Medea.
Euripidi
Poetae Tragici, Georgio Buchanano Scoto Interprete.
Ad
illustrissimum principem Ioannem a Lucemburgo, Iueriaci abbatem,
Georgii Buchanani praefatio.
Non
dubito plerosque futuros, Princeps clarissime, qui statim ubi haec in
manus sumpserint, meam admirentur impudentiam vel potius temeritatem,
quod in tanto bonorum ingeniorum proventu, id ego potissimum sim
ausus aggredi, quod aliorum vel pudor refugerat, vel reformidarat
audacia, atque Euripidi vertendo manum admoliri non pertimuerim,
praesertim cum non ignorarem hanc a plerisque rem prius tentatam, uni
Erasmo ita successisse ut iuxta ab incepto me deterrere debuerit
illorum casus, atque huius felicitas: qui praeterquam quod ad eam rem
venerat tot bonarum artium praesidio instructus, etiam si qua erat in
hac parte novitatis gratia, eam praeoccupaverat. Accedit et illud,
quod praeter summam in choris obscuritatem (quae huic scriptori adeo
familiaris est ut eam de industria sectatus esse videatur) haec ipsa
quondam fabula ab Ennio prius versa fuerat, cuius non pauci versus
adhuc in veterum commentariis passim leguntur; quorum comparatio his
nostris, alioqui obscuris,
plurimum
sua luce officere posset. Ego vero tantum abest ut his a scribendo
rebus fuerim deterritus, ut in utriusque fortunae qualemcumque
eventum non mediocre praesidium hinc fore iam animo praeceperim,
atque mihi ipsi
quodammodo spoponderim. Nam tametsi plausum a studiosorum theatro
haec fabula non accipiat, si utcumque tamen steterit nec ignominiose
explodatur, numquam aeque moleste feram, Ennii atque Erasmi
auctoritate mihi tenebras offundi, quam me post tam praeclara nomina
qualemcumque saltem locum tenuisse. Hoc vero quicquid est operae nos
tibi, Princeps clarissime, potissimum censuimus dicandum, non modo ut
grati saltem animi professione tuam erga me summam testarer
humanitatem, aut a vestrae familiae nobilissimae splendore contra
calumniantium invidiam praesidium mihi peterem, sed ut meliori spe
reliquorum doctorum suffragiis me committerem, si tui iudicii
praerogativa
subnixus essem, qui cum in omni disciplinarum genere principatum
teneas, ac in hoc poeticae studio singulari quadam felicitate
verseris, soles tamen, ut inquit ille, “meas esse aliquid putare
nugas”.
ARGUMENTUM
Iason
Medea comite Corinthum profectus, cum Glauca Creontis Corinthiorum
regis filia nuptias paciscitur. Medea vero indicto a Creonte exilio,
unius diei moram exorat. Idque beneficium ut remuneraretur, dono per
filios ad Glaucam mittit vestem et coronam auream, quibus illa induta
extinguitur; Creon quoque filiae adhaerens perit. Medea cum suos
interfecisset liberos, currum quem a Sole acceperat, alatis
draconibus iunctum, conscendit atque Athenas profugit. Ibique Aegeo
Pandionis filio nubit. Pherecydes autem et Simonides aiunt, Iasonem a
Medea recoctum, iuvenem denuo factum. De patre vero eius Aesone, is
qui de Argonautarum reditu scripsit, ita inquit:
Atque
iterum blanda fecit revirere iuventa
Aesona,
subtili distringens arte senectam,
plurima
cum labris coxisset pharmaca in aureis.
Aeschylus
in fabula quae nutrices Bacchi inscribitur ait Bacchi nutrices
earumque viros iuvenes ab ea denuo factos. Staphilos autem inquit
Iasonem quodammodo a Medea peremptum. Nam cum eius suasu sub Argus
puppe obdormiret, navisque iamiam vetustate solveretur, ruina puppis
oppressus periit.
Aliter
per Aristophanem grammaticum
Medea
odio adversus Iasonem concepto propter nuptias Glaucae Creontis
filiae, Glaucam, Creonta, ac suos etiam liberos interemit, relictoque
Iasone Aegeo nupsit.
Fabula
Corinthi fingitur agi. Chorus est e mulieribus Corinthiis. Docuit eam
Pythodoro praetore circiter octogesimam septimam Olympiadem.
Personae
Nutrix
Medeae
Paedagogus
Medea
Chorus
mulierum Corinthiarum
Creon,
Rex
Iason
Aegeus,
Rex Atheniensium
Nuntius
Filii
Medeae
Euripidis
tragici Medea
NUTRIX
Utinam
Pelasgis litus Argo ad Colchicum
non
transvolasset cyaneas Symplegadas;
nec
strata saltu pinus olim Pelio
cecidisset;
acta nec virorum fortium
{5}dextris,
tulisset arietis spolium aurei
Pelia
imperante: non era excelsam mea
Medea
Iolcon appulisset, Iasonis
amore
saevo pectus aegrum saucia,
auctor
puellis nec trucidandi patrem
{10}Peliam,
Corinthi degeret cum liberis
viroque,
gentis cuius exsul incolit
solum,
favorem demereri sedula
et
ipsa ubique morem Iasoni gerens.
Felicitatem
quam supremam existimo,
{15}concors
marito mulier ubi degit suo.
Nunc
odia fervent, dissident carissimi
nuper.
Suorum liberorum proditor,
eraeque
Iason nuptiis regalibus:
fruitur,
tyranni filiam Corinthii
{20}Creontis
arcto coniugem amplexu fovens.
At
misera miseris habita ludibrio modis
Medea,
pactam clamat infelix fidem,
pignusque
fidei dexteram invocat datae
testesque
pacti conscios facit deos
{25}non
ita merenti quam rependat gratiam
fallax
Iason. Inedia se macerans
iacet,
doloris magnitudine obruta,
flumine
perenni lacrimarum liquitur.
Ex
quo mariti sensit in se iniuriam,
{30}immota
vultus, maesta terrae lumina
figit;
procellae similis aut scopulo, abnuit
surdis
amicorum auribus solamina.
Nisi
quod subinde colla flectens candida,
secreta
secum expostulat, deflens patrem,
{35}patriam,
penates patrios quos prodidit
virum
secuta cui modo contemnitur.
At
misera tandem iam suis didicit malis
quam
sit paternum suave non linquere solum.
Infensa
natos odit, aspectu frui
{40}non
gaudet. Illud vereor, ut ne quid novi
excogitet.
Nam cum patitur iniuriam
elatus
animus, haud facile sibi temperat.
Hanc
novi ego probe, trepidaque exanimor metu
ne
ferrum acutum condat in praecordia,
{45}ingressa
furtim tectum ubi torus sternitur;
aut
ne maritum perimat ac sponsam simul,
dein
maius ipsa subeat infortunium.
Metuenda
sane est, nec facile victoriam
referet,
in
illam si quis odia exerceat.
{50}At
cursu omisso iam reversi liberi
non
mente volvunt
matris infaustae mala.
Puerilis
animus gravibus haud curis patet.
PAEDAGOGUS
Antiquum
erilis familiae peculium,
quid
sola stabas conquerens propter fores?
{55}Abs
te relinqui sola, Medea ut feret?
NUTRIX
Senex
minister liberorum Iasonis,
mancipia
frugi, si quid evenerit eris,
aeque
dolere suo decet ut incommodo.
Vis
me doloris eo redegit ut solo
{60}caeloque
cogar evomere dominae mala.
PAEDAGOGUS
Quid?
Misera nondum luctui statuit modum?
NUTRIX
A
fine tantum luctus, o bone vir, abest
ut
haec doloris sola sint primordia.
PAEDAGOGUS
O
stulta, si quidem sic decet de eris loqui,
{65}ut
nil malorum comperit recentium!
NUTRIX
Quid
istud est? Ne pigeat effari, senex.
PAEDAGOGUS
Nil.
Extulisse me priora paenitet.
NUTRIX
Amabo,
me conservus haud celaveris.
Nam
si necesse est spondeo silentium.
PAEDAGOGUS
{70}Sacras
ad undas abeo Pirenes,
ubi
sedere
soliti sunt ad aleam senes.
Colloquia
dum clam capto secreta, audio
exigere
pueros ut Corintho cogitet
cum
matre, regni sceptra qui hic tenet Creon.
{75}Verusne
rumor hic sit, haud certo scio.
Falsum
esse mallem, ac falsus ut sit comprecor.
NUTRIX
Et
haec Iason liberis fieri sinet,
iratus
etsi dissidet cum coniuge?
PAEDAGOGUS
Affinitati
vetus amor cedit novae:
{80}nec
huic amicus perstat ille familiae.
NUTRIX
Perimus
igitur si malum accedit malo
novum
vetusto, donec exhaustum hoc erit.
PAEDAGOGUS
At
tu quiesce, et comprime haec silentio.
Nam
tempus hauddum est, hoc erae ut fiat palam.
NUTRIX
{85}Audite,
pueri, qualis in vos sit parens.
Perire
nolim, dominus est enim meus:
verum
erga amicos perfidus deprenditur.
PAEDAGOGUS
Publica
querela est ista, iamdudum ipsa scis,
sibi
malle cunctos esse bene quam proximo:
{90}hunc
iure, at alium commodo addictum
suo.
Si
caritati liberum sponsam pater
Praefert
Iason, nil facit certe novi.
NUTRIX
Intro
ite, pueri, cuncta succedent bene.
At
tu seorsum hos contine, quantum potes,
{95}neve
ad parentem propius accedere sinas.
Ira
frementem nuper, oculis flammeis
vidi
minantem nescio quid istis; neque
imponet
irae frena, donec quempiam
feriat.
