De analogia anglicani sermonis liber grammaticus

De analogia anglicani sermonis liber grammaticus

Auctore Thoma Tonkisio anglo

e collegio sanctae et individuae Trinitatis in Academia Cantabrigiensi

Anno salutis MDCXII {1}

{n. p.}

Illustrissimo Principi Friderico eius nominis Quinto Romani Imperii Electori et Archidapifero Comiti Palatino ad Rhenum et utriusque Bavariae Duci etc.:

Dedicat inscribis

Thomas Tonkis {2}

{n. p.}

De literis

Caput primum

Literae nobis sunt quatuor et viginti.

A apud nos exilius exauditur quam a Gallicum, ut apple, answer, ancient.

At in fine ante duplex l, pronuntiatur ut apud Gallos, patenti et hiulco sono, ut all, small, tall, fall.

Sic in principio, medio et fine eorum quae consonantem post l habent, ut calmness, unfalty, falt.

B ut b Gallicum, beniamin.

C ut apud Gallos, ante e et j cum sibilo ut s, ante a, o, u, ut x vel k.

Ch ut ch Hispanorum, “mucho”, much; vel ut c ante e vel j apud Italos, ut “cento”: cheerful, chimney, chink, chosen.

Excipe vocabula a Graecis deducta, ut eunuch, ubi ch ut x.

D ut d gallorum in fine vero vocabuli liquidius auditur, ut proffered, loved, non profferet, lovet, ut Galli solent.

E in principio et medio ut e Gallorum, in fine vero pene deperit, temere tamen non adscribitur, producit enim vocalem antecedentem, eamque reddit magis claram et sonoram, ut spit, spite, clock, cloke, pil, pile.

E ante n in fine dictionis obscure sonat, ut sweetén, stréngthen, lénghthen.

E post l in fine obscure, ut tíckle, bríttle, fíckle, trémble, thímble.

E ante l solam in fine modo v consonans preaecedat, obscure, ut divél, drivél, évél, shovél.

E nunquam sonat a, ut accident, non “accidant” ut Galli.

F ut f Gallorum, ut fill, filbert.

G ante e et j vocales ut g Italicum, ut ginger, gerk.

Excipe give cum compositis, girl, girt, gimlet.

Excipe omnia etiam qua n ante g habent, cuiusmodi sunt omnia participia activa, ut loving, thriving, ubi g enuntiatur ut γ* ut finger, ringer, sing, fling, excipe ginger.

G ante u ut gu Gallorum, excipe languish, anguish, ubi ut gu Italorum.

G ante h, in media syllaba gutturalem reddit sonum, ut spright, light, affright, naught, taught, fraught, raught, caught.

H rarissime sine aspiratione legitur: having, hart, hasty, high.

H spiritum addit literae cui coniunctum, ut thigh.

H in honest, host, hostess, honour, cum derivatis quiescit. {3}

I ante vocalem eiusdem syllabae consonans, ante consonantem vocalis.

I consonans sonat g Italicum, ut javelin, jest, jade, jett, jealous, joyful, joint, junket, justle, justice.

I in principio et medio dictionum, ut i Gallicum, ut intimate, incident.

I vocalis in fine pleniore profertur sono, ut hability, ubi bili Gallice, ty anglice, at hoc in carmine plerumque fite, sepius enim pro y scribit ie.

K ut κ, kalender, knave.

’όμικρον habemus, et ’ωμέγα, unica tantum nota, sono differenti.

O ante duas consonantes vel densam, in principio vel medio vocabuli obscure profertur, ut often, importunate, other, brother, at ante consonantem solam, ut w ut open, over.

O in fine si vox consonanti clauditur obscure, ut not, begot, spot, aut si vocalis sequatur ut w, ut note, excipe desinentia in v consonante et e, ut love, move, prove, above, behove, etc.

O ante n in fine obscurissime, ut tomson, peason, contribution, oration, reason.

O ante w, in know, grow, snow, sow, row, flow, cum compositis, et in billow, willow, pillow, crow, elbow, ut w.

Oo ut ou Gallorum: good, blood, flood, rood, brood, mood.

P ut p Gallorum, ut princess, palsgrave, pretty.

Ph spumosius, ut φ Phillip.

