Batrachomyomachia

Batrachomyomachiaid est. Ranarum & murium pugna, latino versu donata ex Homero.

Ionſono Medico Londinensi interprete.

de arte poetica. Nec verbum verbo curabis reddere fidus Interpres.

Ex officina Thomæ Purfoote. 1580.

Autoris.

mures verſu mutire latino?

nouerunt doctius anteloqui.

lectori.

Virgilijverſus aliquot adhibui in hac verſione, lector, vbi res ferebat,partim integros, partim interciſos: non quòd aliter efferre nonpotui (quid enim facilius?) ſed quòd, qui id pulchrius venuſtiuſq;fieret, in promptu non habebam. Nec deſuit autoritas, qua adductushoc auderem, quum & idem Virgilius Enniana quædam vſurpet ipſe,& multi multa ex alijs paſsim venentur ad gratiam &ornamentum. Certè purpurei hi panni ſic aſsuti, tametſi noſtrāpaupertam arguunt, tamen hanc diligentiæ laudem habent opinor, vt &mētem Homeri luculenter exprimere , & cum noſtris noninconcinnè cohærere videantur. Nam & nos poêma iuxta tecumodimus, quod Necpluteum cædit,nec demorſos ſapit vngues:& Lucilij vetus illud præceptū agnoſcimus, quo iubet, ne quidin tranſcriptionibus hiet, ſed Sintlepide lexeis cōpoſtae vt teβerulæ omnes / Arte pauimēto, autemblemate vermiculato.id quod nos, ſi non ſatis dexterè prætiſtitimus in hoc opere, atcerte tamen conati ſumus: nec verebimur,ne quis deinceps legeplagiaria nobiſcum agat, qui, quod eſt, aperte confitemur: Vale.

Adirriſorem quemcunq;.

eſt,inquis, Ranarū ſcribere pugnas:

ſanè: ſed qui ſcripsit, Homerus erat.

nemo ridet, niſi qui ridendus & ipſe eſt,

tantum nec ferit vlla virum.

ego, qui Latijs volui celebrare Camænis

Graio quæ dedit ante ſtylo,

carui culpa, vel ſi culpandus, Homeri

factum nomen E umbra meum.

mihi, tutum eſt peccare autoribus illis,

quos defendi criminal magna queant.

nunc,E vel me illæſum permitte iocari,

quem non audes,inuide,læde prius.

ſimul Aonias ſacro de fonte ſorores

pro more voco: mea pectora firmet

chorus, dū grāde recens modulator adorno

opiatas ſuſpiro attingere metas,

opus,varijq; mouens diſcrimina belli.

animus canere, E totū vulgare per orbē

in Ranas certamina quanta feroces,

magnorum ſuperantibus acta Gygantum:

fama est:ſed E hæc memoratur cauſa duelli.

olim ſitiens,fæliq; pericula vitans

vicina tingebat labra palude

aquæ potu gaudens: hunc forte uidebat

imperio clarus, dehinc talia fatur.

domo? qui te talem genuere parentes?

dic hoſpes verè mihi,vera loquentem

mea,ſic,vt dignus eris, Palatia ducam,

tibi dona dabo regalia amicus amico.

ego,ne dubites,rex hic Phyſignathus omnem

ditione lacum,Ranaſq;guberno:

pater Peleus,quem dignabatur amore

ſuo,genuit, labentia propter

pingues latè Padus alluit agros.

quoq; non humilem,ſed forti pectore Regem

reror,præstantem alijs,belloq;ſuperbum.

age,dic nomenq; tuum, patriamq; genuſq;.

ait: astolli mus contra talibus inſit.

genus exquiris noſtrum, mortalibus æquè

deis,ipſum; adeò ſuper æthera notum?

ego Pſicharpax Troxartæ filius,olim

ſummiq; ducis:me mater E altrix

ſtrue lignorum per cœca tuguria ruris

infantem,dapibuſq; aſſueuit amœnis,

tenero ſicuſq; nucesq; palato,

magno proleſ fata Pternotrocte.

tibi diβimilem frustra me poſcis amicum:

tibi inter aquas vita eſt,mihi ſola voluptas

gustare dapes,poſitóque camistro

ſtruere,Eter coctum rodere panem.