In hostes potius utinam hunc impetum
{100}fortuna
amicis incolumibus transferat.
MEDEA
Infelix
ego, miseris curis
confecta,
hei mihi quomodo perii!
NUTRIX
Hoc,
hoc ipsum est, cari pueri,
aestuat
ira animus genetricis,
{105}turget
bilis, properate cito,
tecta
subite.
Neve
accedite lumina propius,
neve
adieritis, sed vitate
animumque
ferum ac triste ingenium
{110}mentis
praecipitis. Iamiam ite,
intro
abscedite celeri passu.
Nam
luctus dubio procul olim
nubes
surgens subito ardebit
maiore
furore, ac patrabit
{115}aliquid
mentis vis infrenis,
et
serie stimulata malorum.
MEDEA
Heu
heu, toleravi misera, tole-
ravi
mala magnis deflenda
luctibus.
O nati scelerati,
{120}vos
male perdat miseranda parens
cum
patre, ac tota domus pereat.
NUTRIX
Me
miseram, cur natos patris
peccato
adscribis? Cur illos
odisti?
Hei mihi pueri misere
{125}metuo
ne quid secus eveniat.
Gravis
est regum fastus, et irae
nimium
memoris, qui dare leges
sunt
soliti aliis, lege soluti,
ipsi.
Iudice me libertas
{130}par,
et vitae aequatio praestat,
seque
assuescere legibus aequis.
Si
non regifico splendore, at
tuto
consenuisse licebit.
Nam
popularius
aequi iuris
{135}primum
est nomen, et experiundo, et
usu
longe praestabilius.
At
sublimia numquam stabili
perstant
homini fixa pede diu, ac
si
quando sors laeva intonuit,
{140}hoc
ex fonte innumerae luctus
undae
in splendida tecta redundant.
CHORUS
Vocem
audivi, audivi planctum
miserae
Colchidos. Animi nondum
aestus
composuit. Fare age anus
{145}in
vestibulo stans audivi
intra
atria clamorem. Haud laetor
vestrae
mulier luctu domus,
ac
mihi minime grata geruntur.
NUTRIX
Domus
heu periit.
{150}Deserta
omnia. Detinet illum
aula
tyranni, ac contabescit
luctu
in thalamis era, amicorum
nullo
mollita animum hortatu.
MEDEA
Heu
heu, ruat in caput hoc miserum
{155}fulmen
ab aethere. Quis mihi superest
dehinc
vitae usus, vivere ut optem?
Eheu,
longis tristem curis,
Parcae,
miseram abrumpite vitam.
CHORUS
Audisti,
o Iuppiter, o tellus,
{160}o
lux, quam vocem misera edat
mulier?
Quod tandem immoderatum
thalami
desiderium cogit,
stulta,
accelerare horam fati?
Istud
ne expete. Quod si coniunx
{165}conubio
tuus alio fruitur,
id
ne improperes illi crimen.
Hanc
tibi iudex Iuppiter aequus
dirimet
litem. Ne
te afflictes
socium
lugendo tori.
MEDEA
{170}O
magna Themi atque Artemi sancta,
cernitis,
impius in me coniunx
quale
patrarit facinus, sancto
mihi
iureiurando adstrictus?
Quem
cum sponsa utinam simul ipsis
{175}aedibus
oppressos conspiciam,
qui
immeritam laesere priores.
O
pater, o patria a me inhoneste
germano
deserta perempto.
NUTRIX
Quos
vocet audis, quos imploret?
{180}Themin
augustam cum Iove, praeses
qui
creditur esse sacramenti,
nec
cohibere era poterit facile
pectoris
aestus.
CHORUS
Qui
fiet, prodeat ut coram?
{185}Auribus
ut sermonis nostri
vocem
hauriat ut, si pote fieri,
acres
animi leniat iras
ac
violentum ingenium ponat?
NUTRIX
Haudquaquam
sedulitas nostra
{190}deerit
amicis.
CHORUS
At
abi, mea tu, dominamque foras
educ,
atque
adloquere.
Heus,
propera
ne
designet quicquam asperius
hos
adversum, quos habet intus:
{195}gliscit
enim vis saeva doloris.
NUTRIX
Effecta
haec dabo. Sed metuo ut erae
persuadere
queam. Ista
labori
gratia
vestro à me referetur:
etsi
fetae more leaenae
{200}luminis
acies flammea servis
triste
minetur, si quis propius
ut
compellet tentet adire.
Nil
peccarit, veterum laeva ac
praepostera
qui vocet ingenia,
{205}qui
cantus ad sacra deorum,
ad
convivia festasque epulas
instituere,
illecebras gratas
auribus.
At suaviloquum carmen
nemo
invenit quo sedaret
{210}tristes
animi curas, unde
mortes
plurimaque mala erumpunt
eversura
domos. Verum istis
cantu
medicari utilius erat.
Ad
lautas epulas quid frustra
{215}ilia
tendunt, copia ubi dapis
praesente
animum laetitia explet?
CHORUS
Maesti
luctus gemitus nostras
perculit
aures; clamat misera,
illa,
quam dolor edere cogit,
{220}voce,
malum compellans sponsum,
veteris
desertorem thalami.
Laesa
Themin Iove natam implorat
arbitram
iurisiurandi,
quae
illexit miseram ad solum Achivum
{225}per
mare saevum, Scythiae advuersum,
per
ponti immensi spumantes
cano
sale fauces angustas.
MEDEA
Egressa
tecto sum, Corinthiae nurus,
de
me querendi ne sit ulli occasio.
{230}Plerosque
novi, quod seorsum degerent,
habitos
superbos; hos frequens praesentia
fecit
molestos; alius ingressus viam
vitae
quietae, ignaviae subit
notam;
quia
iudicandi certa veritas abest
{235}oculis
ab hominum, qui priusquam pectoris
norint
recessus intimos, visos modo
odere,
nullis provocati iniuriis.
Ergo
urbis hospes moribus se accommodet,
Nec
laudo civem, contumax qui civibus
{240}asperque
agresti degit insolentia.
At
enim inopinum hoc quod mihi evenit malum,
vitam
abstulit vivae. Pereo; vitae exui
iamdudum
amorem, amore mortis percita.
In
quo reposita cuncta habebam, pessimus
{245}plane
virorum me reliquit vir meus.
Nihil
miserius feminis terra, omnium
quaecunque
vivunt menteque vigent, edidit.
Primum
necesse est opibus immensis virum
Emere,
suique accipere dominum corporis.
{250}Accedit
aliud huic malo gravius malum
in
quo periclum
maximum, frugi vir an
nequam;
mulieri repudium infame est, neque
sponsae
maritum ius recusandi est suum.
In
iura moresque venientem opus est novos
{255}plane
hariolari, quippe quae haud didicit domi
quali
marito serviendum sibi foret.
Et
ista recte cuncta cum curaveris,
si
degat una sponte vir patiens iugi,
beata
vita est. Sin secus, praestat mori.
{260}Domesticorum
si quis offendat virum
foras
profectus sedat aegritudinem
caris
amicis iunctus aut aequalibus.
At
nos necesse est unius ab arbitrio
pendere,
in unumque intueri. Et interim
{265}vitam
periclis nos
carentem degere
domi
asseverant, ferre sese lanceam,
errore
ducti. Nam ter in acie prius
armata
certem, liberos quam edam semel.
Sed
non utrasque haec spectat aeque oratio,
{270}haec
namque patria tibi, hic
penates patrii
praesidia
vitae, grata conversatio
inter
sodales. Contra inops ego, patria
extorris,
aspra laesa contumelia,
a
coniuge, solo advecta praeda barbaro.
{275}Non
hic propinquus, mater, aut germanus est,
ad
quos malorum afflicta tempestatibus
me
veluti portum recipere in tutum queam.
Tantisper
igitur impetrare abs te velim,
dum
mihi facultas aliqua ratiove suppetet
{280}qua
de marito expetere supplicium queam,
ob
quae patravit immerenti, et plectere
illi
locatam cum parente filiam,
sis
tacita. Plena mulier alioqui metus,
infirma,
ferrum contueri haud sustinet.
{285}At
in torum si quispiam peccaverit,
nullum
cruoris pectus est sitientius.
CHORUS
Id
fiet. Etenim iure poenas expetis,
Medea,
sortem nec dolere te tuam
miror.
Creonta sed video regem gradum
{290}ferre
huc, novorum consiliorum nuntium.
CREON
Te,
torva, vultu tetrico, iratam viro,
Medea,
monui regno ut extorris meo
comitata
geminis hinc abires liberis.
Vetui
morari. Quando decreti arbiter
{295}istius
ego sum, non revertar hinc prius
domum,
exulem quam finibus protrusero.
MEDEA
Hei
pereo, penitus undecunque miserrima.
Omnes
rudentes explicant hostes mei:
mali
nec usquam commodus datur exitus.
{300}Afflicta
quamvis pessime, id quaeram tamen,
quae
causa regno me exigere cogit, Creon?
CREON
Te
metuo (quorsum falsa opus praetendere?)
letale
gnatae ne exitium struas meae.
Causae
timorem suggerunt hunc plurimae.
{305}Sagax
es, artes gnara longe pessimas,
graviterque
taedis orba fers divortium.
Et
nunc minari fama te refert malum
sponsoque,
sponsaeque et novae
nuptae
patri.
At
id prius quam fiat, antevortere
{310}volo
cavendo. Praestat autem odium tuum
nunc
ferre, sera quam, peracto facinore,
hanc
lenitatem luere poenitentia.
MEDEA
Non
fama primum nunc nocet, Creon, mihi
miserae,
sed ante damna non semel dedit.
