, & Ɛvill, adverbialiter ponimus. well, & evilly.

Ex adiectivis fiunt ſubſtantiva qualitatis, appoſitione ſyllabæ Neſſ. ut Good, goodneſſ. & Adverbia adiecta Lie. ut Honest, honestlie. at in Adverbiis adiectivorum in Lie, ultima raro iteratur, ut Daylie, Godlie, non Daylilie, Godlilie.

Adiectivis annumerantur etiã Articulus. {B2} The, apud Italos, Il, Lo, vel La, apud, Gallos Le, vel La, & voces numerales, Cardinalium numerorum nomina, ſupra monadem ſunt pluralia.

Eaque ſunt Simplicium, Decadum, Coniunctorum.

Simplicium nomina ſunt. One, two, vel twaine, three, fowre, fiue, ſixe, ſeauen, eight, nine.

Decadum. Tenne, twentie, thirtie, fourtie, fiftie, ſixtie, ſeauentie, eightie, ninetie, hundred, thouſande, million.

Coniunctorum, ſunt Eleuen, twelue, thirteene, fourteene, fifteene, ſixeteene, ſeauenteene, eighteene, nineteene.

Ordinalium nomina ſingularia ſunt.

Simplicium. Firſt, ſecond, thirde, fourth, fifth, ſixth, ſeauenth, eight, ninth.

Decadum. Tenth, twentieth, thirtieth, fourtieth, fiftieth, ſixtieth, ſeauentieth, {n. p.} eightieth, ninetieth, hundreth, thouſandh.

Coniunctorum. Eleuenth, twelueth, thirteenth, fourteenth, fiftenth, ſixetenth, ſeauententh, eightenth, ninetenth.

CAP. 5.

De Pronomine.

PRonomina hic quoque anomala quædam ſunt, in quibus non ſolum numeri, ſed caſus diſtinguuntur.

Pronomina primitiva ſunt, aut derivativa.

Primitiva ſunt Demonſtrativa, aut Relativa.

Demonſtrativa ſunt. I, Thou, Hee, Shee: this, that.

Relativa. Who, Which, What, {B3} Whoſe.

Derivativa. My, Mine: Thy, Thine: His her, hers: Our, ours. your, yours: Their, Theirs.

Demonſtrativa, Sing. Rect. I. Obl. Me. Plur. Rect. We. Obl. Vs.

Sing. Rect. thou. Obl. thee. Plur. you, vel yee.

Sing. Rect. Hee, vel. Shee. Obl. Him, Her. Plur. They, them.

Sing. This.

Plur. Theſe.

Sing. That.

Plur. Thoſe.

Relat. Sing. Rect. Who. Obl. Whome. Plur. Itidem.

Which, autem, What, &. Whoſe, non variant, ut nec deriuativa, quia ut natura ſunt prononima adiectiva, ſic eorum formam per omnia ſequuntur.

Horum autem quatuor. I, thou: Hee, Shee. ſubſtantiva cenſentur, reliqua vero {n. p.} pro adjectivis habenda ſunt.

CAP. 6.

De Verbo.

VErborum eſt vox numeri cum tempore, & perſona.

Formatio temporum unica hic eſt, & Simplex.

In omni tempore pluralis idem eſt, cum prima perſona ſingulari, preterquam in flexione verbi Am.

Coutractionibus fere utimur in Carmine.

Præſens. 1. Hate. 2. Hatest. 3. Hateth. Plur. Hate, Hate, &c.

Contract  2. Hates, 3. Hates.

Secunda & tertia perſona, formantur à Themate, adiectione St, & Th. {B4}

In forma contracta, voces tantum duæ diſtinctæ ſunt, & contractionis graua ſemper pariſſyllabæ, ubi ſecunda & tertia fiunt à prima additione s.

Circumloquimur hoc præſens, plerumque per præſens verbi doe: & præſens infinitivum, ut I doe love: thou doeſt love, &c.

Huius præſentis anomala ſunt ſequentia hæc, Have, hast, hath. Pl. Have, have, &c.

Am, Art, Is. Pl. Are, are, &c. vel Bee, etiam aliquando in ſingulari Will, Shall, May, Can, Muſt. neque numerum aut perſonam variant, niſi forte in ſecunda perſona ſingulari. Wilt, Shalt, Mayestt, Canſt.

Muſt, vero hoc ſolo tempore contentum videtur nec poſſunt hæc explicari per periphraſin.