meos unquam liborum portiodentes

nulla fugit pernæ,tucetaué craſſa,

nuper preβi diuina coagula lactis,

dijs optatum melitôma, aut deniq; quicquid

ſolet menſis inferre popina ſecundis,

gula iam languens bellaria poſcit, E hoſpes

ſatur ad charos aufert quæ mittat amicos:

vitæme turpisamor dare terha cœgit

ſed ſemper in agmine primus

cū ſtrage fui:neq; corpore quanquàm

vaſto, fugio ipſum hominē: cui ſæpe momordi,

digitū,aut calcem,per amica ſilentia noctis

furtim,nec ſenſerat ille dolorē,

morſu excuſſus noſtro ſomnuſquè quieſúe.

duo præcipuè timeo ,ſemperque timebo

E fælē,duo tetra ac triſtia monſtra:

E decipulā diram,mors vnde doloſa est.

tamen é cunctis fælem:quæ ſola nocendo

valet,obſeruatque ſpecus, noſtroſq; receſſus.

ego radices comedo,bulboſue,paluſtres:

olus,aut fatuas betas,apiumuè,ſed iste

cibus eſt per ripam perque paludem.

ita ſubridens contra Phyſignathus inquit.

quidē ventri tumultū impēdis honorē:

etiam & nobis non aſpernanda viciβim

terra,inq;lacu : nam ſedes Iuppiter ambas

ſaltent;Ranis dedit,illic corpora mergant.

ſite ignoti iuuat experientia veri,

dubita,in promptu eſt,humeris portabere noſtris,

meā,lætuſque fereris in aulam.

ait, & dorſum exhibuit:Mus ocyor Euro

agili figens vestigia ſaltu,

tenera ceruice hæret portantis amici.

primum gaudebat ouans,dum littus haberet

procul,& liquidis Ranā miratus in undis

iactantem,ſuccuβantemq;videret.

ubi iam fluctus ſturgentes uidit,& imum

ſuas aſpergine ſetas

à pectore vellēs

heu vellet iam non temerarius eſſe.

in ventremque pedes,animoq; labaſcit

terrore mali:terram optat,& vndam,

gemēs metuēsq; animo execratur abimo.

vero cauda,quaſi remo,ducere longos

aquam tractus uideas,portusque cupitos

esanime & ſuperātibus vndis.

etiam tales inter ſuſpiria voces

aliter Dictæas Taurus ad oras

mare (credo equidē) tergo portabat amorē

ſuum Europā,quàm me iam  ducit ad ædes

ſuas,dorſogestans,& corpore toto

emergens:tanta est fiducia nandi.

ea dicta,timor iam dicere plura parantem

attonitum ſubito,fauceſq; repreβit.

malum,quo non aliud funestius vllum,

aquā sulcans medijs apparet in undis,

lacū ſpiris:quem vt uidit hiantem,

criſpantem ſquamantia,fugit amico

morti expoſito Phyſignatus:ipſe ſub undis

hoſte gaudet uitaſſe minacem.

deſertus aquas extemplo fertur ad imas

caput: inde manu plāgens,ſtridenſq; minutū,

vti,iam ſubter abit,ſuper inde recurſans

ferit,fati ſed enim fuga nulla propinqui est.

crines peſſundare mēbra madentes

uidet,caſusque ſuos,mortemque paratam,

miſer,ac tacito ſecum ſic murmurat ore.

ſpera immemores ſceleris Physignathe tāti

deos,qui me excuβum de corpore,tanquàm

ſcopulo,medijs ſcelerate in volueris vndis.

equidē,quî,quātus erā,curſuq; manuque,

ac lucta:quæ te iam cauſa cœgit

fraude mala,non viribus vllis

incautū:Deus horū inſpector & ultor.

Mures,te Marte premēt, tibi bella parātur

dixit,vitamque efflauit. Atillum|

dum forte in littore ſedit,

ululās,rē Muribus omnē

mora eſt, aperit. Mures crudelia poſtquā

Ducis didicere ſui,ſub pectore bilem

miβoq; iubent præcone vocari

claras Troxartæ regis ad ædes,

patris miſeri, Pſicharpaga propter

extinctum:cuius neque de more ſepulchro,

medio ſit piſcibus eſca profundo.

ubi conueniunt primo de mane frequentes,

plenum púlla Rex veste ſenatum paſſus

iratus pro Nato talia fatur.

proceres, quanquam à Ranis ſum plurima

ego,tamen hæc omnes iniuria tangit.

igitur quiſquam est infortunatior vno?

tres perdiderim natos,mæa viſcera, quorum

ab infesta laniatus fæle,ſecundus

humanis deceptus (flebile dictu)

atq; dolo perijt:hunc lignea preβit

miſeris læthi via muribus una est.

alios,charus matriqu; mihiq;

in medio Ranarū à rege profundo.