{315}Quincunque
vera praeditus prudentia est,
ne
disciplinis liberos impensius
erudiat
aequo, nec sapere doceat nimis.
Nam
pigra praeter quae sequuntur otia,
obliquus
urget livor illos civium.
{320}Apud
imperitos scita si sophiae nova
promas,
ineptum rentur, atquae inutilem.
At
si putere denuo praecellere
hos
qui sophorum auctoritatem vendicant,
eris
molestus. Idque adeo mihi evenit.
{325}Perita
cum sim, hos urit invidentia:
his
otiosa dicor: illis displicet
diversa
vitae ratio. Nec
desunt quibus
obesse
videar mediocri hac sapientia.
Tu
quoque vereris ne quid in te perpetrem.
{330}Non
hic mearum, ne time, rerum est status,
reges
ut a me metuere deceat, Creon.
At
tu quid in me perpetrasti iniquius?
Natam
elocasti cui tibi lubitum est viro.
At
ego maritum prosequor odio meum.
{335}Nec
temere opinor ista gessisti: neque
rebus
secundis invideo, quin nuptias
facite,
beati vivite: latebras fugae
permitte
tantum hic. Laesa licet, iniurias
mussabo;
discam cedere melioribus.
CREON
{340}Speciosa
sunt haec, blandaque auribus, tamen
vereor
repostum ne coquas animo malum.
Atque
adeo tanto credo quam pridem minus.
Praecipitis
irae mulierem aut etiam virum
vites
facilius quam modestum atque tacitum.
{345}Desine
morandi fando causas nectere,
abi.
Statutum est ita; nec ars ulla faciet
istic
ut habites, me perosa hostiliter.
MEDEA
Per
genua quaeso perque desponsam recens.
CREON
Ah,
verba perdis. Neutiquam persuaseris.
MEDEA
{350}Et
me repelles haud reveritus supplicem?
CREON
Equidem
familiae non meae te praefero.
MEDEA
O
patria, subiit nunc recordatio tui.
CREON
Qua
nil secundum liberos mihi carius.
MEDEA
O
amor, hominibus pestis exitiabilis.
CREON
{355}Perinde,
opinor, res uti sese dabit.
MEDEA
Quis
auctor horum tu memento, Iuppiter!
CREON
Abscede,
inepta, meque curis libera.
MEDEA
Curae
premunt me, nec egeo curis novis.
CREON
Hinc
exigere subito servili manu.
MEDEA
{360}Noli,
obsecro, sed id te sine exorem, Creon.
CREON
Adhuc
molesta, mulier, eris, uti video.
MEDEA
Abibo;
non hoc ut precibus impetrem ago.
CREON
Quorsum
igitur urges, nec meo abscedis solo?
MEDEA
Unum
instruendae modo fugae indulge diem;
{365}et
quando curam hanc genitor abiecit, sine
me
comminisci liberis opem ultimam.
Miserescat
horum; nam et tibi sunt liberi.
Parens
parentis calamitatibus fave.
Nam
nulla cruciat cura me exsilii mei,
{370}sed
liberorum miseriae me macerant.
CREON
Haud
impotenti mente sum et tyrannica;
quin
saepe damno mihi meus pudor fuit.
Et
nunc aperte, mulier, erratum meum
praevideo.
Verum vince, quod vis accipe
{375}Praemoneo
tamen id, si morantem crastinus
hic
te videbit Phoebus ac natos tuos,
actum
est, peristi. Fixa stat sententia.
Nunc
si necesse est lucis unius moram
permitto;
nam nil interim patraveris
{380}horum,
timore quae me habent nunc anxium.
CHORUS
Infelix
mulier, misera malis
miseris
obnoxia, quo tandem
te
vertes? Cuius amicitiam,
cuius
tectum aut terram invenies
{385}portum
malis?
Traxit
ineluctabile fatum
in
mare te, Medea, malorum.
MEDEA
Male
cuncta cedunt undecunque, quis neget?
Sed
ne putetis pessime hac
succedere,
{390}sponsis
adhuc mihi pugna superest cum novis;
ingens
futurus est labor cum adfinibus.
Credis
tyranno quisse me palparier,
ni
subfuisset spes lucri vel spes doli?
supplex
fuissem? Contigissem
illi manum?
{395}At
ille tanta praeditus vecordia est
ut
cum liceret obviam conatibus,
si
me expulisset, ire, permisit
diem
hunc
me manere, tres ego hostes quo
meos
mactabo,
patrem filiam meum virum.
{400}Sed
tanta leti cum facultas suppetat,
unde
inchoabo dubia, amicae, fluctuo.
Subdamne
thalamis nuptialibus faces,
an
ferro acuto rupta fodiam pectora
ingressa
furtim tectum ubi torus sternitur?
{405}Sed
me moratur una res: si capta sim
in
tecta scandens, per dolum dum rem gero,
perempta
risus exhibebo malevolis.
At
usitatam praestat insistere viam
cuius
perita sum, necandi pharmacis.
{410}Esto,
perierint; quod recipiet me oppidum?
Quod
erit asylum, fida quae fidi hospitis
domus
patebit protegetve perfugam?
Nusquam
est. Manebo paululum
dum stabilia
alicunde
nobis praesidia sese offerent.
{415}Dolis
adoriar clamque perfungar nece.
Si
pellat hinc me fors ineluctabilis,
mucrone
peragam facinus ipsa vel palam.
Lubens
peribo modo queam illos perdere.
Ad
culmen imus praecipitis audaciae.
{420}Regina
nobis culta semper unice
Hecate
triformis, artis adiutrix meae,
te
iuro, nostra quae colis penetralia,
nostro
e dolore nemo referet gaudium.
His
luctuosas atque acerbas nuptias,
{425}adfinitatem
funebrem et meam fugam
reddam.
Eia, cunctis utere simul artibus,
Medea,
cuncta convoca consilia. Age
aggredere
facinus; nunc opus constantia
animoque
forti. Quae feras vides. Cave
{430}ut
ne propines risui nepotibus
te
Sisyphaeis nuptiisque Iasonis
te
patre claro Soleque proavo editam.
Perita
es ipsa, deinde nata femina,
ignava
quibus est mens honesta ad omnia,
{435}ad
turpe superest facinus omne audacia.
CHORUS
Retro
ad fontes sacra feruntur
flumina,
ius et fas vertuntur.
Hominum
plena dolis consilia,
nec
pacta fides diis sat certa est.
{440}Audiet
ex hoc muliebre bene
genus,
accrescet gloria nobis.
Non
iam deinceps fama sinistra
traducet
femineum sexum.
Ex
hoc mutabit Musa modos
{445}vatum
priscorum, qui cantu
muliebrem
celebrant perfidiam.
At
si caeleste melos citharae
nos
docuisset carminis auctor
Phoebus,
paria
audisset.
{450}progenies
virum.
Sed
multa potest longior aetas
nobis
exprobrare
virisque.
At
tu
patriam deservisti
animi
vecors, vecta gemellos
{455}trans
scopulos ponti, ac peregrinam
habitas
terram, orbata cubilis
taedis
vidui, ac misera hinc exsul
eiciere
ignominiose.
Periit
reverentia iurisiur-
{460}andi;
nullus superest Graiis
pudor,
in caelum sed revolavit.
Tibi
vero nec patria domus est,
infelix,
in quam ceu portum
perfugias
e thalami curis.
{465}Sed
regina potentior
occupat
aulam.
IASON
Non
nunc sed ante saepe perspectum est mihi
quam
sit malum impotens et immedicabile
ira
aspra.
Licitum
fuerat et terra et domo
{470}hic
tibi frui, si quidem tulisses molliter
potentiorum
imperia, quae nunc exulas
ob
vana verba quae molestiam mihi
minime
facessunt. Perge, uti facis, dicere
longe
virorum pessimum esse Iasonem.
{475}At
quae in tyrannos blaterasti, si exsul es
ob
haec, recense pro lucro iussam fugam.
Ego
saevientum
molliebam
principum
animos
feroces, ne exsulares; tu tamen
stulta
esse pergis, prodigens convitia,
{480}Dirisque
reges devovens. Itaque exsulas.
Nec
ista amicos me movent ut deseram.
Adsum
tuisque commodis, mulier, vaco
ut
ne recedas hinc inops cum liberis
egensve
rerum. Multa secum incommoda
{485}ferre
fuga suevit. Sed nec indigne fero
nec
velle possum male tibi, etsi me oderis.
MEDEA
O
pessime undequaque. Nam imbecillitas
convitiari
me sinit
tantum mea
me
adisti, adisti,
maxime
mortalium
{490}exose
diisque
mihique
cunctisque hominibus.
Non
fortitudo est ista, non fiducia
laesos
amicos contueri cominus,
sed
morbus unus omnium gravissimus
additus
hominibus, impudentia. Id
tamen
{495}abs
te probe actum est quod adieris; ego ut levem
animum
dolore, iurgia in te congerens,
et
tu vicissim sentias molestiam.
Et
primum, ut a primis initiis ordiar,
salutis
auctor tibi fui, ut Graii sciunt
{500}quoscumque
tecum vexit Argo Pelias.
Flammam
vomentes iussus es tauros iugo
supponere,
et letale sulcis condere
semen,
draconem saepe in orbes nexilem,
circumvolutum
vellus auro fulgidum, et
{505}sopore
numquam fessa victum lumina
fallere;
perempto tibi dedi illo cernere
vitale
lumen; prodito patre et domo,
applicui
Iolchon te secuta, tibi nimis
hic
obsecundans ac mihi parum providens.
{510}Peliam
peremi, morte qua nulla gravior,
manu
suorum liberorum; sustuli
tibi
metum omnem. Tu tot ob beneficia
nos
prodidisti, praedo perfidissime,
novas
secutus nuptias post liberos
{515}de
me creatos. Orbus
etenim si fores,
veniam
dedissem coniugis cupido novae.