Præteritum primum. 1. Hated. 2. Hatest. 3. Hated. Pl. Hated, ed, ed. Hoc tempus fit à themate addendo d, ſi modo in {n. p.} vocalem exeat, vel ed, ſi in conſonam.

Secunda perſona quando differt à reliquis, formatur à prima, acceſsione. ſt.

Craſis eſt penultimæ & ultimæ ſyllabæ, in unam contractio quod fit dupliciter, primo eiiciendo e, ex ultima, cuius illuſtre illud exemplum eſt.

Not Philips ſonne, who all the world ſubdu’d,

Achilles ne, in Hectors blood imbru’d:

Nor Hercules who Monſters fiercely tam’d,

And of the earth the terrour great was nam’d.

Not all the worthiesſt out which ever liv’d,

With this our Peere, were worthy be compar’d.

Secundo reiiciendo in ultimum, ut

As for the Nightingall wood muſickes king:

It Auguſt was ſhee daynde not then to ſing. {n. p.}

Quorundam vero verborum contractio diverſa eſt, non ſolum excidendo e, ſed & d, commutando in t, haud aliter quam Græci plerumque ſolent, & ultimam diphthongi in penultima vocalem (ſi ſit) tollendo: ut Whipped, whipt: Stripped, ſtript: Dipped, dipt: Fixed, fixt: Wiſhed, wiſht.

At in ſequentibus, Weepe, ſweepe, keepe, leape, creepe, steepe, feele, meete, weete, loſe, beate, ſhoote. Et in illis, quæ præter ſimplicem & contractam formã habent anomalam (ut à themate, Smite. ſimplex forma præteriti, Smited: contracta, Smit: Anomal. Smote: ſic Bite, bited, bit, Boote & vvrite, vvrited, writ, wrote.) Hanc contractionem longè frequentiori uſu habemus quam ſimplicem, aut anomalam, & anomalam quam ſimplicem.

Simpliciter anomala ſunt, quæ non formant præteritum, iuxta regulam analogorum: ut Sit, ſate: Sley, ſlevv: Catch, {n. p.} caught ¿ Goe, vvent: Grovve, grevve: Bid, bad: Runne, ranne: Throvv, threw: Beginne, began: See, ſavv: Give, gave: Shine, ſhone: Make, made: Take, tooke: Bring, brought: Lead, ledde: Read, read: Feede, fedde: Come, came: Leave, left: Thinke, thought Fall, fell: Draw, drew: Shake, ſhooke: Hide, hid: Teach, taught: Knovv, knevv: Blovve, blevve: Binde, bound: Find, found: abide abode: Fight, fought: Buy, bought: Sell, ſolde: Stand, ſtoode: Seeke, ſought: Tell told: Worke, vvrought: Holde, helde: Spread, ſpred: Breed, bredde: Bleed, bledde: Ɛate, ate: Riſe, roſe: Ovve, ought: Have, had: Doe, did, Am, was: & plur. etiam aliquando in ſingulari, were.

Duplicem anomaliam habent hæc: Get, gate, & got: Drinke, drank, & dronk: Steale, ſtale, & stole: Sinke, ſanke, & ſonke: Shrinke, ſhranke, & ſhronke: Chide, chidde, & chodde: Spinne, ſpanne, & spunne: Strive, ſtrave, & ſtrove: {n. p.} Winke, wanke, & wonke: Speake, ſpake, & ſpoke: Teare, tare, & tore: Sheare, ſhare, & ſhore: Beare, bare, & bore: Weare, ware, & wore: Tread, trade & trode: Spring, ſprang, & ſprong: Ring, rang, & rong: Sticke, stacke, & Stucke: Sting, ſtang, & ſtung: Breake, brake, & broke: Drive, drave, & drove: Svvim, ſwam, & ſwomme: Clime, clim, & clome: Ride, rid, & rode: Slide, slid, & slode: Sing, ſang, & ſong: Stride, strid, & ſtrode: Fly, flew, & flowe: Win, wan, & won: at horũ præteritum non eſt diverſum à themate, Set, Put, Shut, Cast, Cut, Hurt, Hit, Spend, Lend, Rend, Bend, Send, niſi quod hæc ultima convertunt d, thematis in t.

Detectiva ſunt, Can, could: will, would: ſhall, ſhould: may, might: quia carent reliquis à præsenti, & præterito infecto temporibus.