agite,arma citi capiamus,eamus in hostes

galeis & pictis corpora ſcutis.

extemplo cœtum dimiſit:at illos

ad arma furor mæſtique oratio Regis.

primum furis firmiβimavincla,fabarum

ſiliquis aptata,arant,quas ante cauarunt

noctem mira cum ſedulitate uorantes.

arundineum cedit thoracis in vſum,

prius aduerſus fæles ſe armaſse feruntur.

lychni fundum,pro fortibus haſtis

tractantur acus,longiβima tela.

galeam capiti corroſæ testa iuglandis.

itaq; armantur Mures.quæ coguita postquam

Ranas inter ,liquidis grex omnis ab undis

littus coit,vt quæ ſit ſententia bello

animis rumori bus auctis.

faciunt,procul ecce uenit ſpectantibus illis

magno magnus ſatus Embaſichytros

gestans ſceptrum,dein talia fatur.

iratis ô Ranæ à Muribus adſum,

moneam armari actutum belloq; parari:

uidere in aquis Pſicharpaga, vester ut illū

princeps Pyſignathus:ergo parate,

qua ſit offenſo Ranis in pectore uirtus.

vbi dicta,abijt:quæ postquā verba per aures

animos Ranarū & pectora turbāt.

vero aſſurgens Rex indignantibus inſit.

ſocij (cœlum hoc & conſcia ſidera testor)

Murem occidi,nec me uidiβe recordor

obijt:certe ludens in littore, credo,

ni etenim ?) & Ranas ſtulto pueriliter auſu

effingens, ſeſe ſubmerſit: at illi

me cæde onerāt:nūc ergo , quod inſtat,

astutos, uireſq; paremus in hostes.

mihi ſi quæ animo potior ſententia ſurgat

dubijs audire libet,capere arma frequentes

moneam,ſtructaq; acie propè littus in agro

ubi ſubiectis cliuus ſupra imminet undis.

quum ſe Mures educent agmine facto,

petent armis,ſi quis generoſior inſtet,

simul in mediū voluemus & arma paludē:

his uſos victoria certa ſequetur:

lætum de Muribus inde trophæum.

ea fatus erat,Ranæ ſe ad prælia cingunt.

primū maluis armant ſua crura reuulſis,

instar peronis habent:precordia circum |

virides ſaga non ingloria betas.

pro ſcuto eſt,pro caβide concha paratur:

fit enodis ſcirpus,iunciq; palustres.

armatura incedunt prope littus ouantes,

haſtas,atque iras pectore fumant.

intereà fulgentē inuitat in aulam

ferox belloque paratos

digito tantos,tam corpore uasto,

benè contortas vibrantes viribus hastas,

vel ///////im,mîmaneſue Gygantes

refert, //// ſuperos ad bella vocarent:

arridens,dixit:ſi numina Ranis,

& ſua ſunt,dic tu caſtiβima primum

mihi Pallas,quā partē uindice dextra

Mures ? namque horum copia tēplo

tuo eſt,quos nidor agit,dū victima fumat.

hæc:contra reſpondet virgo parenti.

chare parēs, defendere mures

in hoc bello: Mures mihi plurima ſemper

ſtruūt, dū pingue ſacros quod ſeruit adignes

Lychins oleum,rodūtque corollas

enim leuis hæc iniuria,mordet

magis:peplum quē ſedula texens

ducens per ſtamina tramam,

illi eroſum,multoq; foramine ruptum,

opera,precium qui poſscat, egentem

æs alienum,impenſaq;creuit

mihi,exhauſto frustrà tot ſuptibus auro.

igitur Mures meritis pro talibus odi.

tamē idcirco Ranarum iura tuebor:

ſunt Ranæ cordi mihi: quippe reversā

bello,& iamiam caput inclinare parantem

in dulcē poſt multa negocia ſomnum,

dormire ſono me ſæpe vetabant

coaxantes,perruperuntq; quietem,

procax rixis,& ſeditione paluſtri:

caput mone dolēs uigil inſomnisq; iacebam,

ſua criſtati recitarent carmina galli.

agite,abſiſtāt ſuperi auxiliaribus armis,

quenquam è nobis conto iaculentur acuto:

etenim tales,feriant vt vulnere Diuos

aduerſos,ſi quis Deus obuius ibit:

potius nobis ſtragem hic ſpectare voluptas.