Q nunquam sine u scribitur, sonat qu Etruschorum, ut question.

R ut r Gallicum, rustic, rule.

S inter duas vocales, ut z, muse.

Sh ut ch apud Gallos, ut shirt, sheet, languish, polish, vel ut sic Italorum.

T ut t Gallorum, tiding, tilting.

Th aliquando ut θ, aliquando vel d Hispanicum in fine, “verdad”.

Th in medio semper ut d Hispanicum, ut mother, brother, other, smother, exceptis a Graecis originem ducentibus, ut Athenien.

Excipe etiam haec vocabula, metheglin, strengthening, lengthening. {n. p.}

Th in fine ut θ, ut loveth, proveth, speaketh, et huiusmodi infinita. Excipe pauca verba, ut to bathe, to bequeath, to clothe, et haec nomina, sithe, sheath, tithe, wreath, et underneath ubi ut d Hispanorum.

Th in principio ut θ, ut theatre, thirsty, think, excipe that, then, thence, there, they, thine, this, these, those, theather, thou, though.

U inter duas consonantes vocalis, ut pull, full, pule.

In principio vocabuli ante vocalem consonans, ut veal, ante consonantem vocalis, ut upon, upright, uphold.

In medio inter duas vocales consonans incipitque syllabam, ut received.

In fine inter duas vocales quarum ultima est e obscurum consonans est, ut love, move, etc., etiam post l vel r, ut twelve, starve, carve, etc.

U consonans ut u Gallicum, vel digamam, villanie, vile.

U vocalis ante consonantem solam pronunciatur ac si interpuncta esset j, ut repute, refute, quasi repiute, refiute, at ante duas sonus ille j tollitur, ut putting, fulfill, et huiusmodi plurima, in fine etiam ante mutam, ut but, put, shut, etc.

W proprio quodam modo profertur, ut will, wilful, woodcock, winter, swear, sweep, sweeten, swill, dwell, twibill, twenty, twelve.

W in eadem syllaba aliquando sequitur s, d, t, ut in iam dictis exemplis, cum aliis consonantibus nunquam coniungitur in eadem syllaba, in diversis vero saepe, ut wormwood.

W post a, e, o in eadem syllaba sonat ut u in dipthongis au, eu, ou, ut shaw, sew, wow, quasi shau, seu, wou.

Wh summa cum aspiratione, ut what, whether, when, whom, who.

X ut x Latinum, ut box, pox, ox.

Y ut j unde saepe scribitur pro j.

Z ut ζ Graecum.

De dipthongis

Ae ut apud Latinos.

Ea ut e masculinum Gallicum, ut bread, dead, feast.

Ej ut ej Latinorum, ut they.

Eu ut εu Graecum, greu, deu.

Oa ut ω, oak, smoak.

Oj ut oy in moy, ut annoy, boy, toy.

Ou apertius quam ou Gallorum, ut thou. {4}

Nulla pene apud nos quiescit litera, nimirum dum distincte loquimur.

Consonantes in fine dictionum durissime efferuntur.

Derivatio et compositio non variat literarum sonum.

De articulis

Caput secundum

Articulus infinitus vim habet ut incerta et infinita declaret et definiat, ut a man, “un homme”; the man, “l’homme”.

Articulus finitus proeponitur appellativis: vel generaliter, ut the earth, “la terre”, vel specialiter, ut the nature of virtue, “la nature de vertu”.

Nomina propria et praenomina articulos recusant nisi sit emphaseos gratia, ut the Harry of Harries, Henricus Henricorum; the only she or he of the town, unicus ille vel unica ilia urbis, ubi she et he pro nominibus stant et significant “vir”, “femina”.

Articulorum declinatio

Quae ad contractionem attinet hic sine regulis scribemus; sic autem omnia collocamus, ut primum distincte loquendi et scribendi modus, tum vulgaris et contractus adscribatur. {n. p.}

Articulus finitus: the, “le” vel “la”

In vulgari et contractiore loquendi forma, et apud poetas, articulus the cum nominibus a vocali incipientibus contrahitur ut si una pars orationis esset, ut the ass, th’ass, όὐνος; the other, th’other, ατερος. the image, th’image, et hoc semper fit.

Aliquando ante h, cum h quiescit, ut th’host, th’honor, th’honest.