Circumſcribi vero poteſt hoc tempus in omnibus verbis, per did præteritum infectum, à do: & infinitum præſens {n. p.} præterquam in anomalis: Am, have, doe. & defectivis præfixis.

De præterito ſecundo.

Secundum præteritum per periphraſin loquimur participii præteriti, & præſentis verbi have. ut, I have hated, thou haſt hated, he hath hated: plur. We have hated, ye have hated, they have hated.

De tertio præterito.

Tertium præteritum per idem participium, & imperfectum verbi Have interpretamur: ut

I had hated, thou hadſt hated, he had hated. Plur. We had hated, ye had hated, &c.

De futuro primo.

Futurum primum idem eſt cum Themate, poſtpoſita perſona expreſſa, aut intellecta. ut Hate thou, hate he. plur. Hate vve, hate ye, hate they.

De futuro ſecundo.

Futurũ ſecundũ circũſcribitur ſyntaxi infiniti & præſentis verbi Will vel Shal: ut {n. p.} I ſhall vel will hate. Thou ſhalt vel wilt hate. He ſhall vel vvill hate. Plur. VVee ſhall vel vvill hate &c.

De infinito.

Præſens idem quod thema, ut to hate: at Am dat Bee.

Præteritum ſecundum conſtat ex voce have: & participii perfecto: ut to have hated.

Perfectum tertium ex infecto præterito Had, & eodem participio: ut to had hated.

De Participio.

Præſens participium fit à themate appoſito Ing. ut

Hate, hating.

Participium perfectum idem cum imperfecto, & in Singe, Ringe, Springe, Svvinge, ſvvimme, clime, vvinne, ſting, idem eſt cum imperfecto eorum anomalo ſecundo.

In tribus vero ſecundæ contractionis, formatur participium hoc, à voce contracta, {n. p.} & litera N, ut Bit, bitten: Smit, ſmitten: Writ, written: ſic orta à præſenti: ut Sit, fitten: Sley, ſlaine: Grovv, grovvne: Bidde, bidden: Chidde, chidden: Shake, ſhaken: Strive, ſtriven: Lie, lyen: Throvve, throvvne: Beginne begunne: ſee, ſeene: Give, given: Take taken: Fall, fallen: Dravve, dravvne: Hide, hidden: Knovv, knovvne: Blovv, blovvne: Abide, abidden: Riſe, riſen: Doe, done: Drive, driven: Ɛate, eaten: at Come, come: & Runne, runne.

Sequentia autem hæc, ab imperfecto anomalo ſecundo naſcuntur, ut Got, gotten: Spoke, spoken: Drunke, drunken: Broke, broken: Trode, troden: VVonke, vvonken: Sunke, ſunken: Shrunke, ſhrunken: Stole, stolne: Svvore, ſworne: Tore, torne: Shore, ſhorne: Bore, borne: VVore, vvorne: Rid, ridden: Stuck, ſtucken: Slidde, ſlidden: Floovve, flovvne & Movve, movvne: Sovve, ſovvne: {n. p.} Am facit in participio præterito, beene.

Vt participia ſic alia multa nomina ducuntur à verbis. A Themate procedunt duo genera, quorum prius nihil ab eo diſcrepat. ut Hate, & verbum eſt, & ſubſtantivum, eiuſdem ſignificationis, ſic feare uerbum ut timeo, ſubſtantivum ut timor, Item loue, helpe, drinke, & alia pleraque.

Alterum eorum eſt quæ fiunt à themate, adnexu literæ r, referunq́ue actorem ſenſus cognati, ut a loue, louer, helpe, helper, write, writer. Imo, ex omni omninò themate. huiuſmodi fiunt uerbalia, exceptis defectivis, & Anomalo, Am.

De verbo paſsivo.

Paſsiva verba, ut etiam Gallica, Italica, Hiſpanica, nullam certam flexionem admittunt, ſed qualiſcunque ſit, conſtat ex perfecto participio & verbo. Am idque per omnia tempora, & perſonas, ut preſens.

I am hated, Thou art hated, He is hated. {n. p.} Plur. Wee are hated, yee are hated, they are &.

Perfectum primum: I was hated, thou waſt hated, he vvas hated. Pl. We vvere hated, yee were hated, they were hated.

Perfectum ſecundum: I have bene hated, thou haſt bene hated, he hath bin hated. plur. We have bene hated, yee have bin hated, they have bene hated.