Dein
peieratis diis fides fluxa, ac satis
statuere
nequeo quos putabas tum deos
regnare
credas nunc quoque, an potius novum
{520}ius
esse fasque traditum mortalibus,
ut
qui tibi ipsi es conscius periurii.
O
tacta saepe dextera, o saepe genua
frustra
prehensa tibi manu infidissima,
ut
spes fefellit. Age, velut amicum adloquar,
{525}sperantis
instar aliquod abs te commodum.
Etenim
rogando detegam scelus tuum.
Quo
nunc revertar? Spreta quo me conferam?
An
ad penates patrios ac patriam
quam
te secuta prodidi? An potius petam
{530}Peliae
misellas filias, quae me hospitem
tractent
benigne patris ob necem sui?
Sic
est, amicos perdidi domesticos:
quos
non decebat afficere me iniuria,
te
propter hostes universos reddidi.
{535}Ergo
beatam inter Pelasgidas nurus
me
reddidisti pro his beneficiis. Virum
sum
singularem nacta fidumque misera.
Si
profuga cogor hoc solo egredier inops,
deserta
amicis. sola, solis liberis
{540}comitata,
pulchrum elogium erit sponso novo
mendica
proles exsulans cum coniuge
cui
debet, aura quod fruitur, o Iuppiter,
adulterini
indicia cur certa hominibus
auri
dedisti, sed virum in corpore nota
{545}impressa
nulla est unde noscantur mali?
CHORUS
Gravis
ira res est et malum insatiabile
amicis
amicis conserunt cum iurgia.
IASON
Me,
ut video, oportet eloquendi esse haud rudem
verum
gubernatoris instar callidi
{550}effugere
summa linteorum margine
loquacitatem,
mulier, istam futilem.
Ego,
beneficium quando nimium exaggeras,
venerem
salutis autumo auctorem meae
ducemque
cursus, nec deum aut hominum alteri
{555}debere
ob illa sentio me gratiam.
Ingenii
acumen acre suppetit tibi; at
orationis
arrogans iactantia est,
ea
cum recenses
quae
coacta feceras
amore,
duris nos ut e laboribus
{560}eruere
posses. Illa tamen examine
librare
nolo exactiore. Sicubi
profueris,
agnosco libens beneficium.
At,
ut docebo te, incolumitate ex mea
plus
quam dedisti ad te redundat
commodi.
{565}Primum
Pelasgam patria pro barbara
terram
colis, ubi lex et aequitas vigent,
nec
iura cedunt gratiae vel viribus.
Omnesque
doctam te esse Graii intellegunt
famaque
flores. finibus si in ultimis
{570}orbis
habitares, mentio haud fieret tui.
Mihi
nec aurum sit domi aggestum neque
Orphea
canendo suavitas quae vicerit,
splendore
si non sortis haec decoret favor.
Haec
dicta nostris
sint
super laboribus,
{575}contentionem
quando ad hanc me provocas.
At
quae exprobrasti regiis
de
nuptiis
primum
reperies hic sapere me, dein virum
et
temperantem et tibi meisque liberis
fidelem
amicum. Sed quiesce tu interim.
{580}Ut
me Corinthon ex Iolcho contuli
cumulo
malorum inexplicabili obrutus,
quid
comminisci commodum potui magis
quam
si puellam regiam exsul ducerem?
Non,
quod tibi aegre est, quod torum odissem tuum,
{585}sponsaeque
amore saucius forem novae.
Nec
numero ut ulli
liberum contenderem:
sat
liberorum est, de subole nil conqueror.
Sed,
quod putandum plurimi est, ut splendide
aevum
exigamus neve penuria premat.
{590}Quippe
indigentes qui fugere
procul
sciam
cunctos
amicos, utque familiae meae
pro
dignitate liberos educerem
ex
teque natis gignerem fratres, pares
quos
simul honorum per gradus producerem,
{595}meamque
postquam constabiliissem domum,
felix
ut essem. Liberis sane tibi
haud
est opus aliis: mihi vero utile est
consulere
natis per futura pignora.
Num
cogitasse videor absurde? Torus
{600}modo
ne angat animum, haud istud ipsa
dixeris.
At
eo mulierum crevit impotentia:
si
coniugalis salva sit fides tori,
tum
cuncta recte creditis succedere.
Sin
hac sinistre parte quidquam evenerit,
{605}quae
cara fuerant sunt statim inimicissima.
At
quam fuisset procreasse liberos
aliunde
melius, nec fuisse feminas!
Exempta
quantis vita foret hominum malis!
CHORUS
Haec
pulchre, Iason, perpolita oratio est.
{610}At
mihi videre, invita
quamvis, proloquar,
egisse
inique, coniugem cum proderes.
MEDEA
Quam
nostra vulgo dissidet sententia!
Orationis
qui probus erit artifex
factisque
iniquis, hunc reor gravissima
{615}poena
esse dignum. Nam quae iniqua comere
se
gloriatur lingua, non maleficio
ullo
abstinebit, ac vacua sapientiae
est.
igitur
omitte splendidis coloribus
fucare
verum et eloquendi viribus.
{620}Verbo
quidem uno te subito confecero.
Si
quidem fuisses vir bonus, te oportuit
non
haec amicis clam peregisse, at prius
me
persuasa nuptias facere novas.
IASON
Quin
parvisses mihi suadenti probe
{625}si
quidem indicassem nuptias, quae nec modo
tumidi
minuere pectoris bilem potes.
MEDEA
Non
haec movebat causa te, sed barbaras
taedas
senectam adusque fore putaveras
parum
decoras.
IASON Tibi
velim id persuadeas,
{630}non
me secutum regiis his nuptiis
cupidinem
uxoris, sed, uti dixi prius,
tuae
saluti consulebam, ac liberis
meis
uti de stirpe fratres regia
domui
futuros praesidia progignerem.
MEDEA
{635}Ne
mihi dolori iuncta sit felicitas
opesque,
quae cor triste curis ulcerent.
IASON
Haec
vota vertes tibique melius consules
precando,
ne quod utile est triste id putes,
nec
cum secundae res erunt, te esse miseram.
MEDEA
{640}Illude.
Perfugium tibi inventum est. Ego
deserta
cogor his profugere finibus.
IASON
Tibi
auctor ipsa es, ne alteri id des crimini.
MEDEA
Quinam?
Novis quod prodidi te nuptiis?
IASON
Diris
tyrannos exsecrandis devovens.
MEDEA
{645}Et
exsecratur vestra me invicem domus.
IASON
Quot
his supersunt plura, quae haud redarguo?
At
si qua poscis praesidia tuae fugae
natisve
nostris ex opibus accipere, age
profer
parato liberali dextera
{650}donare,
nostros tesseras ad hospites
dare
ut exsulantem recipiant humaniter.
Haec
si recuses, mulier, haud recte sapis.
Iram
remitte, consules tibi melius.
MEDEA
Tuis
nec uti volumus hospitibus neque
{655}accipere
quicquam, nec dederis aliquid mihi.
Nam
quae mali dant dona prosunt nemini.
IASON
At
ego deorum sancta testor numina
natis
paratum cuncta me dare tibique.
Sed
tu recusas optima, et ferocia
{660}fugas
amicos, ac malo id quidem tuo.
MEDEA
I,
sponsam amatam vise. Nimium
demoror
ab
eius oculis te procul. agite, nuptias
facite.
Faventes forte si respexerint
nos
dii, pigebit apparasse nuptias.
CHORUS
{665}Si
iusto amores acrius
humana
corda vulnerent,
virtus
facessit, deperit
famae
decus; sed si Cypris
gradu
modesto venerit,
{670}nemo
deorum est gratior.
Regina
Cypris, aureo
ex
arcu inevitabilem
in
me sagittam haud torseris
amoris
unctam nectare.
{675}Mi
grata temperantia,
munus
deum pulcherrimum.
Infrenis
iracundia
rixosaque
aemulatio
mentem
mihi ne saucient
{680}ulla
dolentem paelice,
o
sancta Cypris, quae toros
amas
carentes litibus,
parata
prompte expendere
lecti
iugalis crimina.
{685}O
patria, o aedes meae,
numquam
exsul et consilii inops
aevum
moleste transigam,
confecta
miseris luctibus.
O
fata, fata, tollite
{690}ex
hoc prius me lumine.
Inter
molesta cuncta nil
molestius
cognovimus
pelli
solo quam patrio.
Nec
id relatu didicimus
{695}alterius.
Haud te civitas
miseratur
aut aequalium
quisquam
gravissimis malis
pressam.
Male pereat miser
miserabilisque
nemini,
{700}qui
cum licet nullo colit
officio
amicos, nec aperit
sincera
claustra pectoris.
Mihi
quidem amicus numquam erit.
AEGEUS
Medea,
salve. Hoc pulchrius prooemium
{705}nemo
habet, amicos quo salutarit suos.
MEDEA
Salve,
propago providi Pandionis,
Aegeu.
Unde in istud contulisti te solum?
AEGEUS
Phoebi
vetustum deserens oraculum.
MEDEA
Cur
umbilicum faticanum adisti soli?
AEGEUS
{710}Prolis
cupido consulere adegit deum.
MEDEA
Et
subolis orbus, per deos, aevum exigis?
AEGEUS
Orbus,
voluntas quando sic tulit deum.
MEDEA
Caelebsne,
vinctus an iugali copula?
AEGEUS
Haud
nuptialis fuimus expertes tori.
MEDEA
{715}Quid
tandem Apollo rettulit de liberis?
AEGEUS
Carmen
facultatem supra humani ingeni.
MEDEA
Responsa
nobis nosse num fas est dei?
AEGEUS
Fas
est; peritae namque mentis indiget.
MEDEA
Quid
ergo dixit? Scire si fas est, refer.
AEGEUS
{720}Utri
eminentem solvere vetuit pedem.
MEDEA
Nempe
antequam facias quid, aut quem adeas locum?
AEGEUS
Prius
paternam quam adiero rursus domum.
MEDEA
Tu
cuius ergo ad hancce tellurem venis?
AEGEUS
Pittheus
tyrannus quispiam est Troezenius.
MEDEA
{725}Pelopis
ut aiunt filius sanctissimus.
AEGEUS
Communicare
oraculum cum illo volo.
MEDEA
Sane
peritus talium et gnarus vir est.
AEGEUS
Mihique
amicos inter acceptissimus
MEDEA
Sit
auspicatum quicquid animo destinas.
AEGEUS
{730}Cur
corpus oculusque ita tuus contabuit?
MEDEA
Aegeu,
maritus pessimus hominum est meus.
AEGEUS
Quid
ais? Aperte
profer aegritudinem.
MEDEA
Immeritam
Iason afficit me iniuria.
AEGEUS
Quinam?
Profare quicquid est apertius.
MEDEA
{735}Habet
supra me coniugem domus eram.
AEGEUS
Nempe
ausus istud facinus est foedissimum?
MEDEA
Sic
est. Priores nunc amicos despicit.
AEGEUS
Amore
captus an torum exosus tuum?
MEDEA
Ingenti
amore, nec suis fidus manet.
AEGEUS
{740}Valeat,
malitia si modo est qua praedicas.
MEDEA
Adfinitatem
concupivit regiam.
AEGEUS
Quis
coniugem illi dederit, hoc edissere.
MEDEA
Is
qui Corinthi sceptra moderatur, Creon.
AEGEUS
Veniam
meretur, mulier, iste tuus dolor.
MEDEA
{745}Ad
haec et exsul hoc misera pellor solo.
AEGEUS
A
quo? Recens hoc denuo narras malum.
MEDEA
Regno
exsulare me Creon isto iubet.
AEGEUS
Sinit
hoc lason? Nec equidem hoc facinus probo.
MEDEA
Verbo
repugnat, exigi re non vetat.
{750}Sed
te per istud oro mentum, per tua
te
genua supplex. supplices tendo manus,
miserere,
miserere mulieris miserrimae,
nec
orbam amicis exsulemque despice.
Regno
domoque contubernalem excipe.
{755}Sic
efficacem sortiantur exitum
quae
a diis petisti liberis super, ipseque
moriare
felix. Comminisci haud alteram,
qualis
reperta est sponte, potuisses viam.
Dehinc
faxo ne sis sterilis, et subole domum
{760}fundabo
vestram. Tale novi pharmacum.
AEGEUS
Permulta
sunt cur facere tibi gratum hic velim,
primum
deorum, liberum dein gratia
quos
polliceris: muneri namque huic ego
inefficax
sum totus. Ita profecto habet.
{765}Tu
si Cecropium adveneris solum, hospitem
recipere
nitar, cultor ut iusti unice.
Praemoneo
tantum id te, mulier: ex hoc solo haud
te
duco: verum sponte si perveneris
nostras
ad aedes. tuta mecum manseris.
{770}Nec
vim time: te neutiquam dimisero.
Quin
effer ipsa sponte gressum hinc; nam id velim,
me
criminandi ne sit hospitibus locus.
MEDEA
Id
fiet. At si dederis ita fore haec fidem,
votis
abunde satis erit factum meis.
AEGEUS
{775}Mihine
parum credis? Quid hic est scrupuli?
MEDEA
Credo,
sed odit me domus Peliae et Creon,
nec
me ut revellant hi tuo sines solo
iuratus
ac vinctus sacramento mihi.
Verbis
ligatus testibusque diis meus
{780}fies
amicus, nec fidem praeconibus
qui
me reposcent facile habebis. Namque ego
infirma
sum: illis regna vires oppida
large
supersunt ac opes tyrannicae.
AEGEUS
Probe
elocuta es, mulier, atque provide,
{785}et
quando visum est sic tibi, non abnuo.
Adversus
hostes hunc tuos praetendere
potero
colorem, tutiusque
istud reor.
Praesidia
muni, verbaque ac deos praei.
MEDEA
Iura
solum terrae, patremque mei patris
{790}Solem,
deorumque universum adiice genus.
AEGEUS
Quid
praebiturum vel negaturum? Refer.
MEDEA
Quod
non repelles exsulem regno tuo,
nec
si meorum quispiam velit hostium
educere,
haud id vivus et volens sines.
AEGEUS
{795}Tellurem
et almum deiero Solis iubar.
deosque
cunctos, firma fore quae postulas.
MEDEA
Sat
est. Quid autem poenae erit si
peieres?
AEGEUS
Quae
peierantes poena consequi solet.
MEDEA
Avibus
secundis perge: cuncta recte habent.
{800}Ego
te revisam protinus, ubi fecero
quae
destinavi, et quae volebam ubi adsequar.
CHORUS
At
te pacifer hinc Mercurius
incolumem
ad tua tecta reducat,
quaeque
agitas animo, perficere
{805}det
tibi. Nam
generosus
mihi
vir visus es, Aegeu.
MEDEA
O
Iuppiter, Iovisque fas, faxque aurea
Phoebi,
tropaeum nunc feram illustrissimum.
Nunc
recta ad ipsam tendimus victoriam.
{810}Spes
expetendi de hoste supplicii datur.
nam
qua pericli supererat vel plurimum,
portus
repertus natus est Pandionis.
Posthac
rudentem principem ligabimus,
cursum
tenentes recta ad urbem Palladis.
{815}Nunc
cuncta prodam, mente quae celaveram
ac
dicta crede serio quae proloquar.
Mittam
e ministris quempiam qui Iasonem
accersat
ad me. Post ubi pervenerit,
oratione
blandiore colloquar.
{820}Recte
videri nuptias et ordine
factas,
quibus me bene merentem prodidit.
Nec
parva secum ferre dicam commoda:
petamque
natis hic licere vivere,
non
quod relinqui liberos velim meos
{825}et
hostium hic exponier ludibrio,
sed
ut puellam regiam perimam dolo.
Nam
dona sponsae quae ferant natis dabo,
subtile
peplum cum corona nexili
ex
auro, ut istoc munere redimant fugam.
{830}Quod
si recepta dona corpus tetigerint,
peribit
ipsa et quisquis admorit manum.
Sic
imbuentur efficaci pharmaco.
Atque
hic loquendi de his mihi
statuam
modum.
Sed
corda maeror obruit cum cogito
{835}quantum
supersit perpetrandum dehinc scelus.
Mactabo
natos, nec manu quisquam mea
hos
liberabit. Post ubi turbavero
penitus
Iasonis domum, vertam solum
profuga
peremptis liberis carissimis,
{840}caede
inquinata dexteram nefaria.
Non
est ferendum, feminae carissimae,
risus
ut hosti materia sim. Sic
eat;
quid
enim relictum est cur iuvet dehinc vivere?
Nam
nec patria nec mihi domus nec miseriae
{845}perfugia
restant ulla; tunc insanii,
patrios
penates cum reliqui, credula
homini
Pelasgo, qui favente numine
poenas
rependet. Nam nec ex me liberos
vivos
videbit dehinc, nec e sponsa nova
{850}gignet,
venenis sed mala peribit malis.
Me
nemo posthac insimulet ignaviae
aut
imbecillem desidemve censeat.
Quin
contra amicis benevolam, hostibus gravem.
Nam
quisquis istis praeditus erit moribus,
{855}aevum
perenni laude clarum transiget.
CHORUS
Arcana
nobis
quando
credis pectoris,
prodesse
cupio tibi, ac tueri publicum
mortalium
ius fasque. Quare suadeo
ne
tam nefando scelere te
contamines.
MEDEA
{860}Haec
fixa perstant. Ac tibi ignosci potest
istaec
loquenti, quae pari haud premeris malo.
CHORUS
Mactare
subolem mulier audebis tuam?
MEDEA
Id
nempe coniunx maxime indigne feret.
CHORUS
Et
tu miseriis maximis cumulaberis.
MEDEA
{865}Sic
eat. Inanis omnis est oratio,
ab
instituto quae refrenet. Verum age,
opera
fideli semper utimur tua
ad
cuncta, tectam quae fidem desiderant.
Adduc
maritum; at ne revela regibus
{870}consilia
nostra, si sapis et es femina.
CHORUS
Cecropidae
quondam felices,
et
sancta deum suboles,
arva
invicta ac sacra colentes,
aurea
quos sapienta pascit,
{875}lucida
purae per spatia aethrae
traducentes
molliter aevum.
Ubi
castas quondam Pieridas
fama
novem peperisse
narrat
flavam Harmonien,
{880}ubi
pulchriflui flumina propter
Cephisi
Venerem aiunt fessam
mollibus
exhalando flabris
et
blandum spirantibus auris
campos
adflavisse beatos,
{885}dum
nectit
purpuream
roseo ac
suaveolenti
e flore coronam
ambrosiae
comae.
In
quam, ut referunt, comites sophiae
misit
amores, omnigenae essent
{890}ut
virtutis opitulatores.
Quinam
sacrorum fluviorum
urbs
et cunctis hospita tellus
te
venientem accipiet, subolis
exsecranda
caede cruentam?
{895}Quin
expende hic inter amicos
quantum
aggrediare nefas. Animum
refer
ad tristia funera prolis.
Ne,
per genua oramus pariter
cunctae,
ne progeniem perimas.
{900}Unde
haec cruda audacia cordi?
Unde
haec caeca temeritas? Natis
nempe
inferre manum pote propriis?
Quinam
immunes fletibus oculos
in
natorum funere habebis?
{905}Cum
procumbet suboles supplex
inter
caedem, miseranda animi
sanguine
poteris tingere dextram?
IASON
Advenio
iussus; quamlibet succenseas
hic
tibi deesse nolui. Sed expedi
{910}ecquid
requiras modo novae ex nobis rei.
MEDEA
Iason,
oro, quicquid in te
dixerim
ignosce.
Nostra si quid iracundia
asperius
egit, te remittere id decet
beneficiorum
memoriae communium.
{915}Namque
ipsa mecum sola dum ratiocinor,
meme
reprendi: “Misera, cur insanio?
Infensa
cur sum recta consulentibus?
Hostis
tyrannis sum viroque, qui facit
quod
utilissimum est mihi, sociam tori
{920}dum
rege natam ducit, ac natis meis
fratres
creabit? Non furoris impetum
frenare
par est? Quid fero, cum praebeant
dii
cuncta abunde? Non mihi sunt liberi?
Orbos
amicis video nos et exsules”.
{925}Haec
mente volvens, quanta vis insaniae
me
tenuit iramque immerentem intellego.
Quin
laudo nunc te providumque iudico
qui
tam potentem affinitatem adiunxeris.
Ego
stulta certe, consili quae particeps
{930}istius
esse, quae ministra debui
adstare
lecto coniugis novae, atque ei
gratum
quod esset facere. Verum nos sumus
non
dico pestis quanta, certe feminae.
Sed
te malorum non decet fieri aemulum
{935}et
stulta stultis dicta dictis reddere.
Insaniebam,
fateor, ante: cedo nunc.
Consultius
deliberavi. O liberi,
o
liberi, huc accedite, exite huc, domo
prodite,
complectamini alloquamini
{940}cum
matre patrem: pristinum deponite
odium
in amicos cum parente pristinos.
Iam
foedus ictum est, ira cessit;
dexteram
prehendite.
Hei
mihi, subit animum mali
memoria
tecti. O liberi, an superstites
{945}exporrigetis
dexteras caras diu?
Hei
misera, lacrimis nuper obsita et metu,
odium
paternum tempus ubi iam leniit,
rigare
fletu cogor ora denuo.
CHORUS
Et
nostra liquidis ora fletibus madent,
{950}praesente
maius ne quod accidat nefas.
IASON
Haec
laudo, mulier; illa nec graviter fero.
Par
est profecto femina uti succenseat.
Novas
marito contrahenti nuptias.
At
saniora consilia tuus animus
{955}admisit,
ipsaque admonente tempore
fideliorem
percipis sententiam,
quod
esse munus feminae arbitror probae.
Nec
oscitanter, filii carissimi,
vestrae
salutis inita ratio est a patre,
{960}si
quidem faventes habeat inceptis deos.
Nam
spero terrae vos adhuc Corinthiae
olim
futuros principes cum fratribus.
Sed
crescite modo; cetera expediet pater
divumque
quisquis nos benignus aspicit.
{965}Utinam
ex ephebis exeuntes vos probe
videam
institutos superioresque hostibus.
Sed
cur tenellas uda lacrimis genas
moeres,
retrorsum flexa vultus candidos
nec
haec libenter auribus verba imbibis?
MEDEA
{970}Nil;
liberorum memoria animum perculit.
IASON
Bono
animo es; istis ego probe prospexero.
MEDEA
Fiet,
tibi parebo. Verum femina
sum;
natus
autem
sexus hic ad lacrimas.
IASON
Cur
tantopere vero ingemiscis pignora?
MEDEA
{975}Ea
nempe peperi; cum precarer prospere
his,
me subibat tacita commiseratio
an
certa sint haec vota. Sed qua gratia
huc
te vocavi, ex parte dictum: cetera
ego
in memoriam suggeram. Cum regibus
{980}visum
sit isto me relegare e solo
(id
esse video commodissimum mihi,
principibus
ut ne sim impedimento et tibi
hic
commorando, quippe cum infensa videar
aulae),
exsulatum propero. Verum liberi
{985}ut
educari patria possint manu,
roga
Creontem ne iubeat esse exsules.
IASON
Certum
experiri, at nescio an persuasero.
MEDEA
At
tu iubeto sponsa genitorem ut roget,
hinc
exsulatum ne releget liberos.
IASON
{990}Fiet;
et opinor impetraturam, nisi
a
ceterarum discrepabit moribus.
MEDEA
Et
ego laboris huius adiutrix ero.
Nam
dona mittam, pulchrius quibus nihil
nunc
inter homines est, sat id scio, peplum
{995}tenue
ferentes filios, et aureum
orbem
coronae. Sed ministrorum ilico
aliquem
necesse est ferre mundum hunc muliebrem.
Felicitate
non fruetur simplice,
sed
mille sane commodis cumulabitur
{1000}te
nacta thalamo coniugem virum optimum,
adepta
cultus quos patris mei pater
Phoebus
ferendos posteris dedit suis.
Haec
capite manibus dona nuptialia,
nati,
ac beatae ferte sponsae regiae.
{1005}Non
respuenda capiet utique munera.
IASON
Cur
ipsa tete stulta spolias his? Putas
ullis
egere regiam peplis domum
aurove?
Serva, ne dederis haec. Sat scio,
alicuius
esse si putabit me preti,
{1010}auro
maritum sponsa longe praeferet.
MEDEA
Omitte,
flecti muneribus aiunt deos.
Oratione
qualibet potentius
apud
homines aurum est. Fovet felicior
illam
aura sortis. Cuncta fortunat deus
{1015}illi.
Puella regnat, ego fugam haud modo
auro
sed anima liberum redimam lubens.
At
vos propinquas, filii, ingressi domos,
novam
parentis coniugem, dominam meam,
orate,
deprecamini ne vertere
{1020}solum
necesse sit, offerentes in manum
haec
dona. Multum namque nostra id interest,
illius
istaec munera accipi manu.
Ite,
et peracta re probe ex sententia,
matri
referte nuntium qualem cupit.
CHORUS
{1025}Nulla
dehinc superest spes pueros
victuros,
ad caedem properant.
Sponsa
coronam fulvam accipiet,
misera
accipiet miserum exitium
flavaeque
comae dirum ornatum
{1030}acceptum
capiti imponet.
Gratia
pepli et nitor ambrosius
auro
tempora cingere coget,
sponsa
ornabitur Orco.
Tales
cadet in laqueos,
{1035}misero
et fato defungetur.
Nec
mortis patet exitus usquam.
Tu
vero, o miser, o infelix
sponse,
adfinis dum vis regum
esse,
calamitatem imprudens
{1040}accersis
natis, ac sponsae
miserum
exitium. O miseranda parens
puerorum,
tua lugeo fata,
quae
thalamos geniales propter
dulcia
prives pignora vita.
{1045}Quos
tibi vir linquens iniuste
nuptae
thalamo alterius fruitur.
PAEDAGOGUS
Natis
remissum est, o era, exsilium tuis.
Regina
munus in manum accepit lubens.
Tranquilla
pueris cuncta sunt illinc tuis.
MEDEA
{1050}Hei.
PAEDAGOGUS Quid
gemiscis, cuncta cum feliciter
cedant?
Quid ora vertis illuc candida?
Meum
nec audis mente laeta nuntium?
MEDEA
Ae,
ae.
PAEDAGOGUS
Haec
cum relatis nuntiis haud congruunt.
MEDEA
{1055}Vae
denuo, vae.
PAEDAGOGUS Num
fefellit opinio
mea
me, malumque nuntium invitus fero?
MEDEA
Quae
nuntiata, nuntiata; haud culpo te.
PAEDAGOGUS
Deiecta
vultus ergo quid fletu mades?
MEDEA
Huc
multa cogunt, o senex; namque et dei
{1060}huc
impulere et stultitia simul mea.
PAEDAGOGUS
Animo
bono es, per liberos potentiae
adhuc
prioris magna superest portio.
MEDEA
Alios
quidem prius misera deducam ego.
PAEDAGOGUS
Non
sola natis segregaris. Calamitas
{1065}modice
ferenda est tibi, genita cum sis homo.
MEDEA
Id
fiet. At tu protinus in aedes abi,
puerisque
solitum praepara diarium.
Iam
parta vobis civitas, o filii,
filii.
Domusque quam colatis me sine
{1070}orbi
parente sempiternum. At exsulem
me
capiet alia terra, fructus antequam
capiam
expetitos, quam beatos videro,
lectos
priusquam nuptialesque thalamos
sponsasque
vobis praeparem, ac tollam facem.
{1075}O
iam sinistram contumaciam meam!
Frustra
educavi, filii, vos, pertuli
frustra
labores, anxia incassum fui,
frustra
dolores passa sum puerperi.
O
spes inanes saepe de vobis meas
{1080}fore
vos senectae praesidia nostrae, et manu
vestra
sepulcro mortuam me contegi,
quae
prima ferme vota
sunt
mortalibus.
Exstincta
nunc est dulcis exspectatio.
Nam
maesta, vobis orba, vitam transigam
{1085}et
luctuosa; nec deinceps cernere
vobis
parentem suavibus oculis licet
ad
institutum transeuntibus novum.
Eheu,
quid in me respicitis, o filii,
risu
renidentes mihi novissimo?
{1090}Hei
misera quid agam? Mulieres, mihi deficit
cor,
intuendo blanda lumina liberum.
Nequeo.
Priora consilia valeant. Solum
mecum
relinquent. Quid? Dolore dum patrem
afficio,
duplo gravius accersam malum
{1095}mihi
ipsa? Minime. Consilia valeant. Mihi
quid
contigit cur torpeam? Ludibrio
me
patiar esse meis inultis
hostibus?
Audenda
sunt haec. Sed meae est ignaviae
hoc
crimen: animo molliora suggero
{1100}verba.
Introite. Si quis est cui non licet
his
interesse sacris, ipse viderit.
Meam
profecto dexteram non polluam.
Ah
facinus, anime, ne istud admittas cave.
Ipsos
omitte, misera, parce liberis
{1105}Fugae
levamen exsulantes una erunt
nostrae.
Per atrae noctis ultores deos
non
sic abibit, ut meorum ego hostium
natos
relinquam obnoxios libidini.
Vitare
mortem non queunt. Quo nos trahit
{1110}fatum,
sequamur. Sortiantur terminum
hinc
lucis, unde ceperint primordium.
Peracta
sunt haec. Fixa stat sententia.
Hanc
nemo reddet irritam. Iam vertice
haeret
corona, sponsa peplis regia
{1115}perit
involuta. Sat scio, ingrediar iter
miserrimum
iam, miserius etiam meos
missura
natos per iter. Alloqui lubet:
date,
date matri dexteram, amplectamini
nati
parentem. O mihi manus carissima, o
{1120}carissimum
os, o forma grataque facies.
Felicitatem,
sed ibi, vobis comprecor.
Nam
quicquid hic supererat abstulit pater.
O
molle corpus, grataque amplexatio,
blandumque
spirans suavis oris halitus.
{1125}Abite,
abite, contueri non queo
vos
iam. Malorum cedo magnitudini,
videoque
quantum perpetrabitur nefas.
Sed
pessimorum facinorum genitor furor
ratione
maior me retrorsum distrahit.
CHORUS
{1130}Mecum
saepe exactius
sum
conata expendere ac
subtili
librare examine
num
deceat disquirere feminas
de
rebus subtilibus anxie.
{1135}Nec
nobis musarum aliena
sunt
commercia; sunt sapientiae
corda
capacia, non tamen omnibus,
sed
rara inter copia feminas
indulget
studiis sapientiae.
{1140}Illud
vero ausim contendere,
his
cum
longe
actum felicius,
quibus
aevum penitus transigere
contigit
orbis subolis,
quam
quibus est numerosa propago
{1145}sorte
data. Orbi quod inexperti
ignorent
an dulce an amarum
sit
genuisse, anxietatibus
vacui
innumeris vivant. Suboles
quibus
numerosa est, anxia curis
{1150}degunt
miserae
tempora vitae.
Primum
ut honeste educant
vitae-
que
necessaria subsidia parent.
Deinde
accedit ad alias curas
illud,
sintne futuri, incertum,
{1155}male
compositis moribus an boni.
Id
quoque postremum mortalium
nulli
non grave proloquar: etsi
cetera
vitae commoda suppetant,
et
pubentes iam perveniat
{1160}corpus
ad annos moribus optimis,
exculto
ingenio, dea inutilis
tum
si illa incumbat
Mors, dulces
ac
mittat sub tartara
liberos,
qui
fuit utile pignora propter
{1165}hunc
adiectum a diis mortalibus
intolerandum
luctus cumulum?
MEDEA
Iamdudum,
amicae, opperior exitum rei,
fortuna
quo se vertat illic, praestolans.
Atqui
e ministris cerno quendam Iasonis
{1170}gressus
ferentem ad nos anhelo spiritu.
Mali
videtur fore recentis nuntius.
NUNTIUS
O
perpetratrix facinoris nefarii,
Medea,
fuge, fuge: classe seu cita licet
seu
vecta curru, corripe celerem fugam.
MEDEA
{1175}Quae
digna causa cogit ad properam fugam?
NUNTIUS
Regia
puella modo periit atque genitor
Creon,
venenis illiti pariter tuis.
MEDEA
Gratum
attulisti nuntium. Deinceps meos
inter
benevolos ac
amantes nostri eris.
NUNTIUS
{1180}Quid?
Mente sana mulier es an desipis?
Domum
tyranni funditus cum verteris,
audire
gaudes, nec facinus istud paves?
MEDEA
Non
deest ad ista quod queam rependere.
Sed
ne gravere tantulum nobis morae
{1185}dare,
pereundi donec explices modum
nam
morte functos si sciam miserrima,
cumulabis
animum gaudio dupice meum.
NUNTIUS
Ut
gemina proles cum patre advenit tua
et
coniugalis attigit limen domus,
{1190}famuli,
dolori quibus erat tuus dolor,
gaudemus;
aures omnium cito pervolat
rumor
maritum teque pacto foedere
consopiisse
pristinam discordiam.
Hic
tangere manus, ille flavum verticem
{1195}mulcere
pueris. Ipse quoque prae gaudio
pueros
gynaeceum
usque laetus prosequor.
At
era colenda quae tui nobis loco
successit,
antequam puerulos viderat,
vultu
renidenti intuens Iasonem
{1200}haerebat;
at post maesta tristis lumina
abscondit,
ora retro flectens candida,
quippe
puerorum graviter adventum ferens
sed
leniebat molliter puellulae
iras
Iason, disserendo talibus:
{1205}“Adversum
amicos ne fueris aspera: animum
compone.
Rursus flecte vultus, ac puta
hos
esse amicos quos maritus diligit.
Et
dona suscipe et patrem exora tuum
hinc
ne releget pignora meam in gratiam”.
{1210}At
illa mundum ut vidit, haud viro amplius
negare
quicquam sustinuit. Ac antequam
tectis
abessent genitor et nati procul,
ornata
peplis ipsa versicoloribus,
mollem
corona pressit aurea comam,
{1215}sese
nitentis ante specli
splendidum
aequor
refingens; ac renidens suaviter,
spectabat
umbram corporis inanimem sui.
Dein
sede
sublevans e regia
per
tecta graditur laeta donis, molliter
{1220}eburna
terrae collocans vestigia,
et
colla fixo saepe spectans lumine.
At
triste post haec incidit spectaculum.
Colore
mutato subitus iterum tremor
obliqua
membra vexat; ac aegre throno
{1225}praeoccupato
potuit efficere ne humi
prolapsa
rueret. Tum pedisequa quaedam anus
iram
esse Panos aut deum cuiuspiam
rata,
eiulavit lugubre.
Ante
candidis
nam
tincta
spumis ora vidit et oculis
{1230}circumrotari
pupulas et sanguinis
inane
corpus. Eiulatum flebilem
dein
excipit
ploratus. Alia ipsum ad patrem
festinat,
alia calamitatem coniugis
novum
ad maritum currit ut recenseat.
{1235}Tota
in tumultus versa varios regia
strepebat.
Et iam cursor accelerans gradum
lassus
citatum ad terminum pervenerat.
Haec
muta clauso quae iacebat lumine,
suspiria
trahens graviter, expergiscitur.
{1240}Misera
gerebat cum duplice bellum malo.
Nam
quae premebat verticem auro tortili
corona,
mirum, flammeam scaturiginem
voracis
ignis evomebat. At pepli
tenues,
tuorum liberorum munera,
{1245}niveum
exedebant corpus et miserae cutem.
Porro
illa surgens e throno comam igneam
rotat,
huc et illuc usta iactans tempora,
quaerens
coronam excutere. At insolubilis
aurum
tenebat nexus, et quoties comam
{1250}quatiebat,
ignis saeviebat acrius
duplo.
Mali tum victa magnitudine
cecidit,
parenti cognitu tantum suo
facilis:
nec oculis forma constabat sua,
decor
nec oris. Vertice e summo cruor
{1255}stillabat
igne mixtus: avulsa ossibus
caro
venenis per genas tacitis fluit
ceu
taeda lentis laesa sudat lacrimis,
res
dira visu, terror omnes occupat.
Tangere
cadaver nemo ut ausit. Scilicet
{1260}magistra
sors adversa nos erudierat.
Ignarus
autem genitor infelix mali,
ut
tecta primum contigit, cadaveri
infusus
ingemuit, et ulnis comprimens,
atque
osculatus soluit ora talibus:
{1265}“O
nata misera, quis deorum perdidit
sic
morte foeda te? Quis orbavit senem
capulo
propinquum tristeque silicernium?
Utinam
liceret, nata, tecum commori!”
Ut
lacrimis et luctibus fecit modum,
{1270}senile
corpus adlevare dum cupit,
peplis
adhaesit tenuibus, uti laureis
ramis
adhaeret hedera. Tum certaminis
horrenda
facies oritur, ille tollere
genua
experitur, illa contra nititur.
{1275}Sin
vim parabat, viva vellens viscera
nudabat
ossa. Deinde sensim languit.
Fugiente
vita spiritum tandem miser
efflavit
impar invalescenti malo.
Iam
iuncta genitor nataque cadavera iacent,
{1280}dignum
profecto lacrimis spectaculum.
De
te quid opus oratione? Senties
poenae
expetitae iam vicissitudinem.
Haud
primitus nunc esse res mortalium
umbras
fugaces credo; nec dubitaverim
{1285}hos
qui videntur sapere, verborum aucupes
hos
curiosos, asseverare omnium
iure
esse habendos optimo stultissimos.
Certe
beatus nullus est mortalium.
Ut
adfluunt res, ille fortunatior
{1290}illo
putetur, haud beatus sit tamen.
CHORUS
Iure,
ut videtur, plurimum hodie congeret
deus
malorum in Iasonem: infortunii
tui
misertum est, o Creontis filia
misella,
thalamis quae procul ab Iasonis
{1295}ad
tecta ditis functa fato duceris.
MEDEA
Certum
est, amicae feminae, celerrime
natis
peremptis hoc solo discedere,
nec
otiose desidendo dexterae
infestiori
dare necandos filios.
{1300}Mori
necesse est liberos penitus meos.
Quando
id necesse est, nos trucidemus utique
qui
progenuimus. Verum age, anime, accingere.
Ecquid
moramur dira patrare scelera,
et
quae necesse est perpetrare? Age, o manus
{1305}mea
misera, ensem cape, cape, ac ad carceres
progredere
vitae tristis, ac ne defice;
nec
subeat animum liberorum memoria
quos
edidisti, o cara, et obliviscere
fuisse
natos breviculum hunc diem tuos.
{1310}Post
deinde luge. Nam tametsi occideris,
cari
fuerunt; mulier autem misera ego.
CHORUS
O
terra lucidumque
Phoebi
iubar, videte,
aspicite
pestilentem
{1315}hanc
feminam et cruentam,
manum
trucem priusquam
in
liberos verterit
qui
de tua stirpe aurea
ducunt
originem.
{1320}Quam
metuo, deum
ne
imbuat hominum sanguis dextram.
At
tu, caeligenae moderator
lucis,
cohibe, reprime furiam,
pelle
cruentam et miseram tectis
{1325}e
feralibus. In cassum labor
deperit
ob natos susceptus.
Pignora
frustra cara genueras.
O
Symplegadum inhospita saxa
quae
deservisti, angustas fauces,
{1330}misera,
unde tibi furor hic animi?
Unde
atrox caedes cumulatur?
Quisquis
consanguinea terram
imbuerit
caede, ac macularit
sanguine
dextram, vindicta comes
{1335}urget
saeva, ac dii mala plurima
hinc
domibus caelitus inmittunt.
PUER
Quid
agam? Parentis quomodo hei fugiam manus?
ALTER
Ignoro,
frater care. Perimus
utique.
CHORUS
Audis
puerorum, audis vocem?
{1340}O
misera, o infelix mulier,
tectum
ingrediar, pignora rapiam e
caede
nefanda.
PUER
Per
o deorum numen opitulamini
dum
licet, in ipsis pene retibus sumus.
CHORUS
{1345}Misera,
aut ferrum aut silicem gestas
pectore,
quae
propria mactabis
dextra
pignora quae peperisti.
Unam
secula memorant, unam
Ino,
quam foedasse cruore
{1350}sui
recensent pignoris caram manum,
nec
sponte, diro sed furore percitam,
insanientem
Iuno cum miseram domo
exegit.
Oblita caede natorum impia,
periit
peremptis liberis mortis comes
{1355}progressa
litus ultra, in aequor decidens.
Quid
sceleris iam restat inausum?
O
feminei thalami curae
pleni
anxiferae, quanta e vobis
homines
torquet
Lerna
malorum!
IASON
{1360}Quae
statis hasce propter aedes feminae,
estne
intus auctor facinoris nefarii
Medea,
sese an abripuit alio fuga?
Tellure
sese ni recondat obrutam
pennave
liquidas aetheris findat plagas,
{1365}domui
rependet capta poenas regiae.
An
se interempta stirpe regum credidit
impune
tectis hisce posse evadere?
Nec
illius me cura sed subolis coquit.
Namque
illa poenas solvet his
quos laeserat,
{1370}sed
liberorum huc venio vitae ut consulam,
ne
scelera matris vindicantes impiae
genere
propinqui adversus illos saeviant.
CHORUS
Nescis
malorum quo redactus sis, miser
Iason;
alias ista numquam diceres.
IASON
{1375}Quid
est? An etiam me interimere cogitat?
CHORUS
Caesi
occiderunt liberi matris manu.
IASON
Hei
mihi, quid ais? Ut me iugulasti, femina.
CHORUS
Ut
luce cassis cogita de liberis.
IASON
Ubi
eos peremit? Intus an foris refer.
CHORUS
{1380}Foribus
reclusis funera intuebere.
IASON
Auferte
vectes,
tollite
hinc repagula
statim,
ministri, scelus ut aspiciam duplex,
illos
peremptos, hanc uti poenam exigam.
MEDEA
Quid
frustra in istas arietas pulsans fores,
{1385}caesosque
meque caedis auctorem petens?
Laborem
omitte hunc, meque si qua in re est opus
adfare;
manibus haud licebit tangere.
Talem
parentis Sol pater currum mihi
quo
me tuerer e manu hostili dedit.
IASON
{1390}O
dira, diis o mulier immortalibus
exosa
mihique et omnibus mortalibus,
quae
sustinebas liberorum pectori
inserere
ferrum
mater, orbum et perdere
me!
Et his patratis intueri sustines
{1395}solem
solumque, facinus ausa pessimum?
Male
peri. Ego resipisco nunc: insanii
tum,
cum paternis aedibus te barbaro
Graias
ad orbes
e
solo advexi malum
pestemque,
patris proditricem et patriae
{1400}quæ
te educavit. Supplicia de me expetunt
scelerum
tuorum vindices Erinyes.
Nam
fratre caeso sanguinis socio ratem
mecum
decoram ingressa es Argo Peliam.
Hinc
orsa es, inde coniugali copula
{1405}mihi
iuncta de me sustulisti liberos;
offensa
taedis quos peremisti novis,
quod
Graia nulla perpetrasset femina,
quibus
ego spretis praetuli thalamos tuos
adfinitate
pestilente me illigans
{1410}saevae
leaenae, haud
feminae,
quae pectore
Scyllae
cruentos ferreo vincis canes.
Sed
nulla mentem commovent opprobria;
ita
impudenti obdurvisti audacia.
Pereas,
cruenta
liberorum carnifex.
{1415}Lugere
superest mihi meum infortunium,
qui
nec recenti perfruar conubio
nec
quos creavi et educavi liberos
iam
morte raptos alloqui vivos licet.
MEDEA
Quam
multa contra suppetunt quae redderem
{1420}si
non utrimque testis esset Iuppiter
quam
debuisti ac rettulisti gratiam.
Spretisne
nostris nuptiis tu molliter
vitam
perageres, mihique
miserae
illuderes?
regiaque
virgo et qui dedit nuptum hanc Creon,
{1425}impune
an umquam me expulissent hoc solo?
Igitur
leaenam me voca
aut
Scyllam, ut lubet,
Tuscum
obsidentem littus. Ut par est, tuum
animum
vicissim perculi molestiis.
IASON
Angeris
et ipsa, et es malorum particeps.
MEDEA
{1430}Modo
ne dolentem irrideas, iuvat dolor.
IASON
O
matre nati filii
nefaria.
MEDEA
O
filii, ut vos perdidit scelus patris.
IASON
Non
hos peremit nostra certe dextera.
MEDEA
Sed
culpa lectumque in iugalem iniuria.
IASON
{1435}Torumne
propter ausa es illos perdere?
MEDEA
An
hunc dolorem mulieri reris levem?
IASON
Si
qua est modesta; tu
undequaque
es pessima.
MEDEA
Illi
occiderunt; hoc habet te pessime.
IASON
Capiti
imminebunt vindices umbrae tuo.
MEDEA
{1440}Diis
primus auctor notus est iniuriae.
IASON
Diis
nota mens est exsecrabilis tua.
MEDEA
Mihi
es molestus, et odiosa oratio.
IASON
Et
tua vicissim mihi. Sed hac molestia
facile
carebis.
MEDEA Quomodo?
Id namque unice
{1445}cupio.
IASON Remitte
flenda mihi cadavera
ac
sepelienda.
MEDEA Minime.
Eos namque hac manu
Iunonis
alto sepeliam sanctae sacro,
sepulcra
ne forte hostis insolentia
violet
superbi; Sisyphique posteris
{1450}caedis
nefandae sacra dabo piamina,
festaque
dicabo in posterum sollemnia.
At
ipsa Erechthei propero ad urbem, ubi Aegeo
iungar
marito filio Pandionis.
Tu
vero, ut aequum est te, peribis pessime
{1455}Argus
reliquiis tempora effractus tua,
finem
nefastum sentiens thalami mei.
IASON
At
te cruentae filiorum Erinyes
perdant
et ultrix iustitia caedis ferae.
MEDEA
Ecquis
deorum te audiet vel daemonum,
{1460}periure,
fallax, hospitumque proditor?
IASON
Ah
ah, nefanda liberorum carnifex.
MEDEA
Proficiscere
domum, conde tumulo coniugem.
IASON
Natis
orbus geminis abeo.
MEDEA
Nondum
luges. Senium expecta.
IASON
{1465}O
carissima pignora.
MEDEA Matri
cara
profecto, patri minime.
IASON
Tamen
exstinxti.
MEDEA Te
ut cruciarem.
IASON
Heu
me miserum, tangere cara
cupio
natorum ora meorum.
MEDEA
{1470}Nunc
alloqueris, nunc amplecti
optas,
dudum quos repulisti.
IASON
Per
o deorum numen id tribue mihi
ut
molle corpus liberum tangam manu.
MEDEA
Minime.
Incassum verba profundis.
IASON
{1475}Iuppiter
hocne, ut spernimur, audis,
quaeque
scelesta patraverit in me
lea
natorum caede cruenta?
Quod
licet unum fleo, vociferor,
testesque
deos advoco, natos
{1480}quod
me attingere manibus prohibes
abs
te occisos, quod mihi tollis
funeris
arbitrium. Quos utinam
numquam
ego genuissem, abs te ut caesos
cernere
cogerer ipse superstes.
CHORUS
{1485}Dispensat
mortalia cuncta
caelo
Iuppiter, inopina dei
plurima
peragunt. Spes eventu
fraudant
saepe suo. Quae credas
fieri
haud posse, expediet deus, ut
{1490}finem
haec nunc sortita est fabula.