Articulus vagus : a, “un” vel “une”

Articulus a, si vocabulum sequens a vocali incipiat vel h tenui, accipit n, ut hiatus tollatur, ut an ox, an ass, an evening, an host, an honest, an honorable man.

De variatione nominum

Caput tertium

Declinatio nominum fit praeponendo articulos, ut

Eodem modo variatur nomen cum articulo vago, ut a man, of a man, to a man, etc. {5}

De genere

Articuli, nomina, participia non agnoscunt genera.

Ε pronominibus he, ille, et she, illa admittunt generis distinctionem, id est, referuntur ad dictiones quibus sexus discrimen adest, ut he is here, ille adest; she is here, illa adest.

De numero

Articulis, adiectivis, participiis idem est singularis et pluralis, ut the man, the men; honest man, honest men; loving man, loving men; loved man, loved men.

Substantivorum pluralis fit addendo s singulari, ut hand, hands; stone, stones; bone, bones.

Finita in i vel y, in ss, in s consonante praecedente, et in x, accipiunt e in plurali, ut infirmity, infirmities; charity, charities; hardiness, hardinesses; purse, purses; box, boxes.

Quae, f habent in fine f vertunt in v consonante, ut calf, calves; beef, beeves; thief, thieves; knife, knives; wife, wives; life, lives.

Haec sunt irregularia: man, men; woman, women; sow, “truie”, swine; ox, “boeuf”, oxen; bee, “mouche a miel”, been; mouse, “souris”, mice; tooth, “dens”, teeth; louse, “poux”, lise; foot, “pied”, feet; cow, “vache”, kine; child, children.

De nominum analogia

Caput quartum

De adiectivis

Addendo syllabam less substantivi fini, fit adiectivum significationis contrariae redditque apud Graecos α στερητικόν, ut fearless, ἂφοβος; harmeless, ἂκακος; fatherless, motherless, brotherless, moneyless.

Syllaba un in principio vim στερητικήν obtinet ut a fained, “feint”, fit unfained, “non feint”; faithfulness, fidelitas, unfaithfulness, infidelitas. Reperiuntur aliae formae στερητικαί in eadem voce. Possumus dicere unharmless, ἀάατος vel ἐκ ἄκακος. At tales formae non sunt frequentes licet linguae analogia hanc libertatem ferre queat. {n. p.}

Si ful substantivo adiungas, fiet adiectivum eiusdem sensus, plenitudinem quandam significans, ut hopeful. Full enim valet plenum, ut fearful, harmful, sinful, guileful, mindful, memor.

Ly in fine substantivi adiectivum eiusdem significationis facit; ly, alike, similis, unde in ly finita similitudinem significant, ut lovely, fatherly, motherly, brotherly, sisterly, friendly.

Y in fine substantivi, adiectivum eiusdem sensus, ut water, aqua, watery, aquosus; aery, earthy, stony, fiery.

En substantivo adiunctum adiectivum facit materiale, ut beech, fagus, beechen, faginus; oak, ilex, oaken ilignum; gold, aurum, golden, aureus.

Syllaba some addita substantivo vel adiectivo sensum retinet, ut bright, clarus, brightsome; light, lucidus, lightsome; gladsome, noisome.

Ish substantivo datum fit adiectivum sensumque retinet, ut water, waterish; salt, saltish; fool, foolish; child, childish; slut, sluttish.

Datum vero adiectivo, sensum diminuit, ut red, rufus, reddish, subrufus; bitter, amarus, bitterish, subamarus; sweetish, yellowish, whitish.

De substantivis

Addimus syllabam ness adiectivo et fit substantivum sensus eiusdem, ut fearlessness, ἀφοβία; harmlessness, ἀκακία; motherlessness, τὸ ἀμῆτορ; fatherlessness, hopefulness, εὐελπισία; fearfulness, meticulositas; loveliness, τὸ φιλικὸν; fatherliness, paternitas; friendliness, τὸ φιλικὸν; earthiness, τὸ γηϊνὸν; stonyness, τὸ λιθινὸν; brightsomeness, claritudo; gladsomeness, τὸ χαρτικὸν; saltishness, ἁλμυρότης; bitterishness, ύποπικρότης. {6}

Idem accidit adiectivis principalibus, ut white, whiteness, albedo; good, bonus, goodness, bonitas; light, levis, lightness, levitas; smooth, laevis, smoothness, laevitas.