Perfectum tertium: I had bene hated, thou hadst bene hated, he had bene hated. Plur. We had bene hated, ye had bene hated, they had bin hated.

Futurum primum: Be thou hated, be he hated. Plur. Be we hated, be ye hated, be they hated.

Futurum secundum: I ſhall vel vvill be hated: Thou ſhalt vel wilt be hated, hee ſhall vel will be hated. Plur. Wee ſhall vel vvill be hated, yee ſhall vel ivvill be hated, they ſhall vel vvill be hated.

Infiniti præſens: To be hated. {C1}

Perfectum, To have bene hated.

Pluſquam perfectum, To had bene hated.

Imperſonalia fiunt à tertiis perſonis ſingularibus perſonalium præponendo It. ut It be ſeemeth. It is ſaid.

CAP. VII.

De Adverbio.

ADverbium eſt quod aliis vocibus adiicitur, ut well done.

Adverbia qualitatis ab adiectivis deducta in lye, plurima ſuut, ut purely, Soberly, nam quot fere adiectiva, tot adverbia in lye.

Adverbia nativa ſunt, Sraight, ſoone, uovv, ſcarſe, vel ſcarſlye, ſo, yea, no, not, much, rather, where, whether, when, here, hither, oft, often, well, then, never, within, togither, almoſt, as, hence, whence, alwaies, ever, evermore, how, up, dovvne, already, yet, yonder, still, {n. p.} ſeldome, little, enough, otherwiſe, except: & conſimilia.

Huc referuntur etiam quæ vulgo præpoſitiones appellantur: ut Of, to, vel unto, from vel fro, before, againſt, at, about, without, betvveene, beneath, beſides, behinde, by, through, nigh, after, beyond, untill, vvith, towardes, In, on, upon, under, aloft, above, & huiuſmodi.

Huc etiam Interiectiones: ut Alas, alacke, oh, woe.

CAP. 8.

De Coniunctione.

COpulativa: ut, And, alſo, neither, nor.

Connexiva: ut, If, unleſſe, except, els.

Diſctetiva: ut, But, Notwithſtanding, nevertheleſſe, {C2} although, beſides.

Disjunctiva: ut Either, or, vvhether, otherwiſe.

Cauſalis: ut For, becauſe, that.

Rationalis: ut Therefore, wherefore.

Etymologiæ finis. {n. p.}

CAP. I.

De Sintaxi.

HActenus Etymologiæ explicatio fuit. Syntaxis ſequitur. Syntaxis eſt pars Grammaticæ quæ vocũ in oratione ſtructurã conſiderat.

De Apoſtropho.

APoſtrophus eſt nota eliſæ ultimæ vocalis, ſequente interim à vocali exorſa, non tamen id semper, quia non niſi in carmine, nec frequenter, ſed quoties alias Nimipedon esset, Index Apoſtrophi eſt huiuſmodi apex ’ ut

What be the ioyes, for which t’enioy,

they went to the paines? Ecch. paines? {C3}

CAP. 2.

De Syntaxi nominis.

ADiectivum ſubſtantivum in oratione præcurrit: ut,

A yoked ſwine is a terrible beaſt. Hic yoked, & terrible præcedunt ſwine, & beaſt. at

Contra fit nonnunquam in carmine: ut,

He bought a knife, a ſtone, a horne,

For ſhoe-horne had he none:

Nor penknife good, or vvhetſtone ſmooth

To grind his knife thereon.

Hic good ſequitur penknife, & ſmooth vvhetstone. Cæterum in prædicatione qualitatis, de ſubiecto, ut res ratione, ſic voces oratione diſponi poſſunt: ut,

This knife is ſharpe.

In Adiectivis haud obſcura diſtincto eſt, {n. p.} inter One, & a: eaque multiplex.

Prima quod one unitatem certius denotat, magiſque emphatice afferit: ut

One day doeth ſtore griefe enough for the morrow.

Secunda eſt, quod One ſubſtantive ſæpius ponitur. A non item: ut, One, tvvo, three, foure, five: non A two, three, foure, five.

Then ſtraight one fet the priſoner behangd with robes about.

Non autem, Then ſtraight A, fet the priſoner, &c. Niſi man, vel aliud aliquod ſubſtantivum exprimas.

An pro A, ſequente vocali utimur: ut An Oxe, an Aſſe.

Diſtinctio inter None, & Noe, hæc eſt, quod None elypſin ſemper ſubſtantivi patitur: ut,

For no man dreads but he that cannot ſhift. {C4}

And none ſerves God but only tongue-tide men.