ait,ac reliquos hac flectit protinus omnes

Deos. Ranæ intereà Murumq; Phalanges

mediū in campum,quo praeuia belli

atq; hinc,duo præcones dant ſigna futuri:

vero Muſcæ,lituisq;tubisq;potentes,

animos, Marteq; accendere cantu

dat ſignum Iuppiter alto,

belli ſignum. Lichenora primus

Hypſiboas,miβo per uiſcera telo:

cadit pronus, verritq; in puluere crines.

hunc,Troglodytes ferratæ cuſpidis ictu

ferit:tremit haſta in vulnere fixa,

abit uenis,mors occupat ægra cadentem.

quoq; Seutlæi cadis Embaſichytre ſub armis

caput,cadis Artophagi Polyphone ſagittis,

tibi confoſſa vitam ferus abstulit aluo.

ſocium poſtquā expirare iacentē

iacuit qui forte, molarem

humo vindex:quē dum rotat aera circum,

media ferit in ceruice ſuperbum,

ruit tenebris fatali nocte ſubortis.

cupiens mortem pro laude pacifici,

hoſtili nimium de ſtrage ferocem

ſibi collimat in ictum:

mora, pugnanti proiecta fortiter hasta

coſtas ,inimicaq; pectora rumpit.

(qui iam ſero fugiebat, & armis

abiectis,tutas properabat ad vndas)

terga volans,velocior ipſo,

graui contorta manu:cadit ille cruentos,

ſalit in latices: fuſiſq;è vulnere chordis,

iacet bibula spectrū reſupinus arena.

Hisſuper,accenſus furijs Limneſius Heros

euertit,ripaq; obtruncat eadem.

aſpiciēs vastū Calaminthius impar

uia tuta fugit,medijſq; illabitur vndis

proiecta:ſed non fugit inclytus armis

qui occidit Pternophagontē

lapide excuβo,totumvt de nare cerebrum

hauriret terra cruorem.

Lichopinaxfortem proſternit Borborocætem

iaculo,nox obruit atra iacentem,

cum gemitu fugit indignata ſub umbras.

Ʋtuidet hæc lati ſpacioſa per æquora campi

venit,& pede raptat utroq;

in aquas deturpa Cniβodioctem,

prius abſistit,liquidis quā ſtrāgulet vndis.

Pſicharpaxſocijs cupiens ſuccurrere lapſis,

ſtricto Peluſia viſcera ferro,

huic contra ſurgens Mars talibus inſit.|

pater, haud vnquā Mars aut martoria Pallas

exitio Ranas,ſeruetue cadentes:

omnes,age,mitte deos:vel, ſi libet,illos

fulmineos perfractis nubibus ignes,

telo cecidit quondam Titanea pubes,

ferus Enceladus,quo cætera turba Gygantū.

ait hæc:manibus tū fulmina Iuppiter aptat

primū tonitru quatit & tremefactat Olympū,

feras uibrat violent fulminis alas,

Iouis:metuūt Ranæ, Murûmq; phalāges,

tamē abſiſtunt bello,ſed fortius inſtant

medio Ranas inimicam tollere gentem.

stamen auxilio rurſus protexit amico

Dei,qui clade dolens,triſtiq; ruina

ſocios pius agmine miſit

enormiter amplis,

quorum

totis natura ex oβibusuna est,

quibus forceps, curuos quibus vnguis in ha-

& cirros,facies fœdiβima,necnon ( mos

pedes,tortæq; manus,duo lumina pectus

tenent,duo diſſecto de vertice coni,

morſu abrūpere caudas

pedes ſatagunt,hastaſq; manuſq;:

ſimul attonititā dira ac tristia dictu

vident Mures,  toto diſcedere campo,

fugā uerſi,ſolam hanc ſperae ſalutem

ſerum componit ueſper Olympum

facit bellique dieique.

Ranarumq; nomina,ne quis in

hareat,latinè ſic interpretamur.

nomina.

palude gaudens.

lutoſiis.

inflans buccas.

regina aque.

alte clamans.

Intulentus.

betas edens.

clamoſus.

caules vorans.

paluſtris.

ab herba ſic dictus.

aqua gaudens.

in luto cribans.

porrum vorans.

cœnoſus.

rixoſus.

uiridis ut porrum.

per lutum incedens.

nomina.

micarum raptor.

panem vorans.

lambens molas.

pernas rodens.

quadras lambens.

caſeos cauans.

in ollas irrepens.

caudam lambens.

pauem edens.

cauernas intrans.

pernas excauans.

pernus edens.

nidorem ſectans.

frumenta vorans.

qui pani iuſidiatur.

particulas raptans.