Vocabula quae continere aliquid possunt accepto ful fiunt substantiva mensuram significantia, ut spoon, cochleare, spoonful, cochlearium; hand, handful, “poignee”; house, “maison”, houseful; townful, shipful, spit veru spitful.

Vocabula vero quae contineri possunt vel re vel cogitatione addito ful fiunt adiectiva, ut supra fearful, disdainful, quae forma optime quadrat vocibus affectiones vel aliquod simile significantibus, ut hopeful, spiteful, ireful, guileful.

Hood vel head addita substantivis qualitatem notat, ut manhood, virilitas; womanhood, feminea virtus; knighthood, “la chevalerie”; priesthood, sacerdotium.

Aliquando adiectivis ut livelihood, vivacitas; beastlihead, “bestialité”.

Ship nominis cauda officium vel munus denotans, ut consulship, consulatus; praetorship, censorship; worship, dignitas; lordship, “signiorie”.

Est altera forma terminationis, ut kingdom, regnum; earldom, “counté”.

De verbalibus

Dicuntur a themate verborum definentium in vocalem addendo r, in consonantem er, ut to love, amare, a lover, amator; to dispute, a disputer; to sing, a singer; to cry, a crier; to hurt, a hurter; to knock, a knocker; to quaff, a quaffer; to hunt, a hunter.

Quaedam in ment finiunt, a verbis in dge, sh, ise vel ze finitis, ut judgement, abridgement, banishment, ravishment, punishment, impoverishment, disguisement, amazement. {n. p.}

De analogia adverbiorum

Adverbia ab adiectivis principalibus formantur appositione ly fini, ut honest, honestly; modest, modestly; fine, finely, “bravement”; true, truly, “vrayement”; formantur etiam a derivatis, ut friendlessly, fearefully, earthyly, lightsomely, saltishly, reddishly, woodenly, goodlily, friendlily fiunt etiam a participiis activis, ut lovingly, stealingly, et saepe a passivis, ut amazedly.

De gradibus comparationis

Comparantur recta et regularia in er, superlativa in est.

Hac vero forma adiectiva, participia, adverbia, abunde fruuntur.

Aliter comparantur cum more, plus, et less, minus, vel too much, nimium, too little, nimis parum, quorum superlativum est most, exempli gratia:

Quæ sequuntur sunt irregularia

De deminutivis

Raro admittimus deminutiva nisi in nominibus propriis quorum usus frequens, ut Richard, Dick; Thomas, Tom; William, Will; Robert, Robin, etc. Christofer, Kit; Elizabeth, Bess; Catherine, Cate, etc.

Aliquando in appellativis, ut lamb, lambkin; bull, bulchin, vel bullock; chick, chicken; goose, gosling; duck, duckling; suckling; dear, darling; stare, starling; capon, caponet. {7}

De pronomine

Caput quintum

Demonstrativa sunt I, thou, he, she.

Addimus epitagmaticon myself hisce pronominibus, ut I myself, thou thyself, he himself; genitivus: of me myself, of thee thyself, of him himself.

Pluralis: we ourselves, you yourselves, they themselves; genitivus: of us ourselves etc., of you yourselves, of them themselves etc, in obliquis.

Possessiva

Cum vox sequens a vocali incipit utimur subiunctivis praepositivorum vice, ut mine aunt, mine uncle, at hoc solum in numero singulari fit.

Possessivum nunquam recipit articulum, ut apud gallos “le mien” etc.

Provocabulum which vel that, reddit qui, quae, quod, referturque ad res et personas.

Who vero solum refertur ad personam, ut the man who loves you, vir qui te amat; numquam ad res non enim dicimus the stone who is hard, sed the stone which vel that is hard, saxum quod durum est.

Who in obliquis habet whom, ut of whom, to whom, whom, from, by, with whom.

Whose reddit cuius vel quorum, ut whose book is this, cuius est hic liber. {n. p.}

This singularis, “ce”; these pluralis, “ces”. That, illud; those, illa.