All, quamvis ſit natura numeri pluralis, ſervire tamen videmus & ſingularibus, primo quæ plurali carent: ut,

All fleſh is graſſe.

Secundo integris, interveniente pronomine derivativo, aut adjectivo the, vel A & An, ut All this day, All their light, All my strength, All the time, All an apple, All a booke.

Tertio ſumpto collective: ut Gaſcoigne in Querela Philomelæ.

All ill that may be thought,

All miſchiefe under skies

Was piety compard to that

Which Tereus did deviſe.

Many etiam ſubiecto ſingulari gaudet, intercedente A vel An: ut

Full many a wound is given

Betvvene them tvvaine, vvith leaden lomps.

And many a ſtroke in vaine: {n. p.}

And on their ribs full thicke it thomps.

CAP. 3.

De pronominum Syntaxi.

PRonomina adiectiva in ſyntaxi varie uſurpantur, ſex namq́ue hæc, My, thy, her, our, your, their, ſemper in eadem orationis parte, cum ſubſtantivo reperiuntur, at Mine, thine, hers, ours, yours, theirs, & interrogativum who, ſuperioribus, hoc uno diſtentiunt, quod ſemper ſubſtantive ponuntur, aut ſaltem à ſubſtantiuo in oratione ſeparantur.

Reliqua vero, ut who Relativum, which, what, whoſe, this, that, omnimodo poſſunt explicari.

Sciendum eſt præterea; quod hæc pronomina my, thy, his, her, our, your, their, componuntur nonnunquam cum affixo nomine, ſelfe, ut my ſelfe, thy {n. p.} ſelfe: his ſelfe, her ſelfe: our ſelues, your ſelues, their ſelues. & loquendi conſuetudine, magis quam veritate rei dacti, dicimus himſelfe & themſelues, uſurpantur autem fere poſt ſua primitiva. ut I my ſelfe, thou thy ſelfe, he him ſelfe, & hæc loquutia magis emphatica eſt, quam ſi nude diceres I, thou, he, &c.

CAP. 4.

De ſyntaxi adverbij, cum nomine.

HAEC tria, Of, to, from, vel fro, Caſuum quaſi diſcrimina faciunt, Of ſervit genitivo, To dativo, & pro maiori emphaſi utimur vnto, from vel fro ablativo, ut Regis regum, of a king, of kings. Regi regibus, to a king, to kings. Rege regibus, from a king, vel frõ kings. utimur etiam pro latinis adverbiis, Ad, De, ut ad regem, De rege, A rege, To a king, of a king, from a king.

To etiam infinitivis preponitur, ut to {n. p.} feare, to be feared.

CAP. 5.

De Syntaxi coniunctionis, cum verbo.

BE in preſenti raro utimur, & fere ſemper poſt coniunctionem That, expreſſam, aut intellectam. ut

If that perfect constancie be the childe of chance, let wiſdome be counted the root of wickednes.

Huiuſmodi vero loquutiones non videntur præcepto quadrare, ut Suppoſe all men be honest, Imagine pleaſure be a companion of vertue: veritas tamen ſemper & ubiq; eadem eſt, nam in his & huiuſmodi exemplis elipſis eſt coniunctionis That, aut præpositionis to, ſi that, tunc be eſt præſentis iuxta regulam, ſi To, tum infiniti, & ſic explenda eſt oratio. Suppoſe that all men be honeſt, Imagine that pleaſure be a companion of vertue. Alias Suppoſe all men be honest, and pleaſure to be a companion of vertue. {n. p.} Nam inerti, at vulgari ſolæciſmo laborat hæc oratio, I be negligent, thou be honeſt.

Idem de were imperfecto ſingulari, verbi Am, dicendum eſt.

Atque hæc ſunt quæ mihi iam olim de hiſce rebus cogitanti, imprimis obſervanda occurrere, in quibus ſi quid eſt, quo tenella mea, ſeu nulla potius facultatula tibi uſui eſſe poteſt, ex animo gaudeo. ſin, quod vereor magis, hæc noſtra ad ſtomachum non faciunt, quid & ipſe in hoc genere poteris periculum facito.

FINIS.

Vive, vale, ſi quid novisti rectius istis.

Candidus imperti, ſinõ, his utere mecũ. {n. p.}

DICTIONARIOLUM vocum Anglicarum, quæ paſſim in libello occurrunt.