His post substantivum possessionem significat, ut Virgil his life, Virqilii vita; Scaevola his hand, manus Scaevolae; Caesar his commentary etc. Quod in scripta oratione saepe, et cum loquimur, semper contrahitur cum substantivo, hoc modo, Virgil’s life, Scaevola’s hand, Caesar’s commentary, Casaubon’s Polybius, at post nomina s finita, sic Polybius’us history, Claudius’is Messalina, Plautus’is comedies.

Thereof reddit Gallorum en, ut he hath eaten thereof, “il en a mangé”.

De verbo

Caput sextum

Unica nobis verborum coniugatio a qua quae deflectunt verba, sunt anomala.

In regularibus thema prius considerandum est, dein aoristum et participium passivum, a quo facta sunt praeterita tempora.

Aoristum verborum regularium fit a themate addendo d si litera ultima fuerit vocalis, ut to love, amare, aoristum I loved, amavi; sin consonans, ed, ut to omit, aoristum I omitted.

Litera characteristica nunquam mutantur.

Adiunguntur semper verbis personae.

Terminatio personarum pluralium non diffidet a prima singulari.

Passivum fit a participio passivo et verbo substantivo, ut I am loved, “je suis aimé”; I am hurt, “je suis blessé”. {8}

“J’aime”

Promiscue utimur duplici huius temporis forma, at saepius prima, secunda vero cum emphaticos loquimur, vel in interrogationibus.

“J’aimais”

Hoc tempus aoristum Graecum vel Gallicum reddit, ut I made, ἐποίησα, “je fis”.

Hoc tempus vim praeteritum perfectum Graeci vel Gallici retinet, ut I have made, πεποίηχα, “j’ai fait”. {n. p.}

In prima persona singulari et plurali semper voluntas agendi significatur, in ceteris, modo voluntas, modo simplex futuri temporis eventus, ut he will come, “il viendra”; he will be hanged, “il va être pendu”. Primum: “il sera pendu”.

Hoc futurum necessitatem, certitudinem eventus, omnibus personis et numeris enunciat, saepe imperativi vim obtinet.

Secunda et tertia persona utriusque numeri subserviunt promissis et imperiis, prima vero nunquam, at Scoti aliter: qui cum dicerent I will love, dicunt I shall love you.

Fit a futuro verbi have et participio praeteriti, unde significatio mixta est, Gallice “j‘aurai aimé”, I shall have written, γεγραφώς έσομαι et interrogative, shall one have sent so many to hell? Unus tot miserit orco?

Imperativus

Let him love, verbatim, sine illum amare. {9}

Optativus

Imperfectum ut aoristum indicativi, ut I would to God, vel I would (per contractio: I wud) I loved, utinam amarem etc.

Perfectum ut perfectum indicativi: I pray God I have loved, utinam amaverim.

Plusquam perfectum ut plusquam perfectum indicativi: I would to God, vel I would I had loved, utinam amavissem.

Futurum ut praesens, addendo hereafter, “cy-après”, ut I pray God I love hereafter.

Modus potentialis potentiam, permissionem, vel casum quendam enuntiat.

I can love, verbatim, possum amare, potentiam enim prima haec forma nunciat, ut nec sperent Tartara regem, hell cannot expect a king.

Haec forma permissionis vim habet, ut expectes hoc a me, thou mayst expect this of me. Primum: liceat tibi hoc etc. vel potes etc., I may speak the truth, licet mihi loqui veritatem; he may do me good, his casum significat.

Fit a prima forma praesentis, eandemque vim tenet quoad significationem, ut I could say, dicerem, vel poteram dicere.

Fit a secunda forma praesentis, eiusque significationem retinet permissivam vel fortuitam. {n. p.}

I can have loved, possum amavisse, amaverim.

I may have loved, forte an amaverim.

I might have killed him, licuerat mihi illum occidisse.

Futurum a praesenti non discrepat, ut I may love hereafter, I can love hereafter.

Subiunctivus

Praesens ut praesens optative, ut though I love, although I love, quamvis amem.

Though I should love, quamvis deberem amare; thou shouldst labour, deberes laborare; you should speak, “vous deuriez parler”. {10}

Infinitivus

Praesens et imperfectum: to love, amare.

Perfectum et plusquam perfectum: to have loved, amavisse.

Futurum: to love hereafter.

Participium activum loving fit a themate addendo ing. Si in consonantem definat, ut to help, helping, adiuvans. Sin in vocalem, reice vocalem et adde ing, ut love, loving; move, moving.

Participium passivum loved, in regularibus non discrepat ab aoristo.

De verbo substantivo, I am, sum, a quo cum participio passivo, omnia verba passiva facta sunt, ut I am loved, amor; I was loved, amabar etc.

Indicativus

Plusquam perfectum    I had bene, thou hadst been, he had been etc.

Imperativus

Optativus

Potentialis

Subiunctivus

Infinitus

Verba apud Latinos cum praepositionibus composita interpretamur, praepositionis significatum ponendo post verbum, ut abeo, I go away, vel I go from; adeo, I go unto; ineo, I go into; exeo, I go out; circumeo, I go about; subeo, I go under; colloquor, I speak with; concurro, I run together; disrumpo, I break asunder; refero, I bring again; superaddo, I add moreover; supercurro, I run upon; impono, I set upon; obiaceo, I lie before etc.

Over solum valet super et trans. At in compositione qua cum omnibus fere verbis coagmentatur vincendi vel superandi vim habet, ut to overgo, eundo superare; to over-read, legendo superare; to overshoot, iaculando superare; to overspeak, loquendo superare, et id genus infinita. Eundem quoque sensum habet et out, ut to outride, equitando superare; to outleap, saltando superare etc.

Over etiam excessum agendi vult, ut to overpraise, nimis laudare; to overprise, pluris rem aestimare quam valet; to oversell, rem pluris quam quanti valet vendere; to overstudy, studere nimis; to over-read, legere nimis, et huiusmodi sexcenta; eundem sensum et out.

Under contrarium significat. To undersell, minoris vendere quam quanti est. Huiusmodi verbis accusativum, vel substantivum vel pronomen cum self addimus, ut he over-readeth himself, nimium legit; he over-plougheth the oxen, facit ut boves nimis aren’t; he over-laboureth his servants, facit ut servi nimis laborent; atque hic praegnantem significatum habet ut apud Latinos et Graecos.

With valet cum at in composito, nunc de, ut to withdraw, deducere; withhold, detinere nunc contra, ut to withstand, raro cum aliis componitur.

Un reddit verbum cum quo componitur contrarii significatus, ut to fold, plicare; to unfold, displicare; to clothe, induere; to unclothe, exuere, quam formam compositionis omnia recipiunt verba.

Mis in compositione oblique vel male significant, ut to misinterpret, male interpretari; to mislead, male ducere, aliquando cum nominibus ut mishap, mala fortuna.

Supinum primum Latinorum redditur aliquando ab infinitivo, ut eo visum, I go to see, aliquando a participio activo cum a, ut eo venatum, I go a hunting; piscatum eo, I go a fishing; eunt bibitum, they go a drinking; eunt stellas speculatum, they go a star gazing.

Ab adiectivis fiunt verba saepissime addendo en, ut sweet, “doux”; to sweeten, “adoucir”; sharp, acutum; to sharpen, acuere, et huiusmodi infinita.

Fiunt etiam a substantivis pene omnibus, ut a head, caput, to head, caput imponere (at to behead, significat decollare); a finger, digitus, to finger, digitis attrectare; a hand, manus, to handle, tractare; silver, argentum, to silver; a board, table, to board, “recevoir en pension”.

Horum verborum participia passiva frequenter usurpantur, ut a man well landed, “un homme qui a beaucoup de terre”; land well-watered, “terre là où il y a beaucoup d’eau”; a country well-meadowed, well- woodded, well-town‘d, well-villaged, “un pais plein de prés, de bois, de villes, de villages”, et huiusmodj innumerabilia.

On post verbum significat continuationem actionis, ut to speak on, loqui pergere. Aliquando idem ac upon, ut to set on, imponere, ὲπιτιθέναι. {n. p.}

Be in compositis auget significationem, ut to bewail, lamentari; to bethink, cogitare; to besmear, inungo; to betake, ut he betaketh himself to his book, omnino se dedicat literis; to bespit, conspuere; to foul, spurcare; to befoul, conspurcare, et sic in ceteris.

Anomala ordine alphabeti descripta: