Aristot.0006_Modernised

Aristotelis de Poetica liber, Latine conuersus, et analytica methodo illustratus. Londini, typis Thomae Snodhami, 1623.

Carolo magnae Britanniae principi

Auspice te, nuper migrauit ab Hellade, magnus

rhetor, in obsequium, Carole magne, tuum:

nunc Helicon maiora sonat, uatisque Stagirae

crescit, ab Aemathiis laurea missa iugis.

Hic nemus Aonidum est; hic fons, qui labra poetis

perluat; hinc Pythio pectora plena deo.

Huc tua (siue beas pacis-moderamine gentes,

siue inuictum-animum Martius-ardor agat)

numina si ueniant; hoc si de nectare diuum

uberiore, tuis-uatibus ora riges;

nil meditans mortale, tibi caput (o iubar) astris

inseret, et palmas dia-camaena tuas.

Celsitudini Tua

Quam deuotissimus Theodorus Goulston

 Synopsis libri Poeticae

Ars poetica: actionum diuinarum, humanarumue imitatrix eius

Natura

uniuersalis, ac distributio in species, cap. 1

iuxtaque origo, et progressus, cap. 2.

Species

Grandiores

Tragoedia: cuius essentiam obsoluunt partes seu formae sex, cap. 3;

- 1. fabula, μῦθος: σύστασις rerum-constitio: quae praecipua tragoediae pars: ac

1. Quae illa, et qualis, cap. 4;

2. Quotuplex

Alia simplex: cuius est παθος perpessio tantum

Alia implexa: cui agnitio inest, uel peripetia, cap. 5;

Partes tragoediae, in quasi ipsa, ceu in membra, dispertiri solet    

3. Quae metae fugiendae uel obseruandae in fabulis examsim texendis, cap. 6, et

Vnde opus tragoediae existat? (i.e. rei-terribilis ac miserandae imitatio), cap. 7

- 2. personarum mores, ἤθη. ingenia uaria, cap. 8.

Agnitionis (quam superiu definiuit, cap. 5) species uariae, cap. 9

         fabulae et mirum fingendorum methodus; quasi praxin appelles, cap. 10.

Scripturientis-poetae

3. Sententia animi, διάνοια, ratiocinatio, cap. 11                                    

4. Elocutio, Φράσις. dictio, λέξις, cap. 12, 13, et

5. Melodia, quae ad artem musica;

6. Apparatus, qui ad histrionicam refertur, cap. 14.

Epopoeia, i.e. heroica poesis: cuius

Natura generalis, elicitur ex collatione cum tragoedia, cap. 15;

Constructio, et methodus, cap. 16;

Apologia poetarum, seu de problematib. corumque solutionibus, cap. 17;

Collatio poeseos-epicae cum tragoedia, cap. 18.

Humiliores: comoedia, etc.

Ac tres de Poetica libros conscripsisse Aristotelem memorat Laertius; quorum unum hunc habes, reconditae eruditionis atque elegantiae plenum; reliquis duabus, non sine graui literatorum dispendio, uetustate absumptis. Primus iste, poeses tibi grandiores exposuit, epicam ac tragoediam. Humiles ac ridiculae, materia fuēre secundi libri; utpote comoedia, satyrica, etc. Id quod perspicue intelligitur ex huius cap. 1, par. 3; et 2, par. 37; necnon ex Rhetor. lib. 3, cap. 8, p. 11. Tertium uero (cuius interitum dolemus maxime) περὶ καθάρσεως,  siue κατορθώσεως disceptasse crederem, h. e. de animorum-purgatione a prauis-affectibus, deque emendatione-morum. Quem quidem apud ueteres, poeticae-imitationis probe constitutae praecipuum ac proprium fuisse sinem, nil dubium est. Sed quia, propter multiplices uitiorum formas, complura καθάρσεως illius capita, fusiorem-tractatum desiderarint; obiter illam sane, nec nisi uerbo tetigit philosophus in Politicis,  eiusque rationem ad hoc opus, tanquam ad latiorem campum, fusius ac sigillatim explicandam retulit.

Aristotelis artis poeticae liber unus.

De natura uniuersali poeticae, scil. imitatione, eiusque differentiis. Cap. I

Πρόθεσις, seu exordium totius operis: par. i.e. de remoto genere poeticae, scil. imitatione, par. 3.; eiusque differentiis tribus; una, ab Instrumentis, quibus imitamur, a par. 4; digressio, de nomine epopoeiae, a par. 9. Altera, a rebus quas imitamur, par. 16; tertia, a modo imitandi, par 23; corollarium, de conuenientia tragoediae, comoediae, etc. par. 27.

De arte poetica, et   ipsa in uniuerfum,   et priuatim de ipsius speciebus,   quam uim ad prauos affectus expurgandos habeat unaquaeque: et   quomodo quibusque legibus oporteat componere fabulas, si habitura sit se recte poesis ex iisdem fabulis conflata.  Praeterea uero, ex quot et cuiusmodi partibus constent singulae species.   Similiter autem, et de aliis quibuscunque, quae huiusce sunt doctrinae et methodi dicamus. 2. Initio secundum rerum dicendarum naturam ducto, primum a primis. 3   Iam ergo epopoeia, quae heroas canit; et tragoediae poesis, quae infoelices principum casus; praeterea, comoedia, quae ridiculis utitur; et dithyrambopoeia, quae canit Bacchum; item auleticae artis, citharisticaeque maior potiorque pars, omnes in eo conueniunt, ut sint imitationes in uniuersum. 4   Differunt autem inter se tribus; aut enim quod rebus tanquam instrumentis, genere diuersis imitentur; aut quod diuersas res, et personas: aut quod diuerso, et non eodem imitandi modo. 5.   Vt enim aliqui (pictores, statuarii, etc.) multa (aues, pecudes, plantas, etc.) coloribus imitantur, et figuris, ita ut effigiem eorum exprimant, (partim per artificium summum; partim per consuetudinem et usum). Alii autem, i.e. e. phonasci, imitantur per naturalem uocem:   Sic etiam in artibus imitatricibus iam dictis; omnes quidem illae, faciunt imitationem, aliis atque aliis instrumentis; ex gr. numero, i.e. motu rhythmico, oratione, et harmonia uocum;   atque istis aut sigillatim seorsimque sumptis, aut inter se mixtis, simulque temperatis. 6.   Veluti harmonia quidem et numero utuntur solae, et auletica, i.e. tibiam inflandi ars, et citharistica, quae neruos plectro pulsat;   et si quae aliae artes, eiusmodi imitandi facultatem habeant. Velut, illa (imperfectior licet) ars fistularum. 7.   Ipso autem eodem numero, sine harmonia, imitantur, ex saltatorum genere nonnulli. Etenim isti, per figuratos numeros (quos gesticulatione effingunt) imitantur et mores, et affectus, et actiones. 8.   Epopoeia uero, nec numero imitatur, nec harmonia, sed solum sermonibus nudis, siue appellare malumus, metris:   et metris, ita ut aut plura eorum genera permiscuerit inter se, (quod aliae imitationes faciunt;)   aut uno aliquo metrorum genere usa sit, scil. hexametro: quod, a priscis temporibus, ad nostrum usque factitatum est. 9   Nisi enim imitatio per sermones uel metra dicatur, nullum haberemus commune nomen, quo appellari possent Sophronis atque Xenarchi mimi, et Socratis fabellae alternis uersibus conscriptae; 10.   neque, si quis per trimetra, uel elegos, uel alia quaedam eiusmodi genera carminum, imitationem fecerit. 11.   Praeterquam quod homines, uulgo adiungentes ipsi metro, τὸ πoιεῖν, fingere seu pangere; ex istis, alios quidem, elegorum-fictores, alios uero epicorum-fictores nominant; tanquam ipsos non secundum imitationem, (quod oportuit) sed communiter secundum metrum, quo utuntur, appellent poetas. 12   Etenim si quod illi medicinae aut musicae opus, ubi nulla prorsus est imitatio, per metra ediderint; sic tamen appellare consueuerunt.   Nihil autem commune est Homero, qui imitatur, et Empedocli, qui res naturales exponit, praeter metrum. quamobrem illum quidem, poetam appellare, aequum est; hunc uero, physiologum magis, quam poetam. 13.   Similiter uero etiam, si quis omnia metrorum genera uno in opere permiscens, imitationem instituerit, (quemadmodum chaeremo centaurum fecit, rhapsodiam mixtam ex omni metrorum genere)   non statim poetae titulo, ob carmen, sed ob imitationem, insigniendus. atque haec quidem, hunc in modum explicata sint. 14.   Sunt autem nonnullae imitatrices, quae omnibus utuntur iis, quae dicta sunt: intelligo autem, uelut numero, et concentu, et metro: sicut tum dithyramborum, et nomorum poesis, tum etiam tragoedia, atque comoedia. 15.   Differunt uero hae inter se, quod illae quidem, omnibus istis utantur simul;   hae uero, singulis, secundum quasdam suas partes, cum ipsis commodum fit. Atque has quidem dico imitatricium artium differentias, eorum respectu, in quibus faciunt imitationem. 16.   Quandoquidem autem ii qui imitantur, factis dictisue imitantur eos, qui quidpiam agunt. Atque his rursus, qui agunt, necesse est, ut aut honesti et uirtute praediti sint, aut praui. (His namque semper fere solis consequentes sunt mores: uitio enim, uirtuteque imprimis, inter se differunt mores omnium;)   Idcirco aut meliores, quam qui nostra aetate uiuunt, ut heroas; aut peiores; aut etiam tales, quales tempestas nostra fert; necesse est imitari. 17. Vt ex pictoribus, Polygnotus quidem, meliores,   quam uere essent; Pauson uero, deteriores; at Dionysius, omnino similes effingebat. 18.   Perspicuum autem est, quod etiam ex iis, quae in priori distinctione dictae sunt, imitationibus, unaquaeque, sortietur has differentias, quae in hac posteriori: planeque diuersa euadet imitatio, eo quod res, personasque diuersas expresserit, hunc in modum; imitando scil. meliores, deteriores, aut pares. 19.   Nam et in saltandi arte, et   in auletica ac citharistica, fieri potest, ut eiuscemodi sint dissimilitudines. 20.   Et in epopoeia hercle, circa orationem et metra absque numero, et harmonia posita. Velut, Homerus quidem, meliores, quam tunc erant, imitatur: ut Vlyssem, Achillem; Cleopho uero, similes; at hegemo Thasius, (qui ridiculas parodias de rebus uilibus primus finxit) et Nicocharis (qui Deiliaden i.e. actiones timidorum) peiores. 21.   Similiter uero etiam, circa dithyrambos, et circa nomos; ut si Persas meliores, quam erant, Timotheus quis; contraque Cyclopas, saeuiores,   Philodenus aliquis, imitatus esset. 22.   In hac uero eadem differentia, etiam tragoedia et comoedia, separantur a se inuicem. Haec enim peiores; illa uero, meliores imitari studet, quam ii sunt, qui ea aetate uiuunt. 23.   Praeterea uero, duabus his differentiis, tertia accedit, quo quisque modo, singula horum imitari debeat. 24   Iisdem instrumentis, iuxta differentiam primam; et (iuxta secundam) easdem res, personasque imitari licet, sed modis diuersis: aut ut interdum eas exponat poeta et interdum ipse, aliud quid, i.e. alia persona, fiat; ut Homerus facit. 25.  Aut ut idem, qui ab initio fuit, maneat, nec mutetur in personam aliam. 26.   Aut ut personae, sic omnia imitatione exprimant, quasi negotium gerant, seduloque in ipsarum rerum actu uersentur. 27.   Ergo in tribus his differentiis omnis imitatio est, uti dicebamus a principio; tum quibus imitantur; tum quas res; tum etiam quomodo.   Quare unius respectu, idem erit imitator cum Homero, Sophocles; quod ambo, praestantes imitentur. 28.  Alterius uero, cum Aristophane; ambo enim negotiando aliquid et agendo imitantur:   unde et ipsorum poeses, δράματα, quidam appellari dicunt, eo quod δρῶντες, i.e. agendo imitentur. 29.   Quamobrem etiam sibi uendicant, et tragoediam et comoediam, Dorienses, Atheniensibus praereptam:   comoediam quidem, illi, qui et Megarenses; siue ii, qui hanc Doridis regionem incolunt (tanquam eo tempore a se inuentam, quo ipsorum florebat respublica popularis:) siue ii, qui e Sicilia oriundi. Inde enim Epicharmus poeta, multo prius fuit, quam antiquissimi Atheniensium comici, Chonnides et magnes. Et tragoediam, aliqui eorum Dorienfium, qui sunt in Peloponneso. 30.   Ducentes a nominibus signum.   Hii enim (Dorienses) uicos suburbanos uocare se comas aiunt; cum Athenienses, uocent Demos; quasi Comoedi, non a κωμάζειν, a Comessando, dicti essent; uerum eo quod, qui a ditioribus ignominia essent notati, κατὰ κώμας, per uicos uagarentur ex urbe. 31.   Et facere, seu poema pangere, ipsi quidem se ostendunt, appellare δρᾶν; Athenienses uero, πράττειν. Ac de differentiis quidem imitationis, et quot, et quae sint, tot nobis dicta sint; ex quibus, poeseon singularum definitiones facile colligas.

Origo et progressus poeticae. Cap. II

De causis poeseos, a par. 1; historia, tam generalis de poeticae origine, ac distributione; quo pacto in diuersas partes abiit: a par. 7; quam specialis, tum de ortu progressuque tragoediae et comoediae simul; a quibus et quomodo utraeque mutatae fuerint: a par. 19; tum seorsim, de tragoedia, a par. 20, et de comoedia, a par. 26; de epopoeia, a par. 33.

  Videntur autem genuisse poeticam in uniuersum, causa duae, atque hae non hominum studiis excogitatae, sed natura insitae. 2. Nam et   imitari, innatum hominibus,  a pueris est. 3. Atque   hac re differunt ipsi ab aliis animalibus, quod homo sit animal maxime aptum ad imitandum;   primasque rerum perceptiones sibi ipse faciat per imitationem, non magistrorum praceptis, sed exemplis aliorum ductus. 4. Et   gaudere omnes rebus imitatione expressis, naturale est; ueluti picturis, sculpturis, et similibus. 5.   Cui quidem rei, signo, est id, quod contingit in operibus artificum: quae enim ipsa per se, non sine molestia quadam cernimus, horum imagines exactissime expressas dum intuemur, gaudemus;   ueluti, et belluarum formas immanissimarum, et cadauerum; in quibus nisi imitatio gigneret uoluptatem, nihil illic erat, quod oblectare posset. 6.   Causa uero, etiam huius rei est, quod discere, non solum philosophis (quod quidam censent) iucundissimum   est, sed etiam aliis, qui similiter quidem, tametsi minus exacte, iucunditatis eius participes fiunt.   Ob hanc enim causam gaudio afficiuntur, dum cernunt imagines rerum; quia contingit, spectando perdiscere, et quid unumquodque sit, ratiocinari; ueluti, hanc imaginem, illum esse:   siquidem nisi tibi illum prius contigerit uidisse, tabula haec, non propter effigiem imitatione expressam, uoluptatem feret, sed propter artificis sedulitatem, aut colorem, aut eiusmodi aliquam aliam causam. 7   Cum uero secundum naturam nobis insit, ipsum imitari, et partes seu instrumenta ipsius; scil. harmonia, et numerus late acceptus: (nam metra, particulas esse numerorum  , manifestum est). 8.   Certe a principio, qui natura apti erant ad haec ipsa maxime, paulatim promouentes, poesin genuerunt ex iis, quae ex tempore, non praemeditato protulerunt. 9.   Quamuis autem ex hoc uno fonte manarit poesis, dispersa tamen uarie est, secundum proprios poetarum mores. 10.   Nam qui animo excelsiores erant, honestas splendidasque imitabantur actiones, et eiusmodi hominum illustrium fortunas: 11.   humiliores uero, improborum turpiumque. 12. Ita ut primum, hii carmina, in aliorum uituperium, pangerent; quemadmodum alteri illi, hymnos deorum, hominumque encomia uersibus complexi sunt. 13   Ac eorum quidem, qui Homerum aetate antecesserunt, haud possumus huiusmodi nominare poema, quod uituperia in se contineat. Verisimile autem est, qui tale condiderint, extitisse multos.   Ab Homero autem exorsis, licet: uelut, est illius Margites; et talia nonnulla aliorum opera. 14. In quibus insuper, quod maledictis maxime congrueret, iambicum sua sponte accessit metrum. Quamobrem etiam iambaeum, i.e. conuiuitiatorium, uocatur nunc; quia in hoc metro, conuiciis se inuicem lacerare soliti sunt. 15. Atque ita, ex priscis illis, (quo genera carminum, materiae ipsorum conueniremt) facti sunt, alii quidem, heroicorum: alii uero, iamborum poetae. 16.   Quemadmodum autem, et in grauibus seriisque imitandis, maxime poeta appellandus fuit Homerus: (solus enim uereque summus fuit, non solum, quia recte apteque, sed etiam quia Initatione, grandiorum rerum, dramaticas secit).   Sic et Comoediae figuras (quasi per nebulam) submonstrauit primus; non uituperia et maledicentiam antiquorum, sed ridiculum tantum, dramaticae imitationis forma complexus. Nam Margites, proportione se habet; ut Ilias et Odyssea ad tragoedias, sic et ipse, ad comoedias. 17.   Cum autem patefacta apparuisset tragoedia et comoedia; qui ad utramuis poesin ferebantur, secundum proprium naturae cuiusque instinctum,   alii quidem, in humili genere poeseos, pro iambicis, comici authores facti sunt;   alii uero, pro epicis, tragici-magistri; eo quod maiores ac honoratiores figurae essent hae, (tragoedia et comoedia,) quam illae, quibus antea dediti fuissent. 18.   Ac considerare insuper, an tragoedia (quam recentiorum perpoliuit aetas) ita quoad formas suas adhuc completa sit, ut satis ipsi possit esse, necne; tum si res ipsa seorsim per se, a doctis uiris iudicetur, tum si ad eos, qui in theatro sedent, referatur, alterius disputationis est. 19.   Cum igitur poesis, a principio tenui illo extemporaneoque orta fuisset;   postea re longius perducta, et haec ipsa, tragoedia, et comoedia, adaucta est; tragoedia quidem, ab iis qui dithyrambum, in Bacchi aliorumque deorum laudes, solenniter canebant:   comoedia uero, ab iis, qui phallica, i.e. obscoena poemata, de diis rusticis cantata (quae usque ad hoc etiam tempus, multis in ciuitatibus, tametsi non probentur, restant tamen legibus constituta:) ab iis, inquam, paulatim aucta est; dum semper ulterius illud producerent poetae, quantum quantum ipsius comoediae, tunc fieret manifestum. 20.   Et certe multas mutationes cum subiisset tragoedia, conquieuit; quia suam ipsius naturam iam consecuta est. 21. Ac   numerum histrionum, qui in scenam fimil inducerentur (cum apud priscos tragicos, unus tantum, per se, uel cum choro loqueretur;) ex uno, ad duos interloquentes, primus perduxit Aeschylus;   et partes chori prolixiores minuit; et   orationem primarum-partium, i.e. prologi ipsius, ad aperiendam rem instituit. 22.   Tres autem Histriones in scena colloquentes, et   Scenae-ornamentum, picturasque adiunxit Sophocles. 23.   Praeterea uero, magnitudo ipsius, ex paruis profecta fabellis, et locutione ridicula (siquidem ex satyrico humilique loquendi genere mutationem accepit) sero maiestatem suam nacta est. 24.   Et metrum quoque, ex tetrametro seu octonario, iambicum seu senarius euasit, ut granditati eius magis aptum:   Nam primum quidem, tetrametro utebantur;   propterea quod tunc satyrica, magisque saltatoria erat, haec poesis.   Locutione autem nata, quae tragoediam deceret; natura ipsa, sua ui proprium congruumque adinuenit metrum: ex omnibus enim metris, sermoni quotidiano accommodatum   maxime est, iambicum. Cui rei id signo est, quod plurima nos iambica proferamus imprudentes, in collocutione mutua: hexametra uero raro, et tunc solum, cum grandiore oratione usi, excedimus eam, quae sermoni familiari quadrat, harmoniam. 25.   Praeterea uero, episodiorum tandem multitudines, et aliae partes singulae, a iunioribus tragicis adornatae esse perhibentur. Ac de his quidem, tot nobis iam dicta sint: immensi enim operis fortasse fuerit, percensere singula. 26. Comoedia uero   est, uti dicebamus,   imitatio deteriorum quidem, non tamen quoad omne vitii genus, sed quoad eiusmodi turpe, quod risum mouet; siquidem particula quaedam ipsius turpis, sit ridiculum: etenim   ridiculum est peccatum quoddam et turpitudo, citra dolorem, nec uim habens interimendi eum, cuius animo corporiue haesit:   ueluti (quod in promptu est) ridicula alicuius facies est turpe quiddam (quod maculam in se magnam habet) ac distortum; sine hominis tamen dolore, cruciatuue ullo. 27.   Ac tragoediae quidem migrationes processusque, quae et quorum opera factae sint, propter poematis dignitatem haud latuere: comoedia uero, quia in ipsa, propter eius humilitatem, a principio positum diu studium non erat, homines latuit. 28. Etenim chorum comoedorum; magistratus, qui ludis praepositus fuit, sero poetis e sumptu publico dedit; sed a principio sponte, qui uolebant, chorum ingrediebantur, partesque eius canendo sustinebant. 29.   Deinceps uero, cum figuras quasdam, comoedia ipsa iam nacta esset, ii qui ipsius ferantur poetae, commemorantur. 30.   Quis autem personas seu laruas assignauerit, aut prologos separatos, aut multitudines histrionum, et quaecunque id genus, ignotum est. 31.   Fabulas autem fingere, ad comoediam constituendam, Epicharmus et Phormis incoepere: cum igitur illi ambo, Siculi fuerint, a principio quidem, e Sicilia uenit fabula; 32.   Eorum uero qui Athenis orti sunt, Crates primus, cum iambicam formam abiiecisset, coepit absolute, absque singularis alicuius insectatione, conficere sermones, seu fabulas. 33.   Ac epopoeia quidem, tragoediae, (tanquam ex eodem loco profecta,) solo metro tenus, comitata est, nempe quod per orationem metricam imitatio sit studiosarum, grauiumque personarum. 34.   In eo autem,   quod epopoeia metrum simplex habeat absque harmonia numeroque addito et   annunciatio rerum sit, non autem actio, hac, inquam, ratione inter se discrepant. 35.   Praeterea uero, longitudine operis: cum haec quidem, quam maxime potest, conetur sub uno solis ambitu consistere, aut saltem paulisper uariare et excedere;   epopoeia uero, indefinita est tempore. Et, si quo temporis spatio definiatur, in hoc etiam ab illa differt.   Quanquam primis temporibus, similiter in tragoediis hoc idem faciebant (ut in longum tempus excurrerent) atque in carminibus epicis. 36.   Partes autem, quaedam, eaedem sunt utrisque, quaedam tragoediae propriae: quocirca, quicunque tragoediae eximiae, seu persectae cognitionem attigit, et malae; idem etiam attigerit poematis epici. Quaecunque enim epopoeia habet ea tragoediae insunt; quae uero ipsi insunt, non omnia habet epopoeia. 37. Ac de poesi epica, quae imitationem hexametris facit, nec non de comoedia, posterius dixero.

Tragoediae definitio, et partes essentiales. Cap. III

Definitio tragoediae, a par. 1; partes (quae noturam eius constituunt) sex: apparatus, par. 4; melopoeia et elocutio, par. 5; mores, sententia, et fabula, par. 6; harum omnium ordines, dignitatisque gradus explicantur, a par. 9.

  De tragoedia nunc dicamus, si prius essentialem ipsius definitionem, ex antedictis enatam, assumpserimus. Est igitur tragoedia   imitatio actionis studiosae et   persectae, magnitudinem idoneam habentis, cum   sermone per formas quasdam condito; ita ut singulae illae, in partibus poeseos singulis, separatim,   agendo imitentur; et non per enarrationem rei sed per   misericordiam, metumque factis expressum,   eiusmodi uehementes animorum perturbationes undiquaque purgans expiansque. 2. Sermonem-conditum dico, cui tria sunt condimenta: rhythmus, seu numerus; harmonia seu cantus musicus; et metrum seu carmen. 3.   Illud autem, ut singulae formae separatim, intelligo, quod quaedam tragœdiae partes, solum perficiantur per metra;   ubi chorus non canit: et rursus aliae, tantum per melodiam; ubi accedit chori cantus: cui interdum adiungitur numerus; cum grex ille, mouetur et saltat. 4.   Quoniam autem tragici, agendo imitationem faciunt,   primum quidem, tragoediae pars aliqua, quaecunque illa sit, ex necessitate, scenicorum erit apparatuum ornatus; 5.   deinde, melopoeia, seu musica; et   elocutio: quia, cum his, tanquam instrumentis utantur, imitationem obeunt. Ac elocutionem dico, ipsam metrorum compositionem; melopoeiam uero, idipsum quod sensibus manifestam suam omnem uim habet; ut in numero saltationis, uocisque concentu. 6.   Et quoniam imitatio, semper est actionis cuiusdam;   agitur uero quodque ab agentibus quibusdam;   quos necesse est cuiusdammodi esse, et quoad mores, (bonos, malos, etc.) et quoad animi-sententiam; suadentem, laudantem, etc. (nam propter haec duo, etiam actiones, quae inde nascuntur; dicimus esse cuiusdammodi: quanto magis, indidem cuiusdammodi dicantur homines?)   ^certe a natura, duae actionum sunt causae; sententia-animi, et mores;   ac secundum hos duos et assequuntur suum finem omnes, et contra, etiam inde depelluntur.   Est autem fabula quidem, ipsa actionis imitatio: dico enim fabulam hanc, qua de hic agitur, esse rerum compositionem, recteque ordinatam structuram.   Mores uero, secundum quos, (quicunque illi sint,) cuiusdammodi esse dicimus eos, qui agunt.   At sententiam animi, ea omnia, quorum ope, qui uerba faciunt, demonstrant aliquid, uel etiam sententiam uniuersalem enunciant. 7.   Necesse igitur est, omnis tragoediae partes, esse sex, secundum quas cuiusdammodi est, essentiamque suam habet tragoedia; atque hae sunt: fabula, et mores, et elocutio, et sententia, et apparatus, et melopoeia.   Ad instrumenta enim quibus poetae imitantur, pertinent partes duae: melopoeia et dictio; ad modum, quo imitantur, una: apparatus; ad homines et res, quas imitantur, tres: fabula, mores, et sententia;   et praeter has, inuenitur alia nulla. 8.   Atque his quidem, uelut Formis (ut ita dicam) usi sunt poetae plerique. Etenim et apparatum habet cuiusque drama, et mores, et fabulam, et dictionem, et melos, et sententiam, eodem pacto. 9.   Maximum uero horum est, et in conficienda tragoedia praecipuum, rerum constitutio.   Tragoedia enim imitatio est non hominum sed actionum; nimirum et uitae alicuius; et foelicitatis atque infoelicitatis. Etenim foelicitas, in actione consistit; et finis humanae uitae est actio quaedam, non animi qualitas seu habitus.   Sunt autem homines, secundum mores quidem, cuiusdammodi seu quales quidam; at secundum actiones, foelices, uel contra.   Itaque poetae, non ut mores postea imitentur, agunt, i.e. drama componunt: sed mores una opera complectuntur, propter (id quod potisimim spectant) actiones.   Quare actiones et fabula, seu rerum-structura, sunt finis tragoediae: at finis, est omnium (quoniam illuc omnia referuntur) maximum. 10.   Praeterea, sine actione quidem, nullo modo fieri posset tragoedia; at sine moribus poterit.   Nam recentiorum tragoediae quam plurimae, sine personarum-moribus sunt; et omnino poetae plerique, cuiuscunque generis, reperiuntur huiuscemodi;   ueluti etiam ex pictoribus, Zeuxis, ad Polygnotum se habet: nam Polygnotus, qui imitatur bonos, descriptor-morum est; at Zeuxidis-pictura, mores habet nullos. 11. Praeterea,   (ex diuersis, puta, tragoediis) si quis desumpserit, seriatimque collocarit sermones-moratos, dictiones, sententiasque belle confectas; nondum illud effecerit, quod tragoediae est opus: uerum, quae his partibus impolitius usa sit; modo fabulam habeat, rerumque-compositionem; multo potius dicenda erit tragoedia. 12.   Adhaec, maximae res, quibus capit,   atque allicit animos tragoedia, sunt fabulae partes: peripetiae, inquam, et agnitiones.   13.   Praeterea, id signo est, quod, etiam qui aggrediuntur poema conscribere, prius dictione et moribus, caetera adamussim absoluere ualeant; quam res-fabulamque coagmentare: ueluti etiam primi poetae fere omnes, quum nondum persecta esset poesis. Prima igitur pars, et uelut anima tragoediae, est ipsa fabula. 14.   Proximo autem loco, sunt mores:   his enim assimile quiddam est, etiam in re-pictoria. Siquis namque tabulam, pigmentis licet pulcherrimis, temere fusimque illeuerit; non perinde spectantem oblectet,   ac si, albo licet colore, imaginem delinearit certam: pari modo, in tragoediis, absque constitutione-rerum, minus ualent mores, quam morum-expers fabula.   Est etiam omnis imitatio, proprie quidem, ipfius actionis, et per hanc, eorum est maxime, qui agunt; quibus primitus haerent mores. 15.   Tertium uero est sententia: id autem est, dicere posse ea omnia, quae rei, qua de agitur, insunt, apteque conueniunt.   Quod quidem, circa orationes perficere, et politicae-scientiae munus est, et facultatis rhetoricae. Nam uetustissimi poetae, quos introducebant, politice faciebant loqui, i.e. ex rationibus rei propriis:   Qui uero nostri sunt temporis, rhetorice; i.e. ex communibus. 16.   Sunt autem mores   quidem, huiuscemodi quid, quod praeelectionem animi, qualis illa sit, aperiat; idque in iis rebus, in quibus, utrum is, qui loquitur, eligat quidpiam, aut fugiat, nondum satis liquet; quo fit, ut mores non habeant, orationes aliquae: in quibus scil. non clam, quid eligas fugiasue, insinues, (quod moratae orationis est) sed palam illud aperteque prodas.   Sententia   uero est in iis rebus, quibus homines perspicue demonstrant quidpiam, aut esse aut non esse; uel uniuersale aliquid enunciant. 17.   Quartum autem, est ipsarum orationum elocutio: elocutionem autem uoco, (quemadmodum prius dictum est,  ) eam, quae per appellationem idoneam fit, animi-interpretationem: quod quidem utrobique, et in metricis, et in orationibus-solutis, eisdem instructum est uiribus. 18.   Reliquas uero quinque partes, melopoeia, seu modulatio, facile superat, ut maximum quoddam condimentum in tragoediis. 19.   Apparatus autem est quiddam, quod magnam in se alliciendorum animorum uim habet, sed praecaeteris maxime est artis huius expers; minimeque poetices proprius: cum non poetae paretur studio, sed adportetur foris. 20.   Siquidem tragoediae propria uis omnis, etiam absque certamine et histrionibus, perfecta sit. 21. ^l Praeterea uero, in apparatu concinnando; illius qui scenae-instrumenta parat, plus potest facultas, quam ars poetarum.

Fabula, quae et qualis. Cap. IIII

Fabula, seu rerum contextus, praecipua et maxime necessaria tragoediae pars est: quae, 1° qualis debeat esse, constat ex eius conditionibus tribus; quarum prima, par. 2; altera a par. 2; tertia, a par. 10; corollarium de poetae munere, a par. 14; 2° comparantur fabulae inter se, ut scias, quae deterrimae sint, a par. 25; et quae optimae, a par. 27.

Explicatis autem his,   dicamus deinceps, qualem esse oporteat rerum constitutionem seu fabulam; quandoquidem hoc, et primum et maximum   est in tragoedia; ut in eo ornando, plurimum sit operae ponendum. 2.   Positum autem nobis est,   tragoediam esse perfectae atque totius actionis imitationem, quae magnitudinem in se habeat aliquam: est enim etiam totum quidpiam, id, cui nulla magnitudo notatu digna; ut, formica, pulex, etc. 3.   Totum autem est, cui principium, medium, et finis seu ultimum inest.   Principium uero est, quod ipsum quidem, aliud, ex necessitate non sequitur, (qua principium est); post illud uero, alterum, natura comparatum est, esse aut fieri, necessario uel in plurimis.   Finis autem, seu ultimum, contra; quod ipsum post aliud, natura comparatum est esse, aut ex necessitate, et semper aut plerumque; post hoc autem, aliud est nihil.   Medium uero, quod et ipsum post aliud eft, et aliud post ipsum necessario, uel ut plurimum. 4.   Oportet igitur bene-composita fabulas, neque undecunque sors tulerit, incipere, neque temere ubilibet terminare; sed formis uti, principii medii, finisque, iam dictis. 5.   Praeterea uero, quoniam quod pulchrum est, (et animal scil. et aliud quiduis, quod ex partibus quibusdam constiterit) non solum has partes ordinatas habere oportet,   uerum etiam ut magnitudo ipsis adsit,   non quaelibet tamen: (nam pulchrum in magnitudine et ordine manet). Quamobrem,   neque omnino perexiguum animal, esse poterit pulchrum; (siquidem conspectio eius, quum prope insensibili tempore fiat, confunditur; ne partium responsio mutua, distincte appareat).   Neque omnino permagnum: ipsa enim remotarum-partium conspectio, (qualis esse unius corporis debet), haud simul sit; sed unum ac totum, quod ex ea spectatione nasci debuit, spectantibus elabitur atque euanescit: ueluti, si decem-millium stadiorum esset animal. 6.   Propterea oportet, quemadmodum in corporibus, ita et in animalibus, inesse quidem magnitudinem; hanc autem esse, quae facile-conspici queat, si pulchra illa uideri debeant. Sic et in fabulis, quo pulchrae sint, habere quidem longitudinem, hanc autem talem esse, quae facile retineri possit memoria. 7.   Longitudinis autem finitio, quae ad poetarum atque actorum contentiones   refertur, atque ad spectantium sensus, nequaquam illa, artis est: si enim centum tragoedias in certaminibus simul agi oporteret, ad clepsydras, i.e. horologiorum mensuras utique agerentur; unicuique, temporis portiuncula data; (quemadmodum quondam nec semel factum esse perhibent). 8.   Verum finitio rei-gestae, quoad ipsius naturam, semper quidem, quo maior est, tantisper dum tota simul perspicua sit, eo pulchrior est, secundum magnitudinem. 9.   Vt autem simpliciter definiendo dicam; in quantcunque magnitudine rebus secundum uerisimile uel necessarium deinceps enascentibus, accidit tandem in prosperam fortunam ex aduersa, uel ex prospera in aduersam mutari, idoneus is terminus erit magnitudinis. 10.   Fabula autem est una, non, ut quidam putant, si circa unam personam sit: multa enim et infinita attributa etiam uni rei accidunt; ex quorum aliquibus (accidentalibus scil.): non conficitur aliquod unum; cum, toto ipsa genere diiuncta sint: sic uero, et actiones unius hominis, multae sunt, ex quibus nulla actio sit una. 11.   Quamobrem peccare omnes uisi sunt poetae illi, quicunque Herculeida, i.e. labores-Herculis, Theseida, i.e. actiones Thesei, et eiusmodi poemata fecerunt. Falso. enim putant, quoniam unus erat Hercules, conuenire, ut etiam Herculis-fabula, una sit; quantumuis actiones ipsius essent plures. 12.   Homerus autem, quemadmodum et in aliis excellit, sic etiam, hoc, quod reliquos omnes fefellerat, uidetur praeclare uidisse; siue propter artem aliunde acceptam, seu propter bonitatem naturae atque ingenii:   Odysseam enim dum confingeret, non cecinit omnia, quaecunque ipsi Vlyssi anteacta aetate acciderunt; (ueluti “Eum, dum uenaretur, ab apro accepisse uulnus in Parnasso, et simulasse insaniam, in collectione exercitus; ex quibus, quia alterum factum fuit, minime necessarium aut uerisimile fuit, alterum ex consequenti, factum iri). Sed quae circa unam solum actionem, qualem Odysseam dicimus, constiterunt.   Similiter uero, etiam dum conficeret Iliadem, i.e. actionem aduersus Troiam. 13.   Oportet igitur, ut in aliis artibus imitatricibus, (citharistice, auletice, etc.) una imitatio, unius rei est; puta praelii, naufragii, etc. sic et in hac arte, fabulam (quoniam est actionis imitatio) et unius esse, et   huius totius; et   partes-rerum sic cohaerentes constitui, ut si qua transposita, uel ablata fuerit, diuersum reddatus, et moueatur totum. Quod enim cum adest, aut non adest, nihil, quod perspicuum sit, facit, id ne pars quidem eius est. 14.   Manifestum autem est, etiam ex iis quae dicta sunt, non esse poetae munus, ea quae, singulatim fiunt, dicere; (quippe quorum nihil intermediis haeret).   Sed ea memorare, qualia factum iri contigerint, et quae possibilia fuerint, secundum verisimile, uel necessarium. 15.   Nam historicus et poeta, non eo, quod hic, numeris-adstricta dicat, ille soluta, inter se differunt: licebit namque, Herodoti opus in metra uertere; neque minus historia iam erit cum metris, quam prius fuit sine illis;   verum in hoc discrepantia est, quod hic (historicus) quae facta sint, dicit; ille (poeta) qualia facta esse contigerit. 16.   Quamobrem poesis, etiam magis philosophica, magisque studiosa res est, quam historia: nam poesis, potius, uniuersalia, historia, singularia magis dicit. Est autem in hisce rebus uniuersale, nihil aliud quam   quali homini,   qualia omnino, (non quae cuique) accidant, dicere uel agere secundum uerisimile, uel necessarium:   id quod apprime spectat poesis, dum nomina personis imponit: quippe quibus (cum uniuersales fictitiaeque sint) nomen suum certaque natura desuit.   Singulare uerò, est; ueluti, quid mali Alcibiades, ingenio illo suo acri, Atheniensibus fecerit; aut quid ab iisdem passus sit. 17.   Ac in comoedia quidem, iam hoc perspicuum semper fuit:   postquam enim fabulam ſic constituerint, ut ex uerisimilibus, omnia uideantur ducta; sic deinde personis iam introductis, nomina indiscriminatim, haec uel illa imponunt. 18. Non autem, ut iambici ueteres, (qui singulos uiritim proscidere) de rebus personisque certis poema faciunt. 19.   In tragoedia uero nominibus iis, quae prius facta atque usitata, adhaerent. Cuius rei causa est, quia,   quod fieri-potest, idem aptum ad-persuadendum est.   Ac quae quidem facta non sunt, nondum fieri posse credimus: ita ut nec ad persuadendum sint apta: quae uero facta sunt, manifestum est, ea posse fieri; neque enim facta fuissent; si ex genere essent eorum, quae impossibilia sunt.  Nunc igitur ipsorum euentus, dubitationem de illis tollit omnem. 20.   Nec tamen non in tragoediis, nonnullis quidem, unum aut duo adhibentur nota nomina; reliqua uero, excogitata et ficta. 21.   In quibusdam autem, nullum: ut in Agathonis flore: in hac enim et res-gestae, iuxtaque personarum nomina, ficta sunt, minimeque prius nota; nihiloque minus, spectantes legentes; oblectant omnes. 22.   Adeo ne id quidem usquequaque curandum est, ut fabulis ante traditis, de quibus tragoediae extant, omnino haeraeamus.   Hoc enim anxie quaerere, ridiculum nimis: siquidem etiam personae ac nomina, quae antiquis pernota fuerint, nunc paucis uulgo innotescant; tametsi oblectent uniuersos. 23.   Perspicuum igitur etx his est, poetae agendum esse illud, ut tanto potius fabularum, quam metrorum, sit artifex; quanto magis, ex eo, quod imitetur, sit poeta; imitetur autem nihil aliud, quam actiones ipsas. 24.   Quamuis ergo acciderit, ea quae facta sunt, canere, nihilominus poeta est: eorum enim quae uere facta fuerint, nihil prohibet, quo minus talia sint nonnulla, qualia uerisimile est, uel fieri potest, ut uere sint facta; quo nomine, ipsorum ille est poeta. 25.   Inter simplices autem actiones,   et fabulas, (quae implexis semper sequiores); episodicae, sunt deterrimae.   Fabulam episodicam dico, in qua episodia (i.e. ornamemta aliunde aduecta,) alia post alia esse, seque consequi, neque uerisimile, neque necesse est; ita ut nexum habeant nullum. 26.   Ac tales fabulae, conficiuntur, 2 Malis quidem poetis, ob ipsorum inscitiam;   ab eruditis et bonis, interdum propter histrionum studia. In illorum enim gratiam, dum certamina quaedam conscribunt, fabulamque extendunt supra id quod ferat; (episodio importunius inserto); saepenumero distorquere coguntur, quod ex ordine est. 27.   Quoniam uero imitatio-tragica, non solum est perfectae actionis imitatio, sed etiam terribilium-et-miserabilium.   Haec autem praecipue fiunt talia, cum praeter-opinionem;   et magis, cum alia-ex-aliis facta fuerint, ut ex suis causis. 28. Ita enim plus admirationis in se habebunt, qudm si a casu, et fortuna fierent:   siquidem et inter ea, quae fortuna fiunt, haec maxime admirabilia uidentur, quaecunque tanquam ex Industria consilioque, apparent fuisse facta. (Veluti, quod statua Mityis, uirtutis ergo, Argis erecta, improbum eum, qui causa interitus Mityi fuit, lapsa interfecit; cum in eius caput, tunc intuentis, incideret. Videntur enim talia, non temere, sed confilio deorum, ac ratione esse facta.)   Quare necesse est, tales fabulas, ex talibus formidolosis miserandisque contextas, pulchriores esse.

De fabularum generibus; simplici et perplexa. Cap. V

Fabularum (i.e. actionum, quae fabulis exprimuntur) genera duo: una, simplex, par. 2; alia, perplexa, quae peripetiam habet, uel agnitionem, a part. 3; ex his, colliguntur speciales fabulae partes tres: quarum duae sunt implexarum fabularum propriae, agnitio et peripetia, a par. 4^a; 3^a, est omnium communis; scil. perpessio, a part. 13.

  Fabularum autem   aliae, simplices apertaeque sunt; aliae contra, implexae atque impeditae: etenim actiones, (quarum imitationes sunt ipsae fabulae), statim sua ui, absque poetae studio, sunt tales. 2.   Appello simplicem-actionem, cui quidem, (cum continua,   uti definitum est, et una   facta sit) transitus, seu progressus in bonam seu malam fortunam fit, sine admirabili peripetia (i.e. subita-rerum-mutatione-in-contrarium,) uel personae-diu-ignoratae agnitione. 3.   Implexam uero, ex qua transitus-rerum in alium statum, cum agnitione sit, aut peripetia, aut (quod saepe fit) ambabus: ita ut longe aliter desinant, quam ab initio iudicasses. 4.   Has autem (agnitionem et peripeteia, etc.) factas exortasque esse oportet, non fortuito, sed ex ipsa constitutione-fabulae, adeo ut ex antefactis, aut necessario uinculo, aut secundum uerisimile, accidat, easdem fieri: multum enim interest, utrum haec propter-haec,   ut effecta ex causis; an post-haec, absque nexu aliquo, fiant. 5.   Est autem peripetia, admirabilis ac subita eorum, quae aguntur, in contrarium mutatio, ita facta ut dictum est;   scil. antecedentium-rerum ut, atque hoc quidem, uti dicimus,   secundum verisimile, aut necessarium, 6.   uelut   in Oedipode: “cum uenisset nuncius, tanquam laetitiam allaturus Oedipodi, regem illum a Corinthiis designatum; eumque matris incestandae metu (quod ab oraculo accepisset) liberaturus; simulatque aperiret, quisnam esset, et quo pacto educatus; contrarium eius, quod proposuerat, effecit. 7.   Et in Lynceo; cum Lynceus Hypermnestrae maritus, duceretur, ut moriturus; Danaus socer, prosequeretur, ut interfecturus; ex fabulae rebus-gestis, huic quidem accidit, repentina-mors; illi, inopinata-salus. 8.   Agnitio autem est, ut etiam nomen significat, ex ignorantia, in cognitionem mutatio, aut   ad amicitiam contrahendam tendens, aut ad simultatem inter eos,   qui a poeta, ab initio, ad prosperam demum fortunam, uel aduersam determinati sunt. 9.   Pulcherrima uero agnitio est, cum peripetiae, simul, non post aliquod spatium fiunt; nempe eo modo, quo illa, in Oedipode: qui, simulatque agnosceret laium patrem, una se intellexit, esse miserrimum. 10.   Ac sunt quidem etiam aliae, praeter iam explicatam, agnitiones:   etenim et res inanimatas, atque alia quaelibet, uti dictum est  , agnitio consequi solet,   et si quae fecit quis, aut non-fecit; ea quoque licet agnoscere.   Sed, quae maxime pertineant ad fabulam atque actionem, est ea personarum agnitio, quae dicta est.     Talis namque agnitio ac peripetia, et misericordiam excitabit et metum: qualium actionum (quae metu scil. et miseratione dignae) tragoedia esse imitatio, supposita fuit.     Praeterea uero, eiusmodi personis, quae agnitioni huic idoneae sunt, id accidit ut aduersa fortuna utantur, et prospera, cum id in aliis usu non ueniat. 11.   Quandoquidem igitur agnitio (ut nomen indicat) quorundam est agnitio; agnitionum aliae quidem erunt alterutrius personae ad alterum solum agnoscendum; cum, alter ille, quis sit; antea perspicuum notumque fuerit. 12.   Aliquando uero ambos oportet, se inuicem agnoscere: uelut Iphigenia, quae Dianae sacerdos iam erat, ab Oreste fratre agnita est ex missione epistolae, quam dabat illi ferendam in Graeciam: illi autem, uersus Iphigeniam, alia opus fuit agnitione; argumentis scil. a poeta fictis. 13.   Duae igitur fabulae partes, circa haec, quae geruntur, sunt: peripetia et agnitio:   Tertia uero, est perpessio;   atque ex his quidem, peripetia et agnitio, expositae sunt. 14.   Perpessio uero est actio quaedam, uim habens interimendi, aut graues dolores afferendi: ueluti, quae in aperto, et manifeste fiunt; et mortes scil. allatae quibusdam, et cruciatus acerrimi, et vulnera imposita, et quaecunque id genus.

De partibus tragoediae integralibus, seu quantis. Cap. VI

Tragoediae partes, quoad eius quantitatem spectatae, duplices: aliae, sunt omnium tragoediarum communes; aliae, quarundam duntaxat propriae: de communibus, a par. 4; de propriis, p. 9.

Partes   autem tragoediae, quibus, tanquam formis-essentialibus, utendum est, prius diximus: at secundum quantitatem, et in quas ipsa diuiditur, loco separatas, hae sunt:   prologus, episodium, exodus, choricum, i.e. locutio, uel cantus chori uniuersi. 2. Et huius chorici, una quidem pars, mobilis, dicitur parodus; altera uero, stabilis, stasimo enim atque hae quidem, communes sunt tragoediarum omnium. 3.   Propriae uero quarundam, sunt histrionum e scena lugentium, et chori, iuxta scenam fedentis, commi.

Quarum quidem partium luculentissima suppetunt exempla, ex Oedipode-tyranno Sophoclis: quam caeteris tragoediis unam praeposuisse uidetur Aristoteles.

  4 Ac   prologus, est pars integra tragoediae, collocata ante parodum, i.e. primum ingressum chori.

In Prologo, Creon (ad aperiendam fabulam) sciscitatur de caede Laii: quae, quia pestilentiae causa thebis esset, ex oraculi monitu, expianda fuit.

ΚΡΣΩΝ. ἦν ἡμίν, ὦναξ, Λάιός ποθ'ἡγεμών.

Finito autem prologo, succedit parodus; de quo infra, p. 7.

5.   Episodium, est pars integra tragoediae, interiecta inter plenos choricos cantus; qui scil. ab uniuerso fiebant choro.

Incipit haec pars, ab eo Parodi loco, ubi Tirefiam uatem (cuius Persona, adscititia est) alloquitur Oedipus:

ΟΙΔΙΠΟΥΣ. ὦ πάντα νομῶν Τειρεσία (uers. 303)

Et protenditur usque ad illud cantantis chori,

ΧΟΡΟΣ. ἰὼ γενεαὶ βροτῶν (uers. 1190)

Vt omne illud, quicquid duobus istis, quasi extremis; interiacet, exceptis cantibus chori, pro episodio habeatur.

6.   Exodus, est pars integra tragoediae, post quam non est chori cantus.

Incipit autem, ubi nuntius, sic:

ΑΓΓΕΛΟΣ. ὦ γῆς μέγιστα τῆς δι’ἀφ’ τιμώμενοι (uer. 1227)

Definitque una cum tragoedia.

7.   Chorici autem, parodus quidem, est prima dictio chori totius.

Initium parodi est ubi chorus, qui conflat ex senioribus, affatur Oedipodem:

ΧΟΡΟΣ. ὥσπερ μ’ἀραῖον ἔλαβες (uers. 280)

Mox cantum celebrat trochaicum, ex anapaesto et trochaeo, qui saltationum erant numeri:

ΧΟΡΟΣ. τίς ὅντιν’ ἀ θεσπιέπεια (uers. 467).

8.   Stasimon uero, est cantus, totius chori (quem eodem loco stantes canebant) fine anapaesto et trochaeo.

Cui parti initium facit ille cantus:

ΧΟΡΟΣ. ἰὼ γενεαὶ βροτῶν (uers. 1190)

9.   At commus, est communis lamentatio chori-iuxta-assidentis, et voces-histrionum, quae prodeunt e scena.

Sic plangit chorus extra scenam, in exodo:

ΧΟΡΟΣ. ὦ δεινὸν ἰδεῖν πάθος ἀνθρώποις (uer. 1300)

Cui Oedipus, miserabili eiulatu respondet in scena.

ΟΙΔΙΠΟΥΣ. αἰαῖ, αἰαῖ (uers. 1313)

Ac partes tragoediae (inquam) quibus, ut formis, utendum est, prius sunt expositae;   quae uero penes quantitatem sumuntur, et in quas ipsa diuiditur, separatas, hae sunt.

De scopis in fabula texenda obseruandis: deque opere-tragoediae. Cap. VII

Poeta, quo Tragaediam pulcherrimam det meditanti, curandum id, ut quasdam, quasi Metas, quibus progrediendum, obseruet. Ita enim praeclarum tragoedia-opus, quod quaeritur, ad umbilicum recte perducet. Metae, quas attingas declinesue, spectantur in eo, si personas eliges, casusque peridoneos fabulae. Opus-tragoediae, est, ut casus illos, (quanto potesi, studio) terribiles efficias, ac miserandos. Primum ergo de personarum casibus ac fortunis, a part. 2; unde praeceptum, de optima structura fabulae, a part. 7; et theorema, de argumento optatissimae-tragoediae, a part. 11; deinde, terribile et miserabile, docet. 1^o: non ex apparatu scenico, sed ex ipsa fabulae structura perfici, a part. 15; 2^o: In rebus-fabulae-gestis, artificiose inseri, atque intexi oportere, a part. 19.

  Quae uero oportet, ut scopos, spectare; et quae oportet, ut scopulos, cauere, dum constituimus fabulas; et   unde perficietur tragoediae-opus, (in re miserabili et terribili-fingenda positum) sequitur, ut dicamus, post illa, quae adhuc dicta sunt. 2.   Quoniam igitur   constitutionem pulcherrimae tragoediae oportet essec, non simplicem, sed implexam;   eamque, terribilium et miserabilium imitationem (hoc enim, proprium huiusmodi est imitationis, minimeque cum caeteris poeseωn generibus commune).   Primum quidem, perspicuum est, in scena, neque egregie probos-uiros, et pietate infigni praestantes, mutatos, lapsosque apparere oportere, ex fortuna-ualde-prospera, in res-maxime-aduersas:   id enim non tam terribile est aut miserabile (quod tragoedia spectat) quam consceleratum ac impium. 3.   Neque improbos, ex graui infortunio, in prosperam-fortunam prouectos: (id enim maxime omnium a tragoediae studio alienum est; quia nihil habet eorum, quae optimae-constitutioni inesse oportet: neque enim, quod humanitatis-sensu-tangat, ibi inest, cum improbi praeter modum ornentur; neque miserabile aut terribile). 4.   Neque rursus ualde-prauum, ex prospera fortuna in aduersam incidere: nam quod humanitatis-sensu-tangat, id quidem forsan tali constitutioni inerit; sed neque miseratio inest, nec metus: illa enim est erga eum, qui indigne   et contra fas, aduersa-fortuna utatur; hic uero, circa personam, ipsis spectatoribus conditione-similem.   Erga eum, inquam, qui indigne affligitur, miseratio; circa similem uero, metus. Quare quia praui-homines, omni supplicio digni uiuunt, probisque prorsus absimiles: nec miserabile, nec terribile erit id, quod iisdem accidit. 5.   Reliquis igitur, qui maxime idoneus habendus, est inter-hos-interiectus. Est autem talis,   qui neque virtute insigni eminet, et iustitia, siquidem facinus admisit ultione dignum;   neque propter animi vitium, et prauitatem, mutatur, caditque in aduersam-fortunam, sed propter erratum aliquod humanum; et proinde prauus prorsus dici nequit. 6.   Neque est unus e populo, sed ex eorum numero, qui apud uulgus, in magna-existimatione, et fortunati habentur: quo maior appareat mutatio: ueluti Oedipus et Thyestes, et qui ex talibus familiis, potentia opibusque fuere illustres uiri. 7.   Necesse ergo est, egregie se habentem fabulam,   esse magis exitu-simplicem, quae scil. unum unius personae casum exprimat, quam (sicut quidam aiunt) duplicem, quae duarum duos. 8.   Nec mutari in prosperam-fortunam ex aduersa, sed contra, ex prospera in aduersam, 9.   non propter improbitatem, sed propter errorem magnum;   eumque, aut talis personae-illustris, qualem dixi, id est, inter bonos prauosque mediae, aut, si recedat a medio, melioris uiri potius, quam peioris. 10.   Signo autem est, etiam id, quod poetis usu uenit: nam ab initio quidem illi, quascunque fabulas nacti essent, in numerum tragoediarum referebant; nunc uero (usu rectius docente) circa paucas domos pulcherrimae componuntur tragoediae:   uelut circa Alcmoeonem,   tragoedia Theodecti; et Oedipodem, Sophoclis; et Orestem, Euripidis; et Meleagrum, Antiphontis; et Thyestem, Carcini; et Telephum, Agathonis; et quibuscunque aliis accidit, aut grauia et atrocia, ab aliis pati, aut in seipsos, crudeliter, uel in alios, ex perturbatione uebementi, aut per inscitiam facere. 11.   Atque ex hac quidem constitutione, quoad artis-normam, pulcherrima   et perfectissima est tragoedia.  Quamobrem etiam qui insimulant Euripidem, eadem ratione peccant ipsi, quod hoc in plerisque faciat tragoediis suis; (casum, unius scil. personae, seu familiae; non duarum) quodque multae ipsius tragoediae, in aduersas-res definant; non in laetas:   illud enim, rectum atque ex arte est, uti diximus.   Cui rei id signo uel maxime est, quod in scenis et certaminibus, tales tragoediae, (in quibui tranfitus illiusmodi sit) uel maxime apparent tragicae; modo alias optatum exitum nacta fuerint.   Et sane Euripides, tametsi alioqui, partes fabulae, resque ipsas gestas, parum recte; aptaque oeconomia disponat,   hac tamen in parte, (quum unius personae, seu familiae rebus, finem-lugubrem imponat,) inter poetas reliquos, maxime apparet tragicus. 12.   Secunda uero constitutio, quae a quibusdam prima dicitur, est quae et duplicem habet constitutionem, i.e. diuersorum hominum actiones duas (sicut Homeri Odyssea);   et desinit ex fortunarum-contrarietate; qua personae-meliores sint prosperitate; et peiores, infortunio affectae. 13.   Videtur autem inscitioribus tragicis esse prima, propter theatrorum seu spectantium imbecillitatem; quos huiusmodi constitutio capit maxime. Nam Poetae deteriores, spectatoribus se accommodant, ad uota delectationemque eorum poemata conscribentes. 14.   Haec autem, quae capitur e fabulae parte foelici, non ea est, quae a tragoedia expectatur, voluptas,   sed potius comoediae propria: ibi enim (in comoedia) siqui inimicissimi fuerint in fabula, uelut ipse Orestes, atque Aegisthus: amici tandem facti, e scena exeunt, neque ab alio quisquam confossus occumbit.

Tabula sequentium

Opus tragoediae aliter posuere alii:

Plerisque est, τὸ φοβερὸν καὶ ἐλεεινὸν imitatione expressum: idque duobus modis, par. 15.

1 Per apparatum luctuosum histrionis, et scenae; etc

2 Per constitutionem-Rerum, seu fabulam.

Ineptioribus poetis, est τὸ τερατῶδες; idque apparatu monstroso osttenstum, par. 18.

15.   Ac terribile quidem et miserabile,   ex aspectu seu apparatu fieri licet; cum neces, uulnera, tormenta, promantur in scenam, etc. licet uero, etiam   ex ipsa rerum-constitutione, citra adspectum, et solummodo pronunciata. 16.   Id quod prius est, et poetae melioris:   oportet enim, (etiam sublato spectaculo) fabulam sic constitutam esse, ut qui tantum audit res, quae aguntur, et haereat et misereatur, ex iis casibus, qui illic accidunt: in quas utique perturbationes pene necessario cadet, quicunque Oedipodis-tyranni fabulam audiat. 17.   Hoc autem terrificum et miserabile, per aspectus seu apparatus interuentum uelle efficere; et   artificii magis expers est,   et   choragi sumptus magnos, ac praeparationes requirit.   18.   Qui uero, per apparatum, non terribile nobis, sed monstrosum tantum spectaculo exhibent, uelut Hydras, Polyphemos, etc; nihil commune habent cum tragoedia; tametsi haec, suo more delectent.   Neque enim omnem a tragoedia oportet uoluptatem quaeri, sed propriam et suam. 19.   Quoniam uero   poeta, eam quae ex miseratione metuque oritur, conficere imitando voluptatem debet; manifestum est, hoc imitandi-opus, fabulae seu rebus-gestis imprimendum esse; quo terribiles ipsae uideantur, et miserabiles. 20.   Ex iis igitur quae accidunt, qualia tolerantibus grauia,   quae hominibus timorem; et qualia lugenda, quae miserationem mouent; iam sumere aggrediamur. Necesse autem est, huiusmodi facta, aut   amicorum esse hominum inter sese, aut inimicorum, aut neutrorum, i.e. inter hos mediorum.   Si igitur inimicus, inimicum occiderit, uel alio graui mala affecerit, nihil miserabile (neque dum hoc facit, neque dum mox-facturus est) ostendit: praeterquam in ipsa perpessione; quae postquam peracta sit, atrox esse desinit,   neque si se neutro modo habentes, occiderent etc. 21.   Quando autem in amicitiis, et consanguinitatibus inserantur huiusmodi perpessiones et iniuriae atroces, uelut si frater, fratrem, ut Eteocles, Polynicen; aut filius, patrem, ut Oedipus, Laium; aut mater, filium, ut Merope Cresphontem; aut filius, matrem, ut Orestes, Clytemnestram, per ignorantiam occiderit, uel paulo post occisurus fuerit, uel tale quid aliud fecerit, quod pietatem uiolet; haec sedulo, e veteri memoria quaerere, et capessere oportebit. 22.   Ac receptas quidem fabulas dissoluere,   i.e. praecipuum earum euentum (quo perpessiones tales continentur) mutare, non licet: (dico autem, ueluti Clytemnestram occisam ab Oreste, et Eriphilen ab Alcmaeone).   Sed ipsum poetam, uel nouas, his similes, de suo inuenire, uel   traditis illis pulchre uti, atque emendare oportet. 23.   Quid autem uocemus pulchre, apertius exponamus.   Licet enim sic actionem fieri, uti antiqui (quibus impolita res) faciebant: ut scelus scil. patrent homines scientes et cognoscentes quid agant; quemadmodum etiam Euripides, occidentem liberos Medeam   facit, quam tamen nihil tale molientem induxisset Carcinus. 24.   Licet uero etiam ut agant quidem, uerum ignorantes, rem agant atrocem; postea uero eorum, in quos patratum est scelus, amicitiam et propinquitatem agnoscant, ut fecit Sophoclis Oedipus, qui patrem Laium interemit.   Atque hoc quidem, extra ipsum drama: siquidem in eo non patratur facinus, sed ut ante illum diem gestum commemoratur.   In ipsa uero tragoedia, dum actio repraesentatur, atrocem rem agunt, ueluti Alcmaeon poetae Astydamantis,   uel Telegonus, in Vlysse-uulnerato. 25.   Quinetiam praeter haec, tertium datur: cum quis saeuum aliquod facinus per ignorantiam facturus erat, et priusquam faceret, agnouit.   Quibus insuper adiungi posset modus quartus, cum sciens facturus, non fecit. 26.   Et praeter istaec quatuor aliter fieri non licet: aut enim facere necesse est, aut non facere; et scientes, aut nescientes.

27.   Ex his autem, pessime contextum est illud, cum quis personam sciens, facturus iam erat, nec tamen fecit.   Etenim et consceleratum-quid habet, (propter uoluntatem, quia per ipsum non stetit, quin expleret)   et minime tragicum, utpote, quia perpessione careat; morte, vulnere, etc. Quamobrem licet a priscis frequentata sit, haec coagmentandi ratio; poetarum tamen recentium nemo, similiter facit, nisi admodum raro, uelut, in Antigona Sophoclis, Creontem patrem Aemon sciens, perimere conatus est, nec persecit tamen. 28.   Nam proximum est, cum quis sciens nefarie facturus fuit, effecisse. 29.   Melius autem est, eum ignarum quidem, rem fecisse; cum uero fecerit, amicitiam uel consanguinitatem agnouisse; quippe ei facinori sceleratum non adest, quia, personam sibi coniunctam esse ignorans, fecit,   et personarum agnitio, stuporem spectantibus inducit. 30.   Optimum uero est, postremum. Dico autem, uelut in Cresphonte Euripidis: Merope interfectura quidem filium erat, ut hostem, uerum non interfecit, cum filium suum esse, agnouisset; et in eiusdem Iphigenia-in-Tauris: soror, Orestem immolatura, agnouit esse fratrem; et in eiusdem Helle, filius Phrixus, cum matrem in manus hostium dediturus esset, agnouit; similique modo, in similibus familiarum illustrium perpessionibus. 31.   Ob hanc enim causam, tragoediae (quod pridem dictum est  ) non circa multas conflantur familias: huiusmodi enim constitutiones in fabulis dum quaererent poetae ueteres; non arte et doctrina (cuius expertes erant) sed forte fortuna ipsas inuenerunt. Itaque conferre se coguntur ad huiusmodi domos, quibuscunque tales acciderint perpessiones.   Ac de rerum-constitutione in tragoedia, quales,   quasque fabulas esse oporteat, etc. satis dictum est.

De moribus personae-tragicae conformandis. Cap. VIII

De moribus, quibus, praeditae finguntur personae (prout, in uita colenda, hii, ad hanc rem procliues esse solent; illi, ad aliam) primum notat, quae, poetis custodienda sint, in moribus bonis, a par. 1; et quae fugienda in contrariis, a par. 7; deinde methodum et regulas quasdam proponit de moribus apte politeque exprimendis, a par. 10.

Caeterum, de indole ac moribus eorum,   qui introducuntur, quatuor sunt, quae spectare oportet. 2.   Vnum quidem et primum, ut boni commodique sint.   Exhibet autem persona mores; cuius, ut dixi  , oratio uel actio, manifestum reddat confilium feu praeelectionem quandam: prauos quidem, si prauam; bonos, si bonam. 3.   Sunt autem isti, (boni et praui) in quoque genere;   (fortuna et sexu) nam et vir, et (quanquam rarius) mulier, est in suo genere, bona; et seruus, in suo. Tametsi ex his, fortasse illa, natura est peius quid viro; hic autem (seruus) omnino et undique malus; uerum ex malis, minimum, pro bono habendum. 4.   Secundum est, ut personis congruentes sint; in quo multis potest modis peccari: fortem enim esse in rebus gerendis, uel terribilem et grauem, uiriles quidem sunt laudatique mores; mulieri si affingas, nihil minus congruet, nihil sequius. 5.   Tertium uero, ut praesenti sint saeculo per quam similes;   hoc enim aliud quiddam est ab eo, quod ante dixi:   “Bonos fecisse uel congruentes mores. 6.⁴ Quartum autem, ut aequabiles; tenore eodem seruato, ne dissentiant sibiipsis.   Quamuis enim persona, inaequabilis sit, quae praebet imitationem sui, talesque mores spectanti subiiciat, modo ut harum sit partium, modo illarum; tamen in omni suo facto, aequabiliter inaequabilem decet esse, quo perpetuo fibi constet. 7.   Improbitatis autem morum, (quae minime necessaria est, neque satis iustam ob causam intro-ducta) exemplum habes, in Oreste Euripidis: ubi Menelaus, insigniter nequam fit; quum sine tanta clari uiri macula, ad exitum res commode perduci posset. 8.   Eorum uero, qui minime deceant, nec personae tantisper congruunt, est et muliebris-eiulatio Vlyssis, alioqui uiri-fortis, in Scylla,   et subtilis atque accuruta puellae-Melanippes dictio, ex opinione Anaxagorae. 9.   At inaequabilium exemplum, est Iphigenia in Aulide: dum enim primum timide, ut uirgo, pro se supplicat, nulla-tenus ei, quae mox apparet, consimilis est; ubi, magna-naturae-mutatione, morti se lubens offert, pro salute graecorum. 10.   Opus uero est etiam in moribus, sicut, et in rerum constitutione,   semper quaerere, quod seriatim cohaereat, ut necessarium scil. aut uerisimile: ita, ut, et personam, tali-indole-praeditam, talia   dicere uel agere, verisimile, aut necesse sit.   Et in omnibus (tam moribus, quam quae exinde elucent, dictis, etc.) hoc-post-hoc fieri necessarium quoque sit aut verisimile. 11.   Hinc igitur manifestum est, et solutiones-fabularum (quae nodum expediant) ex ipsa oportere fabula euenire, seminibus rei prius iactis; non autem aliunde a machina,   sicut in Euripidis Medea, quae, cum e Corintho elabi non posset, solaris-uehiculi auxilio, mariti superfugit uim; et   in tragoedia Iliade finguntur illa circa renauigationem-a-Troia. 12.   Sed machina utendum est ad ea quae extra drama (i.e. actionem illius diei) manent; quaecunque scil.   uel antea erant facta, ut nemo illa posset assequi;   aut postea futura sunt, siquae praedictione egeant, ac nunciatione diuina. Nam omnia-uidere, tam sequentia, quam antegressa, ex omnium consensu, tribuimus diis; qui quae libuerit, mortalibus patefaciunt. 13.   In ipsis autem fabulae rebus, nihil absque ratione  , aut supra fidem inesse uolumus.   Sin minus, ea in parte ponatur, quae extra tragoediam est, uelut, illud in Oedipode Sophoclis, ubi fingitur tyrannus modum, quo periisset Laius, nesciuisse. 14.   Quoniam autem tragoedia, meliorum imitatio est (ut comoedia, sequiorum)   fictores-imaginum bonos imitari debemus; qui, cum singulis suam propriamque dent formam, faciendo similes; quantum res patitur, pulchriores fingunt. Ita et poeta, dum imitatur iracundos, socordes, aliisque id genus moribus imbutos; summum potius probitatis-exemplar faciet, quam asperitatis-morum: uelut Achillem, non iracundum etc. Sed magnanimitatis exemplar quoddam finxere, Agatho et Homerus. 15.   Ergo haec ut in rebus, ita in moribus oberuanda sunt; et adhaec, doctrinae illae quae sensus attingunt oculorum auriumque, quos poetico studio comitari necesse est, ut, ne quid spectandum, audiendumue praebeatur, quod non responderit sententiis. Etenim secundum ipsas, nisi acriter animaduersae fu-erint, saepe numero peccare solent, existimationisque iacturam facere. Dictum autem est satis de ipsis, in editis earundem libris.

De agnitionum speciebus. Cap. IX

Agnitio (quae Perplexae fabulae pars fuit) generali ratione fuperius definita est, cap. 5. Differentias eius complures, quia nec breuiter ibidem, nec alibi importune potuit interponere (ne coufusiorem redderet Methodum), hic tandem seorsim explicare maluit. Cum igitur multum illae honoris poemati adiungant, praesertim ea, quae maxime ingeniosa agnitio est, artisque plena: idcirco, expositis differentiis singulis, a par. 1; quae omnium potissima, quaeque huic succedanea fit, habes a par. 14; ut posthabitis caeteris, cum id facere possis, eam potissimum consectere, quam uoles.

Personae uero, quae diu fefellit, agnitio, quid sit, dictum est prius.   Species, autem agnitionis, hae sunt:   prima quidem, (quae minime artificiosa est, et qua plerique, prae subtilioris uiae penuria, utuntur) est illa, quae per signa fit. 2.   Quorum alia sunt innata, ueluti lancea, quam Thebis, Terrigenarum familia, in cute gestat, tanquam indicium originis suae; aut stellulae a primo ortu impressae, quales in fabula Thyeste, fingit Carcinus.   Alia aduentitia atque assumpta, et ex his,   quaedam in corpore sita, ueluti cicatrices, ex ictu;   quaedam extra, ut torques in collo; et uelut in tragoedia Tyrone, per cunabulum, in quo infans cubuit. 3.   Licet autem, his omnibus, alias melius uti, alias deterius, ueluti Vlysses ab apro in crure uulneratus, per cicatricem, aliter agnitus est ab Euryclea-nutrice, quae casu eum reperit;   aliter a subulcis, quibus credere nolentibus ipse aperuit se. 4.   Nam illae quae fidei adhibentur faciendae causa, artificii expertes sunt nimis, ut, quae ab Vlysse, subulcis, et caeterae id genus uniuersae. 5.   Quae uero ex peripetia, non meditato adducuntur (ut quae ab Euryclea in Niptris) meliores. 6.   Secundo loco sunt illae quae ipsius poetae studio factae. Ideoque non penitus artificii expertes,   uelut Orestes in Iphigenia, sororem agnouit ex commento poetae et mox agnitus est ab ipsa deteriore uia: haec quidem, per epistolam, quam dederat illi portandam in Graeciam; 7.   ille, per signorum concursum, poetae arbitratu fictum. Itaque Orestes, sorori suae, quae iubet poeta, dicit; non quae textus-rerum cogit, et fabula. 8.   Quamobrem, ne ualde probetur haec ratio, ab eo (quod dixi  ) peccato non longe abest: ex iis enim, quibus se indicauit Orestes, quaedam licebat ponere ante oculos, sororique memoriam refricare. 9.   Et in Sophoclis Tereo; radii-textorii uox in tela depicta, philomelae-elinguis calamitatem enarrat. 10.   Tertia agnitio, est quae per memoriam fit; cum, qui agnosci debet, rem aliquam nunc spectando, aliud quid prius senserit, i.e. in memoriam reuocet,   ut quae in Cypriis, tragoedia Dicaeogenis: dum enim picturam uideret, in fletum prorupit. 11.   Et, quae in Alcinoi Apologo per auditum fit: cum enim Citharoedus, Troianum bellum caneret, Vlysses id audiens, suarumque rerum recordatus, lacrimauit, unde agnitus est ab Alcinoo. 12.   Quarta est, quae ex syllogismo existit: uelut   in Choephoris Aeschyli: Electra, cum fratris-Orestis caesariem, sui simile, inuenisset, argumentata est: “Quod sui similis quidam uenit atqui similis nemo quam Orestes, ergo iste uenit”.   Et illa Polyidae Sophistae, de Iphigenia Dianae iam sacerdote; cui frater, ex syllogismo agnitus fuit: uerisimile namque erat Orestem, cum ad aram duceretur, ratiocinatum esse: “In illis terris, et sororem immolatam fuisse, et ipsi quoque, ut immoletur, accidere.   Et in Tydeo Theodectis: ubi pater quidam, hoc syllogismo questus est: “Quod, cum uenisset, ut inueniurus filium, ipse periit”.   Et quae in Phinidibus Aeschyli: cum enim locum illae uidissent, ratiocinando collegere fati-uim: “Ibi, ut morerentur, statutum esse, quoniam ibidem olim infantes fuissent expositae”. 13.   Est etiam quaedam composita agnitio, quae una fit ex paralogismo-theatri, uelut in Vlysse-falso-nuncio: hic enim “Illum (si uerus sit Vlysses) cogniturum esse”, dixit, “Vlyssis-arcum, quem nondum uiderat”. Ille uero, quasi per arcum, se is agniturus esset; hoc ipso, Paralogismum fecit. 14.   Omnium autem praestantissima agnitio est, quae paullatim ex ipsis-rebus enascitur; cum ex verisimilibus seriatim ductis, magna fit et illius, qui agnoscit, et eorum, qui audiunt, consternatio, uelut in Sophoclis Oedipode-tyranno; ^r et Euripidis Iphigenia. Nam literas eam mittere uoluisse, uerisimile fuit, cum occasionem nacta esset: haec, inquam, omnium optima. 15.   Tales enim solae, sine signis-a-poeta-factis procedunt, et sine torquibus in collo, reliquisque externis. 16.   Secundae ab his censendae, quae syllogismo fiunt; quae tametsi signis aliquatenus utantur; ex rerum tamen serie, ultra quam species tertia, uidentur accidere.

De norma, seu praxi tragica. Cap. X

Hucusque principia, seu θεωρία tragica. Restat exercitatio, quam praxin dicimus: qua poeta in cellula sedens, priusquam se in theatrum det, ad exarandum opus accingat sese. Praceptionum igitur, quarum se cancellis circumscribere oportet, duo spectamus genera. Vnum, de fabula et moribus: in quibus concinn andis, bina tempora, imprimis notanda; primum, quo poeta ad fabulam extruendam se parat, a par. 1; secundun, in ipsa extructione, atque episodiorum adiectione, a par. 4. Alterum praeceptionum genus, est de tragoedia ipsa: ubi 1^o, praemissis eius partibus, a par. 10; et speciebus, a par. 14; alia, de speciebus praecepta dat, par. 19; alia, ex partibus ducit, a par. 20. Deinde, locos quosdam tragoediae percurrit adnotatu dignos: unum, de episodiis, a par. 22; alterum, de uerisimili in tragoediis, a par. 24; tertium, de choro, a part. 26.

Oportet autem   fabulas tuas constituere, atque elocutionis-ornatu allaborare,   quam maxime ipsas ante-oculos-ponendo: per hanc enim collucationem, euidentissime perspiciens, tanquam rebus ipsis, dum geruntur, intersis; inuenies plane id, quod ubique decet: minimeque te fallent subcontraria.   Atque huic rei signo est, quod Carcino datur uitio in fabula. Amphiaraus enim e templo, ubi se occuluisset, secreto exibat: quod quidem, cum spectatorum nemo uideret, extra theatrum facile latere potuit. In scena uero, id faciens, lapsus atque explosus est, quippe aegre ferentibus id spectatoribus. 2.   Quantum autem potest, etiam figuris-actionis apud te ipsum allaborando et agendo, fabulam fingas; ut in personas eas, quas imitaris, conuersus, tanquam illi ipsi fias.   Eorum enim (qui pari natura ingenioque praediti, ad persuadendum accedunt;) qui perturbationibus-moti, persuadendo plus ualent, quam qui sedato animo dicunt:   et unde, et fluctuare res facit, is qui ipse fluctuat, et ad iram concitat, is qui excandescit ipse, ueracisima uia. 3.   Quamobrem poetica, ingeniosi   est hominis, uel saltem (ut Plato) furore-correpti. Ex his enim illi, ut cera, formas scenicas induere apti sunt; hii uero, ob phantasiae uim, in aliena persona, extra sese positi. 4.   Et   argumenta, tum quibus antea-factis utitur, tum quae denuo confingit ipse, exponere uniuersim   oportet;   atque ita mox episodia, (quae aduentitia sunt,) suis locis accommodare atque inserere. 5.   Dico uero uniuersale ab omni circumstantia seiunctum, ita spectari: uelut in Iphigenia: cum ante oras constituta esset quaedam uirgo, ut immolaretur; clanculumque ex immolantium conspectu surrepta; subinde comportata in aliam regionem, in qua lex erat, hospites deae immolare; eius sacri ministerio praeposita est. procedente tempore contigit, ut sacerdotis eo se conferret frater.   Quam ob causam? Quia responsum dedit deus, ut propter quandam certe illuc accederet. Ea uero, extra uniuersale est.   At cur ita insuper? Id quidem omnino est extra fabulam. Cum uero uenisset, et captiuus factus esset; dum iam immolandus duceretur,   eum soror agnouit: siue eo modo, quo Euripides, agnoscere fecit (ex literis datis)   siue eo, quo Polyides  , dum frater, ex uerisimili, inquit non solum, sorori, sed et sibi, ut immoletur, fatale esse;   ex quo utrique affulsit salus ac felicitas. 6.   Post hanc autem generalem, expositionem, cum personarum iam nomina imposueris,   episodia statim inserere oportet. 7.   Atque haec inprimis, quo-pacto propria   sint, actionique coniuncta, considerandum estl,   uelut in persona Orestis est   et insania, ob quam a pastoribus captus, et ad Thoantem regem, ut immolaretur, ductus fuit;   et salus ei comparata, per simulachri expiationem, quam Iphigenia astute commenta est. 8.   Ac in dramatibus quidem episodia concisa breuiaque sunt: 9.   epopoeia contra, horum longitudine producitur  ,   Odysseae namque argumentum, ut sua ui, ita amplius etiam episodiorum opera, longum est. Cum quidam multos per annos peregre profectus esset; a Neptuno, quasi insidiante, obseruatus; et, sociis uario exitio extinctis, solus superstes;   Adhaec, cum sic se baberent res domi,   ut opes omnes absumerentur a procis, et filius infidiis peteretur;   in hoc statu suarum rerum, ipse tempestatibus actus domum uenit;   cumque aliquos e suis agnouisset, procos ui adortus, ipse euasit sospes, inimicos exitio perdidit. Atque hoc quidem argumentum, fabulae eius peculiare est; quod paucis hisce absoluitur;   reliqua uero, sunt episodia; ut in tanto poemate, multa illa quidem, et prolixa. 10.   Omnis autem tragoediae (complicatae an simplicis?) una quidem pars est nexus (quae connexio, confusionque rerum dicitur), altera, nodi illius paullatim facta solutio. Ac ea quidem, quae ut extra-actionem-facta, supponuntur, et pars etiam eorum, quae intra eandem continentur, plerumque sunt nexus; reliquum uero omne, (siue factum seu faciendum,) est solutio. 11.   Dico autem nexum, esse eum, qui a principio, ad hanc usque deducitur partem, quae postrema est; ex qua mutatio-forturnae, fit in prosperam, uel aduersam; cum prius contra res esset. 12.   Solutionem uero, quae a principio illius mutationis, seu transitus; pertingit usque ad finem fabulae, 13.   ut in Lynceo   Theodectis; nexus sunt, ea quae extra-scenam prius gesta sunt; et pueri Ityos acceptio, seu deprehensio, a Philomela et Progne.   Solutio uero, incipit a crimine caedis, (quod Dryanti Terei-fratri obiectum fuit:) et protrabitur usque ad fabulae finem: 14.   tragoediae uero species   sunt quattuor (tot enim etiam partes, seu res praecipuae, in tragoedia superius dictae sunt). 15.   Vna quidem, implexa, cuius totum summaque uis, est peripetia et agnitio. 16.   Altera uero, pathetica, cuius summa uis et elegantia, est in perpessionibus acerbis: uelut Aiaces et Ixiones, Sophoclis, Euripidis, et aliorum. 17.   Tertia, moralis, quae magna ex parte mores bonos egregie exprimit: uelut fabula Phthiotides, quae mulieres fuere castae; et Peleus, qui uir sanctus, et diis charus. 18.   Quarta species [simplex] et eodem tenore, ab initio ad exitum perducta, uelut Aeschyli Phorcides, i.e. tres Gorgones sorores; et Prometheus, in quibus dii colloquentes inducuntur. Et quaecunque sunt de personis, et rebus apud inferos. 19.   Ac omnia quidem haec maximopere enitendum, ut habeas in promptu, pariterque excellas in singulis: sin minus, saltem maxima et plurima, si qua possis:   idque cum in aliis, tum praesertim; quod aetate hac maledicam arripiant homines, quae possunt, ad criminandos poetas. Cum enim secundum quamque speciem probati iam existant poetae; quo singuli excellunt bono, eo nisi singulos superet unusquisque, haud satis dignum putant. 20.   Tragoediam uero etiam diuersam eandemue appellare par est, nihil fortasse ob fabulam: (quippe quae, eadem potest esse, tragoediis interim diuersis). Verum hoc (ut eadem sit) contingit in iis, quarum eadem plicatio   ac solutio; contraque diuersa, in iis, quarum nexus, solutioque diuersa. 21.   Multi autem, cum fabulam bene plicarint, postea remissis ingenii uiribus, soluunt male. Verum ambas adaeque (solutionem ac nexum) summa perpoliri diligentia, semperque cum plausu oportet excipi. 22.   Opus autem est recordari, quod saepe monui; nec committere ut tragoedia, constitutio fiat epica:   (epicam dico eam, quae ex multis fabulis constat; ueluti, si quis ex tota Iliadis fabula (cui tragicae-actiones insunt multae) tragoediam concinnarit unam. Illic enim, ob longitudinem operis, congruentem quoque magnitudinem, sibi, singulae assumunt partes, quo et inter sese, et cum toto mirifice quadrent. In Dramatibus, longe praeter existimationem accidet; siquis tam angustis terminis, tam grandes putet partes coerceri. 23.   Cui rei signum est, quod quicunque totum ilii excidium,   (non singulas partes) in una fecere tragoedia (singulis, quae illic accidere, enumerates). Sicut Euripides, qui Nioben-integram-fecit; non ut Aeschylus, qui se-iunxit; uel medio in opere exploduntur e scena; uel, si in contentionem res uenerit, infeliciter, et sine laude certant.   Siquidem etiam Agatho, qui reliquis abstinere uitiis potuit, ob hoc solum aliquando explosus est. 24.   In peripetiis autem (quibus ingentes-mutationes insunt) atque in actionibus-simplicibus, affectant poetae, quae uolunt, per admirabile: siquidem et haec ratio, tragicum sapit, et sensum-tangit-humanitatis communis.   Est autem hoc (quod admirabile dico) ut, quando quis astute-sapiens, sed uitio affinis, ab inscito deceptus fuerit; ut, Sisyphus Aeschyli:   et fortis quidem, sed idem iniustus, ab homine ignauo superatus sit; ut Oenomaus. 25.   Atque admirabile hoc, tametsi verisimili pugnare credas, est tamen etiam verisimile: non alias, quam ut agatho dicit: “Verisimile enim est multae fieri, etiam praeter verisimile”. 26.   Quin et   chorus, quantumuis populum repraesentet, de histrionibus censetur unus;   nec aduentitium quid esse, sed ut pars totius fabulae;   atque actione (quo fabula ad finem ueniat) una-contendere: non, ut apud Euripidem, cui interdum ea dicit, quae alius quiuis posset; sed ut apud Sophoclem, ubi semper ea, quae ipsum decent. 27.   Reliquis autem tragicis (quorum alia ratio) partes chori, quae a magistratu datae, nihilo magis sunt fabulae illius, quam alterius cuiusuis tragoediae.   Quamobrem aetate nostra, embolima, i.e. inserta quaedam, canunt: quorum quidem primus inuentor fuit Agatho. Quanquam, quid interest, siquis embolima cantet, an ex uno poemate in aliud disceptationem aliquam transmoueat, aut etiam episodium integrum? Quae quam absurda sint, nemo ignorat.

Tractatus de sententia et elocutione.

De sententia. Cap. XI

Sententia, (quae Graece, διάνοια, non γνώμη) quid sit, par. 2; et quae eius munera, ac partes, a par. 2; theorema, de rebus, quae in scenam ueniunt, et de sententiis, par. 3.

Ac de aliis quidem (fabula scil. moribusque) iam dictum est. Superest porro de elocutione, animique-sententia dicere. 2.   Ac quae sententiam attingunt, rhetoricis libris comprehensa, nunc posita-sunto: haec enim disceptare, illius proprium est potius, quam huius Methodi.   Sententiae autem adiudicantur   ea, quae per orationem-poetae confici, ac comparari opus est. 3.  Eorum uero partes sunt, tum obscura demonstrare, et aduersantia dissoluere; tum affectus mouere, ut misericordiam, metum, iram, et id genus alia; tum porro amplificare exilia, magna diminuere. 4.   Perspicuum autem est, etiam in rebus seu fabula, non minus, quam in sententiis, ab iisdem formis locisque, id quod usui sit, sumendum esse; quando es, quae proposueris, miserabilia, grauia, magna, aut uerisimilia efficere, opus fuerit:   id solum discriminis inest, quod res quidem ipsa, formarum ui (sine docentis opera) tales apparere oportet;   quae uero in oratione posita sunt, a dicente tales comparari, et per orationem fieri: quod enim dicenti foret munus, si solo formarum usu apparerent illi iucunda, nec per orationem (i.e. inuentionem) efficerentur talia?

De elocutione tabula

Elocutionis Poeticae θεωρία, duplex

Vna, de figuris eius: indicandi, imperandi, optandi, etc. quae petendae sunt ex histrionica, uel pronunciandi-arte, op: cap. 12.

Altera, de natura ipsius duplici scil. et 

Materia, quae Grammaticorum innotescit: ubi            

1^o Quae sint elocutionis partes: elememtum, syllaba, etc., cap. 12;

2^o Quot partium, (scil. nominum) differentiae, cap. 13;

3^o Ex quibus nominum differentiis constet, elocutionis poetae virtus, cap. 14.

Formis seu ideis: de quibus dictum fuit Rhet. liber tertius.

De partibus elocutionis, literis, syllabis, coniunctione, articulo, etc. Cap. XII

Elocutionis figurae, ex arte-pronunciandi censentur, a par. 1; natura uero, ex grammaticorum inftitutis. Ex iis enim definiuntur ipsius tum elementa simplicissima; literae et syllabae; a par. 3; tum partes exinde compositae, coniunctio, articulus, nomen, et verbum, a par. 9; tum perfectissima pars, oratio, a part. 16.

  Contemplationis eorum, quae locutionem spectant, unum genus, est de pronunciandi figuris; quas quidem minute scire est artis histrionicae, aut eius qui in hoc genere architectonicam habet, ueluti quid sit mandatio, quid precatio, narratio, comminatio, interrogatio, responsio; et siquid aliud id genus. 2.   Ex harum enim cognitione, uel ignorantia, in artem poeticam reprehensio expetit nulla; quae etiam serio curanda sit.   Quid enim est cur in iis erratum esse quis putet, quae Protagoras sophista, in Homero uellicat? Quod uerbi gratia cum precari se ille putet, praecipiat potius; ubi dixit: “Iram diua cane?” Nam iubere, inquit, ut faciat quid, aut ne faciat, praeceptio est: et personae iubentis praestantiam notat. Quamobrem omittatur hoc, ut artis eius, quae uocem format, non poeticae theorema. 3.   Locutionis autem omnis,   hae sunt partes, elementum, syllaba, coniunctio, nomen, verbum, articulus, casus, oratio. 4.   Ac elementum quidem, uox indiuidua est. 5. Non omnis illa quidem, sed ex qua commode conflari queat uox; quae, nisi quid obstiterit, ab aliquo intelligi potest: etenim belluarum, indiuiduae sunt uoces; quarum tamen nullam elementum uoco; quod neque significent quidquam, neque certa ratione intelligantur. 6.   Huius uero elementi species, sunt vocale, semiuocale, et mutum.   Vocale, est quod sine allisu ad partes oris, uocem habet per se exauditu facilem, uelut α et ω.   Semiuocale, quod cum ictu et incursu ad partes oris, uocem habet, quae etiam exaudiri potest, uelut σ et ρ.   Mutum, quod, cum percussone allisuque illo, per se quidem, (etiam mutae adiuncta) uocem nullam habet, sed cum uocalibus (quae uocem edunt) huiusmodi fit, ut exaudiri possit, uelut γ et δ. 7.   Atque haec, inter se differunt, cum   figuris oris, hoc uel illo scil. modo formati; et locis (labiis, dentibus, faucibus, etc.) tum   densitate aspirationis, et tenuitate; tum   longitudine temporis, et breuitate: praeterea uero,   accentus etiam acumine, et grauitate; et eo, quod supradictis differentiis medium est; circumflexo scil. de quibus singulis, in arte-condendorum-carminum contemplari decet. 8.   Syllaba uero, uox eft significationis-expers, composita ex muta, et uocem-habente, i.e. uocali, etenim γρ sine α, syllaba non est, sed cum α, uelut γρα.   Caeterum et horum intueri differentias, quoad formam oris, quoad spiritum, etc. metricae artis est. 9.   Coniunctio autem est vox signisicationis expers, quae neque absentia sui impedit, nec praesentia, facit uocem unam significatiuam; talem scil. quae ex pluribus nominibus componi apta est: et   uel in finibus periodorum,   uel in medio (nisi potius   in principio poni conueniat) collocatur, uelut μέν, ἤτοι, δή: uel,   est uox significationis-expers, quae ex uocibus quidem pluribus, quam una, uerum significatiuis illis, idonea est, quae nectendo faciat uocem unam. 10.   Articulus, est uox significationis expers, quae orationis   initium, aut   finem, aut   distinctionem a caeteris indicat; uelut, articulus τό, cum dico τὸ φημί, τὸ περί etc. significat, has uoces ab aliis distinctas esse; uel   est uox significationis expers, quae neque discessu suo impedit, nec aduentu facit uocem-unam significatiuam, (talem scil. quae pluribus nominibus, componi idonea sit)   et, uel in finibus periodorum ponitur, uel in medio. 11.   Nomen est   uox ex syllabis, literisue composita, significandi uim habens, sine tempore; cuius pars nulla, est per se significatiua. 12. Nam in duplicibus, seu compositis nominibus, nulla parte eo utimur pacto, quo etiam ipsa per-se separataque significat, ueluti in nomine: “Theodoro”, pars “doron” nihil significat; tametsi in sententiis significet, cum separata sit. 13.   Verbum, est uox composita, significatiua cum tempore, cuius uocis pars nulla, per-se posita, significat: quemadmodum etiam in nominibus. 14. Nam uerbi gratia Nomen “homo”, uel “album”, non adsignificat quando, seu actionem in tempore; at uerbum “ambulat”, uel “ambulauit”, adsignificat; alterum quidem, praesens tempus, quando res est: alterum uero praeteritum, quando fuit. 15.   Casus autem, est nominis aut verbi;   unus quidem, qui in nominibus, significat aliquid de hoc (i.e. genitiuo, apud graecos, casu) dici; uel huic, i.e. datiuo tribui, et quaecunque talia.   In uerbis autem, is qui significat Personas, uelut, “Amo”, “Amas”;   alter uero, qui significat hoc nomen, uni (in Numero Singulari) uel multis (in Plurali) in-inesse etc., ueluti “Homines” aut “Homo”;   similiterque in uerbis. Alius autem casus, verborum proprius; qui significat ea, quae ad gestum actionemque pertinent: uelut quae ad interrogationem, uel praeceptionem: nam indicatiuum, “ambulauit-ne?”, et imperatiuum, “ambula”, sunt casus verbi, secundum has actionum species ac mudos. 16.   Oratio est vox ex nominibus aliisue partibus composita, significatiua, cuius nonnullae partes significant aliquid, per-se. 17.   Nec enim omnis oratio ex verbis et nominibus constat, (ueluti hominis definitio “animal-rationale-mortale” est oratio quaedam, quae ex uerbo non constat), sed contingit sine verbis esse orationem aliquam;   uerumtamen oratio, partem semper quampiam significantem habebit, uelut in illo, “ambulat-Cleo”: uox Cleo significans est. 18.   Vna autem est   oratio duobus modis: aut enim quae unum significat;   aut quae ex pluribus partibus per coniunctionem copulantem, una fit, ueluti poema “Ilias”, est coniunctione seu aggregatione una. Hominis uero definitio una est, eo quod unum significet.

De generibus nominum uariis. Cap. XIII

Nominum uerborumque (quatenus poetica facultati conducunt) diuisiones tres: una, in simplicia et composita, a par. 1; altera est subdistinctio in propria, linguas, translata, etc., a par. 4; tertia est nominum tantum, in masculina, foeminina, et neutra, a. par. 21.

  Nominis autem late accepti   specles (quae in usu frequentiori) duae sunt:   unum quidem, simplex est; quod (ut definiam) constat ex partibus non significantibus; scil. literis uel syllabis; ut “flos”, “terra”; 2.  alterum uero, duplex e duobus compofitum; atque hoc uel ex partibus dissimilibus, ex significante scil. et non-significante; ut “demiror”; uel ex utrisque significantibus constat, ut altitonas. 3.   Postest uero etiam esse, et triplex, et quadruplex nomen, et multiplex; uelut, multa sunt Megaliotarum uocabula: u. g. “Hermo-Caico-Xanthus, e tribus fluuiorum Asiae nominibus iunctus. 4.   Omne autem nomen, (simplex, seu compositum) est aut proprium; aut lingua, seu peregrinum, aut translatio, aut ornatus, aut factum, aut protractum, uel subtractum, uel immutatum. 5.   Voco proprium, quo populi huius gentis utuntur singuli; 6.   linguam autem, id quo homines, gentesque diuersae. 7. Ex quo manifestum est, fieri posse, ut idem sit, et lingua et proprium; non autem nationibus iisdem. Nam “sigymnon”, i.e. “lanceola”, Cypriorum sermone est proprium; nobis (Atheniensibus) lingua, seu peregrinum. 8.   Translatio, est nominis-alieni, ex sua in hanc sedem illatio; eaque aut a genere ad iudicandam speciem, aut contra, a specie ad genus; aut a specie ad speciem, aut secundum id quod ex proportione est. 9.   Dico comportari nomen a genere ad speciem: uelut,

“Tunc nauis stetit ista mihi” nam “In portu esse”, “stare” quoddam est, seu “instatione esse”. 10.   A specie ad genus, uelut: “Iam mille decem bona fecit Vlysses”.

Nam “decem-millia”, multum quiddam sunt; eoque nomine nunc usus est Homerus pro “multis”. 11.   A specie ad speciem, uelut: “Aere animam postquam hauserat: et mox”; “Immiti inciderat aere”.

Hic enim “haurire”, pro “incidere”; et “incidere”, pro “haurire” dixit. Ambo enim, “auferre” quiddam sunt. 12.   Ex proportione esse dico,   quando (quatuor nominibus sumptis) similiter se habuerit secundum ad primum, ac quartum ad tertium.

  Per metaphoram enim   simpliciter dicet quis, pro secundo quartum, aut pro quarto secundum. 13.   Et interdum, ei nomini, quod simpliciter, pro hoc ipso pronunciat, adponit quoque illud, ad quod, hoc ipfum se habet.   Dico autem ex. gr. similiter se habet “poculum” ad Bacchum, et “clypeus” ad Martem.   Dicet igitur, et “clypeum”, “poculum Martis”; et “poculum, “clypeum Bacchi”.   Praeterea, similiter se habet “uesper” ad diem, et “senectus” ad uitam. Dicet igitur, “uesperum”, i.e. postremum diei tempus, senectutem diei, et “senectutem”, uesperum uitae: uel quemadmodum Empedocles dixit, “occasum uitae”. 14.   Nonnullis uero eorum, quae ex proportione se habent, non est positum, uulgatumque nomen, sed nihilominus, similiter composite dicetur.   Velut illud, “semen in agrum iacere”, dicitur “serere”; at “flammam a sole”, :::: ::::: ::: est sine nomine. Verum similiter se habet hoc, quod sine-nomine est, ad “solis flammam”, et “serere” ad agricolae semen. Quamobrem a poeta dictum est, “sol serens flammam-a-deo-conditam”.

15.   Licet autem, et aliter uti hoc translationis modo, ut, cum pro nomine proprio appellauerit id, quod alienum est; neget aliquid eorum quae propria sunt,   ueluti, si “clypeum”, dicat “poculum”, non “Martis” sed “sine-vino”.

  Ornatus est praecipue nomen translatum uel epitheton; quod uel a meliori ducitur eorum, quae sub eodem genere continentur, ut siquis, mendicantem, precantem uocet; uel a rebus pulchris et honestis; siue illae in pronunciando grandes, ut ἀρχαῖοι, pro παλαιοί; siue in significandi facultate modesiae, ut dare operam liberis; siue oculis auribusue iucundae, ut ῥοδόχροος καλλίστρατος. 16.  Factum est quod, cum a nemine omnino impositum sit, ipse tunc primum ponit poeta. Videntur enim talia esse nonnulla,   uelut, cum poeta, κέρατα, i.e. “cornua”, noua uoce appellet ἐρνθτας;   et ἱερέα, (quo Graeci “sacerdotem” intelligunt,) uocet ἀρητῆρα. 17.   Protractum et subtractum: illud quidem, est, si uocalem iam longiorem habeat quam, quae sui erat propria; uel, si syllabam in sui medium inculcatam; 18. hoc uero, si abscissum quicquam, ab ipso sit, uel ab eo, quod inculcatum fuit. 19.   Protractum quidem, uelut illud: πόλεος πολῆος; et illud: πηλείδου, πηληϊάδεω.   Subtractum uero, ueluti illud: κρῖ pro κρίθη hordeum; et illud: δῶ pro δῶμα, domus.   Et “ambarum” fit eadem ὄψ pro ὄψις, i.e. facies. 20.   Immutatum, est quod vocabuli-recepti unam partem, ut ante, intactam reliquerit; altoram de nouo fecerit:   uelut illud: δεξιτερὸν κατὰ μαζὸν, pro δεξιόν. 21.   Praeterea, ex nominibus utique ipsis, quae uerba non sunt, alia, uirilia sunt; alia muliebria; alia, interiecta. 22.   Virilia quidem, quaecumque fere desinunt in liquidas, ν et ρ; et in eas, quaecunque ex σ, et muta constant. Atque eae sunt duae, ψ (ex π, β, φ, et σ) et ζ, ex κ, γ, χ, et σ confecta. 23.   Muliebria uero, quaecunque et in uocales eas desinunt, quae semper longae sunt, uelut in μ, et ω.   Et in eas ancipites, quae producuntur in α. 24. Ex quibus euenit, ut pares numero sint literae illae, in quascunque desinunt, uirilia, et muliebria; nempe tres numero. Nam ψ et ξ, quoad terminationem, eadem sunt; quum utraeque desinant in σ. 25.   In mutam autem nullum nomen desinit, neque in uocalem natura breuem; scil. ε et ο. 26.   At in ι, tria sola; μέλι, κόμμι, πέπερι: et in υ, quinque; πων, νάπυ, γόνυ, δόρυ, ἄστυ. Interiecta autem seu neutra, in has uocales definunt, et in consonantes ν et σ.

De elocutionis uirtute (i.e. perspicuitate et splendore): ex quibus nominibus constet. Cap. XIIIΙ

Elocutionis virtus, quae par. 1; et ex quibus uocabulis perspicua quidem fit ex propriis, a par. 2; magnifica autem, ex peregrinis, scil. translatis, linguis et ornatu, a par. 3; verum, et perspicua simul, et magnifica, ex factis, protractis, etc. a par. 8; collatio dictorum nominum, quoad dignitatem, par. 17; et distinctio, quoad usum, a par. 18.

Elocutionis   autem poeticae virtus est, ut sit perspicua; nec humilis tamen. 2.   Ac quae ex propriis rerum, de quibus sermo est, nominibus constat, absque floribus ullis, perspicua maxime est;   uerum humilis, et dignitatis expers. Exemplo est Cleophontis poesis, et Stheneli, ex hoc uerborum genere confecta. 3.   Quae autem iis, quorum species peregrina est, utitur grandis est, atque immutans vulgare loquendi genus: peregrinam-speciem-habentia, uoco linguam-externam, et translationem, et protractionem-uocum, et quicquid demum praeter proprium rei nomen est, demendo illi scil. aut quauis ratione mutando. 4.   Verum si quis in oratione, omnia haec una attulerit, absque adhibito modo; aut aenigma inde erit, aut barbarismus; ac siquidem ex translationibus solis, aenigma; si ex linguis, etiam (quod maxime fugiendum) barbarismus. 5.   Aenigmatis. enim forma, haec est; cum quis ea dicens, quae rei uere insunt, coniungat admisceatque illa, quae specie tenus fieri nequeant.   Atque hoc, per compositionem quidem (i.e. duplicia nomina) praestari non potest; (ut quod impossibile uidetur scil. veritati consentiat)   verum: per translationem, aliquando contingit: uelut “Ecce, uiro (uidi ipse) uir aes agglutinat igne” et similia. 6.   Ex linguis uero passim iuxtaque collocatis, fit barbarismus. 7. Quamobrem oratio, translatis, externisque his, aliquo modo, i.e. modice prudenterque temperari solet.   Illud igitur in dictione, quod nec uulgare, nec humile est, efficiet, et lingua et translatio, et ornatus, reliquaeque formae, quas dixi.   Perspicuitatem uero, uocabulum proprium. 8.   Vt autem locutio, perspicua sit, nec vulgaris, haud minimam partem conferunt protractiones nominum, subtractiones atque immutationes a consuetudine sua.   Nam quia, quod praeter consuetum fit, alio modo se habet, ac proprium: idcirco id genus effecerit, quod in oratione, haud vulgare est.   Sed quia, non totum nouum est (ut in linguis) uerum cum eo, quod consuetum est, commune aliquid habet; nascetur inde perspicuitas. 9.   Quare non recte uituperant, qui talem insimulant loquendi modum; poetamque (ut istius licentiae plenum) probris uellicant, uelut Euclides ille antiquus,   facile cuique fore, uel tenui ingenio, poema condere, si quis uocabula, quantum libeat, protrahere, uel immutare concedat: qui etiam in ipsa oratione soluta; i.e. in dialogis suis, iambica confecit, irridendae huius licentiae causa: uelut “Annon Charen uidi, ad urbem Marathonem ambulantem?” Et “Cum nondum natus esset; illius exhelleborismum”.

10.   At cum affectato appareat quis, hoc genere usus esse; ridiculum id quidem nimis:   mediocritas uero, omnium dicendi est partium communis. 11. Nam translationibus, et linguis, caeterisque formis qui indecore utitur, perinde fecerit, ac qui dedita opera (ut Euclides ille) ad risum captandum abutatur. 12.   Id autem quod in horum nominum usu congruit, quantum in carminibus excellat; consideretur, eisdem nominibus, metro, si placet, insertis. 13.   Et certe si in linguas, translationes, caeterasque formas transposueris nomina-propria; ita ut istorum, illa occupent locum; manifesto perspicies nos uera dicere,   ueluti   cum eundem iambum faceret Euripides, quem antea fecisset Aeschylus, et unum solum nomen transponeret; ut pro usitato et proprio substituatur lingua; alterius (i.e. Euripidis) carmen, apparet eximium; alterius, vulgare ac humile. Nam, de Philoctete, cecinit: “Phagedaena (i.e. cancrosum ulcus) quae mei carnes comedit pedis”. Alter uero, pro recepto medicorum vocabulo, “comedit” posuit τὸ “epulatur”. 14.   Et, pro illo, “Nunc autem me, qui est et paucus, et homo-nihili, et sine-grassante-robore”, si quis propria et vernacula dicat, transposit is peregrinis sic: “Nunc autem me, qui est et paruus, et deformit, et imbellicus.   Et pro illo, “Sedile-Inhonestum cum posuisset, paucamque mensam” reponat: “Sedile abiectum cum posuisset, et exilem-mensam.   Et pro illo, “Littora uociferantur” reponat: “Littora clangunt, seu resonant”. 15.   Praeterea uero Ariphrades, tragoedos maledictis incessit: quae enim in sermone-communi proferret nemo, iisdem eos perinepte usos esse. Quale illud, “domibus ab”, non “a domibus”; et “suimet” et “ego autem ipsummet”; et “Achille de”, non “de Achille”; et quaecunque id genus alia. 16.   Haec enim omnia, cum minime numerentur inter propria, faciunt id quod in elocutitione neutiquam uulgare est: quod quidem ille turpiter nesciebat. 17.   Iam magnum quidem atque arduum est, unoquoque eorum, quae dixi  , congruenter uti, et duplicibus-nominibus et linguis.   Maximum uero illud ad translationes cudendas natura esse, studioque promptum:   solum enim hoc neque ab alio authore licet assumere et   boni acrisque ingenii signum est. Scite enim uerba transferre, atque e sua sede in alienam comportare, est simile in rebus intueri: quod sine praestanti natura atque eruditione obtineri non potest. 18.   Ex nominibus autem,   duplicia (quia sonitum adfectant) potissimum conueniunt dithyrambis; linguae (quia minime uulgares) heroicis; at translationes iambicis. 19.   Et in heroicis quidem, omnia quae dicta sunt, usui esse constat. 20. Iambicis   autem (quae uulgarem imitantur sermonem) expetunt nomina illa, quorumcunque, etiam in familiari-colloquio   usus extiterit. Talia autem sunt et proprium, et translatio, et ornatus. 21. Ac de tragoedia quidem deque ea, quae in agendo sita est, imitatione suffecerint illa nobis quae exposita sunt.

Tabula sequentium

Epopoeiam uocat noster, poesin διηγματικήν, narratiuam; quoniam haec, non renouando imitatur, easdemque res iterum gerendo (quod facit tragaedia) sed narrando et commemorando. Rationem eius (quae plurimum dignitatis habet) ne nescias.

Exposuit tibi sigillatim:

1^o quae, qualisque sit epica, per collationem cum tragoedia. Cap. XV

2^o quomodo recte ornateque extrui possit ac debeat, per documenta uaria. Cap. XVI

De Epopeia. Cap. XV

Epopoeiae conuenit cum tragoedia, tum quoad modum-imitandi, et constitutionem-fabulae; a par. 1; tum penes species quatuor, a par. 10; differunt autem, et longitudine conflitutionis, a par. 13; et genere uersus, par. 17.

  De poesi autem ea, quae narrando munus suum obit, et solo imitatur metro, perspicuum est,   primo poetam, fabulas constituere oportere, eodem, quo in tragoediis, modo: ut sint dramaticae scil. i.e. quae in scenam deducantur, aptae, interloquentibus mutuo personis, 2.   et ut circa unam sint actionem, totam illam, et perfectam, quae principium habeat, medium, et finem;   quo ipsa (ut spectanti animal unum et totum) propriam audienti suamque excitet uoluptatem. 3.   Neque uero ullatenus ut sint, tanquam historiae usitatae; quibus expositionem fieri necesse est, non actionis unius, sed factorum unius temporis; eorum scil. quaecunque eodem tempore, circa unum, pluresue, siue homines, seu populos, euenere; ita ut singula, non aliter, quam sors tulit, ad inuicem se habeant. 4.   Quemadmodum enim per eadem tempora (Olympiade 75), et in Salamine commissa fuit Atheniensium naualis pugna contra Xerxem,   et in Sicilia Carthaginensium praelium; quae tamen bella, nequaquam ad eundem tendebant finem. 5.   Sic et in temporibus, quae deinceps se excipiunt, alteri aliquando succedit alterum; ex quibus tamen natura disiunctis, unus nullus efficitur finis. 6.   Hoc autem fere facit poetarum uulgus, ut ab historicis scribendi exemplum petant.   Quamobrem (uti pridem dixi  ) etiam hac parte, prae caeteris, diuinus apparere Homerus debet; uel quia neque bellum Troianum, quamuis principium haberet ac finem, aggressus est uersibus totum canere; (nimio enim magnum, nec simul omni ex parte conspectu facile   euasurum fuit)   uel quia, tametsi magnitudine se modice haberet, immodica saltem perplexum foret uarietate.   Nunc autem, quo haec uitaret incommoda, unam belli partem   quum e reliquis ad scribendum auferret, episodiis ipsarum partium usus est multis, uelut nauium catalogo et aliis nonnullis, quibus distinguit poesin. 7.   Alii uero poetae, circa unum-uirum   uersantur, et circa unum-tempus, et actionem-unam ex multis partibus, quasi fabellis, conflatam, uelut qui Cyprica confecit et Iliadem-paruam. 8.   Idcirco ex utroque opere, Iliade et Odyssea, uel una tragoedia componi potest, uel ad summum, duae; scil. excidium-Ilii, et reditus-Vlyssis. 9.   Ex Cypricis autem, eliciuntur multae; et ex Parua-llia-de plures quam octo, uelut Armorum-iudicium Aeschyli; Philoctetes Sophoclis; Neoptolemus Theophyli; Eurypylus, Mendicatio, Lacaenae Sophoclis; Ilii-direptio Achatis-Argiui; Reditus classis, Sinon Sophoclis; et Euripidis Troades. 10.   Praeterea, fabularum species   epopoeiae easdem esse oportet, quae tragoediae: aut enim simplicem, aut implexam, aut moratam, aut patheticam oportet esse. 11.   Et partes seu formas, exceptis melopoeia et apparatu, easdem, etenim peripetiis, i.e. mutationibus-subitis, perinde ei opus est, ac tragoediae; nec non agnitionibus, quae poema-implexum reddant; et passionibus, i.e. casibus-acerbis.   Praeterea, sententia et elocutio, ut recte se illi habeant, aequum est; quo poematis granditati respondeant. 12.   Quibus omnibus Homerus usus est, et omnium primus, et accurate satis.   Vtrumque enim eius poema, sic constitutum est: Ilias quidem, ut simplex et patheticum; Odyssea uero, ut implexum quid (agnitio enim, per totum, ei crebro sparsimque inest) et ut praeclare moratum.   Adhaec, elocutionis et sententiae bonitate, superauit omnes. 13.   Differt autem epopoeia, et constitutionis-longitudine, et metro.   14.   Ac longitudinis quidem terminus sufficiens is est quem antea dixi: eiusmodi enim esse oportet, ut unico intuitu, et principium conspici possit et finis.     Atque hoc quidem fiet, si constitutiones-nostrae, quam ueterum,   minores euadant,   eoque peruenerint incrementi, quantum est tragoediarum omnium, quae unius diei auditione concludi solent. 15.   Habet autem amplum quiddam, quo magnitudinem extendat, epopoeia, et quidem de proprio ac suo.   Nam in tragoedia, haud multas, quae simul gerantur, imitari contingit partes, sed eam duntaxat, quae uersatur in scena, studioque histrionum nititur;   at in epopoeia, quia narratio illa est, permultas partes effingere, simulque ad finem perducere licet, ex quibus (cum rei qua de agitur, propriae sint) magnopere augetur poematis moles. 16.   Quare hoc bonum sortitur epica: primo, magnificentiam qua triumphat;   deinde, ut et is, qui audit, uarie mutetur et eius, qui dicit, oratio episodiis dilatetur inter se dissimilibus. Cum enim statim id satiet, quod simile est,   facit, ut tragoediae, prae fastidio, exibilentur e scena. 17.   Metrum autem heroicum,   experientia indice, periculoque huius rei sacto, granditati quadrauit epicae.   Nam si quis imitationem eius (quae narratione constat) alio metro-uno,   faceret, pluribusue inter se mixtis; quam indecorum appareret? 18.   Quippe heroicum, et stabilissimum inter metra, et elatum est maxime. Quamobrem et linguas, et translationes, prae aliis poematibus, maxime admittit: nam et imitatio narratiua, eximia praestansque est inter caeteras.   Iambicum uero et tetrametrum, omnino ad motum procliuia sunt: hoc quidem, saltationi exprimendae,   illud actioni-histrionicae idoneum. 19.   Praeterea, quanto absurdius foret, si quis metra ipsa commisceat,   ut Chaeremo, in Centauro sua:   nunc hoc, nunc illo, claudicans pedum genere? 20. Quamobrem prolixiorem rerum-constitutionem, nemo alio unquam metro, quam heroo, complexus est: sed (quemadmodum supra dixi) quid epicae, quid caeteris congruat, natura ipsa docuit, magistro usu diiudicante.

Epopoeiae extruendaea methodus. Cap. XVI

De epopaeiae fabrica, praecepta uaria, una cum Homeri laudibus, qui ipsa prodidit, coniuncta: primum, a par. 1; secundum, a par. 3; tertium, a par. 6; quartum, par. 7; quintum, a par. 8; sextum, a par. 11.

  Homerus autem, cum in aliis dignus est, qui laudetur, tum uel in eo maxime,   quod solus inter poetas, quid ex sua, quid sub alterius persona fingendum sit, non ignoret. Ipse enim poeta, quam paucissima, ex suo quasi ore dicat, oportet; siquidem secundum haec (quae suo edit nomine) ne imitator quidem est. 2   Ac alii poetae, per omnem poematis partem, ipsi se actioni immiscent; pauca uero, sub aliorum sermone imitantur, paucisque in locis.   Homerus contra, cum paucula praefatus sit extemplo inducit virum aut mulierem, aut aliquam aliam rem, personamue   moratam: neque omnino quicquam morum-expers ostendit, nihilque non ornatum moribus. 3.   Ac in tragoediis quidem, id quod admirabile est effingere oportet,   sed in epopoeia contingit citius, commodiusque recipitur id quod ratione vacat; (cuius opera et ui, id euenit maxime quod admirabile est). 4.   Propterea, quod in epicis, nos auribus, narrantem excipimus, non intuemur, quasi in theatro, agentem. quandoquidem illa apud Homerum (ubi Hectorem insectatur Achilles) sine ulla reprehensione narrantur; si in scena agerentur, apparerent utique insulsa: ut puta, hinc, Graeci stantes, nec hostem fugientem insequentes: illinc, Achilles, ne illum uulnerarent, innuens: quae certe singula, in epicis latent. 5.   Admirabile autem omne, iucundum est: cui rei signum est, quod omnes, qui rem gestam nunciant, eam admirabilem esse, addant: quasi hoc pacto, quo gratiores sint, gratum quid auditori sacientes. 6.   Maxime autem, etiam alios poetas: docuit Homerus, falsas rationes, quo modo oportet, dicere. Est autem hoc, paralogismus,   seu fallacia quaedam.

Vtraeque contingentes et falsa:

Prima deductio, a positione antecedemtis, ad consequentem: pluuit: ergo terra madefacta est;

2^a dedutio, a positione consequemtis, ad antecedentem: terra madefacta est ergo pluuit.

  Arbitrantur enim homines, cum si τὸ prius est, aut fit; τὸ posterius quoque sit, aut fiat; etiam uice uersa, si τὸ posterius est, uel fit, τὸ prius esse, uel fieri. Haec autem deductio secunda, a posito consequenti ad antecedentem, falsa est:   quamobrem porro etiam prima deductio, a posito antecedente ad consequentem, falsa erit, non illatiua: uerum, si τὸ prius sit, non necessario seu syllogistice sequitur, τὸ posterius esse, aut factum esse, aut adiectum fore.   Quia enim animus noster, hoc (quod consequens est) uere esse cognouit; falso inde ratiocinamur, etiam primum illud, uere ac simpliciter esse. 7.   Sed et illa potius, quae impossibilia, et auditori interim uerisimilia sunt, eligere oportet, quam quae possibilia, sed parum apposita ad persuadendum. 8.   Neque uero sermones ex iis, quae ratione carent, partibus constituere decet: sed maxime quidem, ut ne insit quicquam, quod ratione uacet;   sin minus hoc detur; saltem extra fabulae-constitutionem   ponatur (uelut in Oedipode, illud quod nesciat quomodo Laius, cui haeres ipse erat, diem obiisset).   In dramate autem, nusquam gentium, sicut in Electra, ii qui, quid in Pythiis gestum sit, nunciant;   aut in Mysis, is qui sine uoce ulla edita, tam longo itinere, ex Tegea Arcadiae oppido, in Mysiam peruenit. 9.   Quare illud si dicant, nisi tale ἄλογον finxissent, interituram sibi fuisse fabulam; quam pulchram? Ridiculum id quidem, ad eosque excusandos parum utile.   Ab initio enim, non oportuit constitui tales, quibus aliquid ratione-uacuum, opus esset.   Sin constituerit quis, eoque pacto res posita, consentanea magis apparuerit, admitti sane par erit, etiamsi absurdam.   10.   Quoniam et quae in Odyssea, ratione destituuntur: (de Vlyssis ad Ithacae littus expositione) perspicuum est, ne tolerabilia quidem futura, si malus poeta finxissent. Nunc autem aliis bonis, atque elegantiis, poeta contegit, quai condimentis ei, quod absurdi inerat, ubique adspersis. 11.   Elocutione autem laborare maximopere oportet, in partibus fabulae ignauis, iis scil. quae neque moratae sunt, neque sententiis munitae.   Contra enim elocutio ualde splendida, cum mores inobscurat, tum sententias.

De problematis, seu reprehenfionibus poetarum, et solutionibus. Cap. XVII

Poetae, scriptorum genus sunt, quod facile obtrectatores inuenit; quibus nec imperitorum morsiunculae, leues; neque philosophorum, (ipsiusque Platonis) censura, non grauis. Nunc igitur, cuius ingenium optimis praeceptis, uitaeque fructuosis imbuit, poetae, inquam, boni ut consulat dignitati; de problematis seu dubiis aduersariorum proponit dicere; hoc est, de Zoilarum criminationibus, quibus uellicantur poetae, atque imprimis epici (uerane illae uideantur, necne?) nec non de solutionibus, quibus releuentur. Praemissis ergo tribus rerum generibus seu formis, quae ad criminum amotionem faciant, a part. 2; primum, docet crimina alia, solui ex formis tertii generis, a par. 7; alia, ex formis primi, a par. 13; alia, ex formis generis secundi, a par. 18; deinde, crimina omnia, cum eorum solutionibus, reducit ad summaria quaedam capita, a par. 28; anacephalaeosis tam criminationum, quam solutionum, a par. 34.

  De obtrectatorum problematibus, eorumque dissolutionibus, ex quot qualibusque formis, hoc qui considerant pacto, manifeste rem teneant. 2   Quandoquidem enim poeta, imitator est quidam, sicut et pictor, uel quiuis alius imaginum opifex. Semper ex iis, quae numero tria sunt, (si consilium eius attendas) unum aliquod ut imitetur, necesse est: aut enim   qualia olim erant uel adhuc sunt, ut nihil mutet; aut   qualia uulgo ipsa aiunt uel esse uidentur, ut opinionem sequatur; aut   qualia esse oportet, ut exemplar absolutum det. 3.   Haec autem omnia enunciantur elocutione, praesertim linguis et translationibus; aliae etiam permultae sunt passiones atque ornamenta elocutionis: extensiones, immutationes, etc. (quae quidem omnia poetis, pro arbitratu usurpanda, concedimus). 4.   Praeterea uero non eadem rectitudo politicae est scientiae, quae poeticae; (illa enim absolute vera; haec nonnullo errore implicata) pariterque nec aliarum artium, et poeticae. 5.   Ipsius autem poetici studii erratum est duplex:   unum, per seipsum; per accidens, alterum. Nam si imitationem praeeligat rei, cui perficiendae prae imbecillitate haud suppetit, ipsius poetae peccatum in arte sua est et per-se.   Illud autem, cum praeelegerit-minus recte, sed tamen vel rem sumpserit exprimendam falsum, ut equum, qui gradiendo, utrumque simul crus dextrum attollat; 7.   aut, si quid peccati admittatur secundum quamlibet artem, ueluti medicinam, aut aliam aliquam, ex quibus res suas mutuatur poeta; 8.   vel cum res impossibiles, rationisque expertes commentus sit. Haec inquam errata, qualiacunque fuerint, poeticae sunt ex accidenti quidem, non per-se ipsam. 9.   Quare in problematibus, quae obiici solent, ex horum generum formarumque intuitu, soluenda sunt.   Primum enim, si res, quae penes ipsarum artem sint impossibiles, finxerit, peccatum admisit, 10.   sed recte fecerit, si eo pacto. Finem consequatur suum, quem usitata artis illius uia non attigisset. Finis enim fabulae, ante dictus is est,   ueluti, si tali re (quae fieri non potest) ficta, aut partem illam (in qua fictio est) aut aliquam aliam, ad consternandos-animos accommodatam fecerit. Exemplo fit Hectoris-insectatio, in qua, quod impossibile atque absurdum est, stuporem gignit. 11.   Verum tamen absque tali peccato, si finis ipse, aut magis aut paullo minus inesse contigerit; nihiloque minus contra artem eam, quae de his est, peccatum sit; haud recte se habet, neque hercle excusari potest: oportebat enim, si qua contingeret, omnino nusquam errari. 12.   Praeterea, utrum-tandem peccatum grauius? Num, quod admiserit poeta secundum artem suam, an si quid titubatum sit, quoad accidens-aliud? Minus enim id culpae est, uelut in ceruorum specie, si foeminae cornua (quae imprudenter affixit) inesse ignoret, quam si eam sine cornibus, ut est, mala minimeque poetica imitatione describeret. 13.   Adhaec,   si poetae uitio uertitur, non esse vera quae effinxit,   occurrendum tamen: finxisse qualia esse oportet, uelut etiam Sophocles dicebat, se quidem, quo magis prodesset, res personasque quales esse oportet; Euripidem, non nisi quales sint effingere. Quamobrem id hac uia soluendum est. 14.   Quod si neutro modo, nec quae uera sunt finxit nec qualia esse oportet, dicendum quod ita aiunt, uelut ea quae de diis ex opinione vulgi narrantur. 15.   Forsan enim nec fas dicere, quod melius sic se habeant, neque quod ex rerum natura vera sint, sed “quod nescio” qui “euenit”, ut sic autument (quemadmodum Xenophanes Eleates dixit) uerum his, nihil inesse certi. 16.   Fortasse autem nec, quod melius-ita, dici potest, sed quod tunc-temporis, ex-more, sic fuit: uelut quae memorantur de armis militum-Diomedis:

Cuspide nixae

Ima hastae steterant; in circulo scil. ferreo

humi defixo.

  Id enim tunc, instituti, Graecis fuit; quemadmodum etiam nunc dierum Illyricis, qui ueterem retinent morem. 17.   De illo autem, pulchre ne an secus, aut dictum a quoquam sit, aut factum;   considerandum est non solum intuendo in ipsum quod factum uel dictum; cuius generis sit, studiosum ne an prauum,   sed in   agentem quoque uel dicentem, et in eum erga quem is dixit, uel fecit; aut   quando; aut   quo medio; aut   cuius gratia: uelut aut maioris-boni causa, ut fiat ueniatque ad nos; aut maioris-mali ne fiat. 18.   Quae ad elocutionem uero spectant, crimina; his modis intuentem soluere oportet,   ueluti per linguam; illud Homeri, “οὐρῆας quidem primo pestilentia perculit”. Fortasses enim per οὐρῆας, non “mulos” intelligit, sed “castrorum-custodes”, qui excubias agunt. Et   Dolonem (dum ait) “Qui sane, secundum εἶδος quidem, erat malus”, non “corpore-incomposito” fuisse notat, sed “facie-turpem”. Siquidem Cretenses εὐειδές, non id quod corpore pulchrum est, uocent, sed quod facie-speciosum.   Et, ubi Achilles Patroclo, conuiuium legatis apparenti mandat: “Ζωρότερον autem illis merum misce”, non meracius, ut temulentis, misceri uult, sed festinantius, ut occupatis. 19.   Per translationem autem, dictum est illud:

Alii quidem diique, et homines,

dormiebant uniuersam noctem.

  Et illud de Agamemnone uaria-cogitante: “Siue quando campum-Troianum adspiceret”.   Et “Dormiebant uniuersam noctem” paulo post: “Tibiarum fistularumque uocem, tumultumque in castris”.   Et illud: “Omnes dii, Iouem simul sunt secuti”. Nam “omnes” pro “multi”, per translationem, dictum est: quoniam omne est multum quiddam;   et illud (de sydere Arcto ab Vlysse conspecto: “Sola Vrsa, expers oceani-lauacrorum”, i.e. Borealibus nunquam occidens), per translationem dicitur: quod enim notissimum est, quasi solum est. 20.   Per accentum autem purgatur; quemadmodum Hippias Thasius, soluebat illlud quod Iupiter somnio mandabat, ut Agamemnoni nunciaret: διδόμεν δὲ oἱ, ut uictoriam inde gloriamque reportet.   Et illus de meta, quam Achilles in cursu equorum fixit: “Hoc quidem lignum non computrescit imbre”. 21.   Per diuisionem autem, seu interpunctionem, excusantur illa, uelut cum Empedocles: “Extemplo autem (mutato cursu motus) mortalia nata sunt, quae prius, in Chao illo, didicerant immortalia esse; mixtaque prius quae pura. 22.   Per ambiguitatem uero, haec, ut cum Vlysses in expeditione nocturna, Diomedem monet, ut properet: “Praaeteriit autem iom maior portio noctis”, i.e. duarum noctis partium. Nam illud πλέων, “plus”, ambiguum est; quia uel ad tertiam noctis partem referri debet, uel absolute legitur. 23.   Ex consuetudine uero locutionis, non ex veritate, penduntur nonnulla: ueluti “dilutum”, seu aqua-temperatum, etsi uinum non sit, uulgo tamen aiunt esse “uinum”:   unde et illud, de tibia Achillis (quam Agenor hasta perculit) a poeta dictum est: “Ocrea recens fabresacti stagni” pro “ferri”: eademque ratione, “fabros”, qui non nisi ferrum exercent, “aerarios” uocant.   Vnde etiam ab Aenea, genus suum uenditante, Ganymedes, “Ioui uinum ministrare”, dictus est; cum tamen dii non uinum, sed nectar bibant. Hic uero etiam per translationem purgari, et ab insectatione defendi posset. Siquidem unius mali, remedia saepe plura. 24.   Quinetiam, quando nomen aliquod, subcontrarii quidpiam uidetur innuere, in ea quae prolata est sententia; quot-modis id significet, attendere oportet: ut, si quis significatus supersit, quo repugnantia tollitur, is poetae tribuatur.   Velut de laminis Achillei scuti, quarum duas cum penetrasset Aeneae speculum; tertia, restare dicta est: “Qua ferrea substitit hasta”. Quod eius interpositu prohibita esset. 25.   Hoc autem (quotupliciter-dicitur, attendere; aptumque significatum tribuere) sic quodammodo absoluetur;   potissimum quidem, si quis de re proposita iudicium faciat, quoad significatum illum, qui obiicientis-sensui ex aduerso est. 26.   Vel saltem responderis ita ut Glauco sophista dixit quod homines nulla ratione ducti, quaedam, quasi praesupponere soleant, damnatisque aliorum suffragiis, ueluti praeiudicio facto, concludere; iidemque, quasi quod ipsis videtur, decreuerint; reprebendant, si quid ipsorum existimationi subcontrarium sit. 27.   Atque hoc errore imbuta sunt ea, quae de Icario feruntur, Penelopes patre. Ipsum enim Laconem fuisse, arbitrantur plerique: pro absurdo igitur, Homeri illud habent, cum illo Telemachum, quando Spartam, inuestigandi patris-causa, ueniret, minime congressum fuisse.   Hoc autem fortasse se habet, ficut populi Cephalenii aiunt a sua enim gente uxorem duxisse Vlyssem perhibent; socerumque eius Icadium, non (ut uulgus putat) Icarium, fuisse.   Problema autem, quod propter poetae peccatum, ex artis inscitia fit, consentaneum est soluere. (Desyderantur quaedam.) 28.   Omnino quod impossibile est (quo excusari queat)   uel ad poesin, uel ad id quod melius, uel ad opinionem, seu ea quae aiunt, reducendum est. Ad poesin enim redigi debet, quia poeseos gratia eligendum potius est, quod persuasioni-aptum,   quam quod ineptum: tametsi hoc fieri potest, illud non potest. 29.   Tales autem res personasque fingi decet, non modo quales Zeuxis,   absque moribus ornatuque pinxit; ueram etiam reduci ad melius. Etenim, in omni imitatione, quod pro exempluri est, reliquis omnibus antecellere oportet. 30.   Ad ea quae   aiunt rediguntur haec quae dixi; et   illa quae sine-ratione sunt. 31. Ergo, et ita soluenda;  et praeterea, quia, quod ratione vacat, praeter rationem quandoque non est.   Verisimile enim est etiam id, quod praeter verisimile est, fieri: alioqui quicquid verisimile est, certum atque exploratum foret. 32.   Subcontraria uero eiusmodi, quae dicta sunt; sic considerare oportet, quemadmodum confutationes in disputationibus fieri solent; si id quod pro contrario arguitur, uideatur esse idem, et ad idem, et simili-modo se-habens.   Quare in poeticis, etiam personam ipsam animaduertas, oportet; et ad-quas res ipse respiciens, illa dicat: uidendumque, an ea in re, quod prudens praeceperit, secutus sit. 33.   Iusta autem reprehensio, quamque excusare nequit poeta, est et uacuitas-rationis, et improbitas: quando scil. poeta, in aliqua parte, dum nulla premat necessitas,   aut eo quod ratione-uacet   usus sit; ut Euripides illo, in Aegeo; aut   prauitate-non-credenda, ut idem Euripides, prauitatem inducit Menelai, in Oreste.  34.   Ac reprehensiones quidem poetarum, ex quinque adducunt formis seu generibus summis. Nam reprehendunt aut   tanquam es, quae fieri non-possunt; aut  quae ratione carent; aut quae   perniciosa, seu improba; aut   subcontraria; aut   tanquam ea, quae a poeticae uel alterius artis norma ac ueritate discedunt.   Quarum omnium solutiones, ex antedictis formarum numeris, seu specialibus differentiis, considerandae: omnino autem comperiuntur numero duodecim.

Collatio poeseos-epicae cum tragoedia. Cap. XVIII

Problema ex Platonis 2^o leg.: An tragoedia prastet epopoeiae? Primum, disputatur negatiue; a par. 2; deinde, demonstratur affirmatiue, pro dignitate tragoediae, a par. 5.

  Vtra uero sit melior, epica an tragica imitatio, dubitare posset quispiam.   Si enim imitatio, quae minus onerosa est, melior sit; 2.   Huiuscemodi autem sit ea, quae pertinet ad spectatores-meliores:   perspicuum est, eam quae omni modo, (numero, sermone, et harmonia) imitatur, onerosam fore et proinde peiorem.   Tales enim imitationes, quasi spectatores (nisi actione tua scenica adiuncta) haud satis rem sentiant, multimoda motione mouentur:   uelut inepti tibicines, qui non confisi imitationi-tibiae, uoluunt se circumquaque, si disci circumactionem fingant; et Scyllam si naues attrahentem cecinerint, praecentorem suum ad se trahunt. 3.   Ac tragoedia quidem, huiusmodi imitatio est;   Quemadmodum etiam histriones prisci, (quorum simplicior parciorque gestus) eos qui postea subfecuti, plus satis gesticulatorios putabant. Etenim Myniscus histrio, Callippidem, (qui aetate minor) tanquam plus nimio gesticulantem, contumeliose uocabat simiam.   Sed et talis opinio etiam de Pyndaro histrione fuit.   Sicut autem iuniores isti, ad grandiores illos se habent; ita uniuersa-tragoediae-ars, ad epicam; eodemque uersatur in crimine. 4.   Atque hanc quidem pertinere ad spectatores, aiunt, prudentes et graues (quamobrem gestus, quibus inflectantur, non desiderant).   Tragicam uero ad male-moratos ac uiles: cum igitur haec apparatu sit gestibusque onerosior, deterior profecto uideri debet. 5.   Ac primum quidem accusatio haec de onere-motionum histrionicae est, non artis-poeticae;   siquidem superuacaneis rem signis, nimioque gestu, ornare potest, non modo is, qui eam, interposito aliquando cantu, recitat (quod Sosistratus fecit), sed et is, qui recitando, continenter canit, sicut Mnastheus Opuntius. 6.   Deinde, nec omnis absque discrimine improbanda motio:   siquidem neque omnis saltatio, sed quae improborum duntaxat; quod et histrioni Callippidi dabatur uitio, et hodie quibusdam aliis, quasi mulieres imitentur illi non-ingenuas; earumque motus, matronis tribuant honestis. 7.   Adde quod, etiam absque motu scenico, tragoediam suum-munus exequi, sicut epica, potest.   E sola namque lectione, qualis sit, manifesta est; ut facile de ipsa iudicium feras. Si igitur aliis rebus omnibus praestet; hoc quidem motionum onus (quod tuntum offensiunculae parit) ut ipsi insit, non esse necesse. 8.   Deinde,   quoniam omnia illa habet, quae epica; fabulam scil., mores, sententiam, elocutionem, etc. Nam et metro etiam aliquo licet uti, si uelit, (scil. iambo.) 9.   Et insuper (neque exigua sui parte) adornatur apparatu et musica; quorum accessu, affatim ipsi celeberrima conciliatur uoluptas. 10.   Deinde, et summam quoque euidentiam habet, cum in agnitione, tum in operibus singulorum dramatum propriis. 11.   Praeterea, quia terminus imitationis-huius minor est, minorem longitudinem finiens. Quod enim confertim magis, simulque totum est, iucundius propinatur, quam quod fusum est, multoque tempore, quasi dilutum: dico autem, ueluti si quis Oedipodem Sophoclis, tot uersibus, quot constat Homeri Ilias, constitueret; tragoedia haec, quae antea perplacuit, prae taedio flaccescens, amitteret suauitatem suam. 12.   Praeterea, minus unica ac simplex (quaecunque illa sit) est quaelibet epicorum imitatio. Cui rei figno est, quod ex imitatione-epica qualicunque, complures enascantur tragoediae.   Quare sic colligo: si scriptores-epici, fabulam (quod oportet) confecerint unam; ea certe   si breuiuscule explicetur, uersus extremum extenuata;   sin cum metri-longitudine prouehatur, quasi diluta et languida ubique appareat necesse est.   Quod si, ut fere solet, plures distinctasque fabulas complexi sint; uelut, ex. g. si e pluribus actionibus constent; haudquaquam erit imitatio una:   sicuti et Ilias et Odyssea, huiuscoeomodi partes habet permultas;   quarum quidem singulis, quasi totidem fabulis, etiam iusta inest magnitudo sua.   Quanquam haec ipsa, Homeri studio, quantum potest, optime constituta sunt; et imitatio nimirum, sunt actionis-unius, quam maxime potuit una-actio in tanto opere seruari. 13.   Si ergo tragoedia et his omnibus bonis (quae dixi) epopoeiae praestet, et proprio etiam artis opere: (utrasque enim non quamlibet, sed illam, quam superius dixi, perficere uoluptatem decet). Manifesto efficitur, eam praestantiorem fore: siquidem multo potius, quam epica, consequatur finem suum. 14.   Ac de tragoedia quidem et epopoeia, cum ipsis uniuersim,   tum sigillatim de ipsarum formis, ac partibus, quot sint, quo pacto differant; tum quae causae sint eius, quod in poemate bene est, aut secus; tum de reprehensionibus, et solutionibus, tot habes quae dicta sunt.

Finis.

Emendationes contextus Graeci

Versionem quam uides dum meditarer, composui me ad Graecam editionem Frederici Sylburgii: quam typis ille Wechelianis expressam, ex trium editonum (Basiliensis, Camotii, Victorii) collatione emendauit. Vt enim illi, ex codicibus calamo scriptis, plurimorum locorum emendations collegerant; ita is, illorum ope ac fide fretus, complura sanauit, nonnulla etiam sic adnotauit ut iudicum lectori permitteret. Tanti ergo uiri et monitu, et exemplo inductus, ex eiusdem lectionibus uariis quae loca ulterius emendanda arbitrer, indicare iam uolui. Ne dissimulem, etiam aliorum ingenia atque animaduersiones, mihi subsidio fuisse: Riccoboni, Casteluetri, Casauboni, atque animae acutissimae Danieli Heinsii. Quae quidem non alio consilio palam feci, quam ut discrepantiae constaret ratio, sic ubi uersionem hanc minus consentientem comperias cum codice Graeco; simulque appareret lectori, nihil nos ἐν τῷ ῥητῷ summi philosophi, temere uel inconsulto immutare uoluisse.

Pagina 224, uersu 24: ἐποίησε Κένταυρον. (Sic Athenae lib. 13, cap. 9, Chaeremonis Κένταυρον citat.) (Victorius) uers. 28: pro μίμων lego νόμων; et uers. 15: pro μίμους, νόμους. (Nomus, cantilena ad Citharam tibiamue cantata. Plato 5, Legibus et Aristoteles, Sect. 19, Problemata 8, nomon de Apollinis pugna cum serpente Pythone memorat Pollux, lib. 4, cap. 10, Sueton in Nerone: “Priusquam inchoatum nomon absolueret”.) (Victorius)

P. 225, uers. 3: pro αἷς lege οἷς; sic enim supra locutus est (224, 1) ἑτέροις μιμεῖσθαι: et infra (225, 21) ἐν τοῖς αὐτοῖς μιμεῖσθαι (Victorius); uers. 7, scribe χείρονας, ἠ κιττιούτους (Victorius ex tribus manuscriptis) uers. 17: ἐν τῇ ἀυτῇ δὲ διαφ. (Victrorius); uers. 26: pro πάντας, scribe, πάντα; et uers. 27: et pro πράττοντας, πράττοντες: et uers. 28: et sequ. u. pro δρῶντας, lege δρῶντες. Ita enim emendauit Isaacus Casaubon lib. 1, De Satyra, cap. 3, ubi doctissimam huius loci expositionum uiae. P. 226 uers. 5: lege Χιονίδου: Chsonidem enim testatur Suidas, comicum Atheniensem fuisse, ueteris-comoediae poetam, annisque 8 docuisse ante bella Persica. Cuius hae memorantur fabulae: Heros; Mendici; Persae, seu Assyris. Athenaeus quoque lib. 3, locum citat ε χιωνίδου πτωχοῖς.

P. 227, uers. 16: locum mancum sic restitue: παραφανείσης δὲ τῆς τραγωδίας καὶ κωμῳδίας, οἱ ἐφ’ ἑκατέραν. Ita Victorius ex duobus manuscriptis uers. 22: scribe αὕτη et mox, ita distingue: κωμῳδία καὶ (Victorius).

P. 228, uers. 27: dele μετά λόγου, ut glossema inutile et aliunde aduectum.

P. 229, uers. 1, lege ἡ μὲν γάρ (Victorius); uers. 9: lege τῆς ἐν εξαμέτροις μιμητικῆς (Victorius ex tribus manuscriptis).

Vers. 14: lege ἀπαγγελίας ut et supra 228, uers. 28; uers. 15: scribe dativo casu, τῷ περαῖν (Victorius); uers. 16: pro μέλος (quod idem significat cum praecedente uocabulo ἁρμονία) lege μέτρον (Victorius et Casteluetrus).

P. 230, uers.16: lege ἐτι ἄνευ μέν πράξ (Madius et Victorius cum duobus manuscriptis).

P. 231, uers. 10: lege οὐκ ἔστι δῆλον, εἰ προαιρεῖται (Victorius).

P. 232, uers. 16: lege κατ’ ἀυτην (Victorius); uers. 2: lege τῷ γ’ἑνὶ συνβάιν (Victorius ex manuscriptis).

P. 235, uers. 20: post ἔχει, intersere particulam ἡ (Victorius ex pluribus manuscriptis); uers. 26: restitue ἐπεὶ δὴ ἡ ἀγαγ. τ. ἐ. ἀ., ἀναγνωρίσεις, αἱ μὲν (Paccius, Madius, Victorius ex antiquissimis codicibus scriptis).

P. 237, uers. 7: pro φαίνεται, lege ἔσται (Victorius ex manuscriptis).

P. 238, uers. 18: lege ἐλέου: more parisyllaborum: ut supra, 235, 24 (Victorius).

P. 239, uers. 23: lege διὰ γάρ τοῦτο (Victorius).

P. 240, uers. 10: distingue post παρέχον (Victorius).

Vers. 13: lege Μελανίττοη (Camotius); uers. 25: lege τὸ ἐν τῷ Οἰδίποδι: singular, numero. Nam unum tantum absonum, in ea fabula conspicitur, non plura (Victorius ex manuscriptis).

P. 241, uers. 3: lege τὰ παρὰ τάς (Victorius ex libris scriptis); uers. 23: scribe, ut appellatiuum, κεραίδους, cum minusculo κ. Significat enim acum seu radium textorium: quod mulierum texentium instrumentum esse constat. (Victorius); uers. 24: lege, τῷ ἀιθεσθαι, dandi casu et mox, ἡ ἐν Κυπρίοις, quae in Cypriis: sub audito ἀναγνώρισις (Victorius ex codicibus scriptis); uers. 28: lege Χοηφόροι Δόροις, i.e. fabula Aeschyli, cuius bona pars adhuc superest.

P. 242, uers. 2: dele particulam ἦν (Victorius et Camotius); uers 5: lege Φινίσι, i.e. fabula, cui Phinei regis natae nomen dedere; uers. 20: lege ἐπιτιμᾶται Καρκίκῳ (Madius et Victorius); uers. 26, pro ἐξεταστικοὶ, malim ἐκστατικοὶ (Victorius ex manuscripto quodam).

P. 243, uers. 23: lege εἰς ἀτυχίαν; uers. 10: malim ἐπιθέντα, ut 233, 23, et 25; uers. 25: lege τάτε προπεπραγμένα (Victorius).

P. 244, uers. 2: lege Φορκίδιες, cum penultima acuta, a Φόρκους; uers. 6, lege ἕκαστον (Victorius ex omnibus manuscriptis); uers. 9, post κροτεῖσθαι (Victorius ex libris calamo exaratis commodissime restituit totum hoc membrum); Χρὴ δ᾽ὅπερ εἴρεται, πολλάκις, μεμνῆσθαι: idemque a Madio quoque uisum addit; uers. 15: dele commation [ἢ Μήδειαν] (Victorius et Madius ex codicibus uetistis); uers. 26: scribe ἢ ἐιρῆσιν. Et mox ἁρμότει, pro ἁρμόττειν (Victorii codices scripti); uers. 28: post διδόμεθα, interpone οὐδεν μᾶλλον (Madius ex ingenio: acute et commode).

P. 246, uers. 7: lege ἄνευ τῶν α οὐκ ἔστι συλλαβή, ἀλλὰ μετὰ τοῦς οἷον (Robortellus ex codice peruenusto); uers. 11: pro ἤν quam, lege ἢν nisi (Victorius); uers. 13: lege σημαντικῶν δὲ, ποεῖν, cum distinctione interposita (Victorius ex manuscriptis); uers. 28: pro ὑποκριτὰ lege ὑποκριτικὰ (Victorius et Bafili in margine).

P. 247, uers. 9: aut legend. ἐκ μὴ σημαιν aut pro eodem, subtili Graecismo dixit μὴ ἐκ σημαιν. τάμνεν ἀτειρ^εϊ χαλκῷ

P. 248, uers. 13: pro ἀλλ’ὀίνου, emenda, ἀλλ’ἄοινον (Victorius ex quibusdam scriptis quem uide); uers. 14: distingue post τίνων, non post καλούμενον; uers. 17: lege. κεχρημένον ἦ τοῦ ὀικείου (Victorius).

P. 249, uers. 26: pro χάριν lege Χάρην (Hensius);

P. 251, u. 8, pro μὴ ὁμοίας, leg: μὴδαμῶς. ex coniectura. V. 23. pro Κυπριακὰ, leg. Κυπρικὰ (Victorius ex manuscriptis).

P. 252, uers: 15, lege πολλὰ μέρη μιμεῖσθαι (Victorius); uers. 26: lege κινητικά passiue, i.e. mobilia, seu, ut moueantur, apra: sic apud Plutarcus, de primo frigido.

P. 253, uers. 2: pro ἀυτὸ leg. ἀυτῇ (Victorius ex codicibus scriptis); uers. 9: pro ἀνάλογον scrib. ἄλογον, et mox δἰ ὅ, pro διὸ (Victorius); non etiam totum illud (διὸ ὅ συ. μα. τὸ θάυμ.) Parethesi inclusimus; uers. 11: lege ἐπεί, pro ἔπειτα; uers. 18: lege ἀλλ’οὐδὲ τούτου (Victorii codices scripti); uers. 28: pro mendoso ἐνδέχεσθαι, scribe εκδέχεσθαι. Eodem sensu usurpatur ἐκεχόμενος, 8 Topic. (Victorii manuscripti et Basilian. Margo).

P. 254, uers. 3: lege ἀφανίζει (Victorius et interpretes fere omnes); uers. 16, et 17: locus corruptissimus, pro ἡ μὲν, et ἡδὲ, lege εἰ μὲν et ἐιδὲ (Victorius). Hensius post μιμήσθαι, felicissime scribit, κατ’ἀδυναμίαν, άυτῆς ἡ ὰμαρτ. ut interponat praepositionem κατ’, nec post ἀυτῆς, ut antea, sed post ἀδυναμίαν distinguat; uers. 18: post uocem προβεβληκότα, distinguendum est commate, non puncto; uers. 20: lege ἤ ἐι ἀδύνατα (Victorius); uers. 26: pro ᾗ μὲν τοι, leg ἐι μὲν τοι (Victorius); uers. 27: distingue post ἁμάρτηται, non post τέχνην.

P. 255, uers. 7: προ οὒ φασι τάδε, lege οὐ σαφῆ. τάδε. Ita Victorius ex Xenophanis carminibus; apud Sextum Empiricum. Καὶ τὸ μὲν οὖν σαφὲς οὐδὲν ἀνὴρ ἲδεν etc. ex quibus mutuatus haec uidetur Aristoteles; uers. 22: lege

“Αὐλῶν συπὶδγωντ’, ὁμαδιόντ’. Ita enim breuitatis amans Magister, non totum Homeri uersum, sed praecipuas citauit partes, alternis omissis. Subinde supplet Hensius, hemistiichion (quod deerat) addito ex Iliades 1: καὶ θεοί δ’ἅμα πάντες ἕποντο.

P. 256, uers. 4: lege ἔιη δ’ ἄν τοῦτο, omissa negatiua (Victorii manuscripti ueteres); uers. 9: pro ἔνιοι, l ἔνια (Victorius et Camotius); uers. 16: distinctim scribe δὶ ἁμάρημα, subaudito uerbo εἶναι; uers. 27: scribe haud dubitanter, τῷ ἐν Αἰγεῖ, ἣ τῇ πονηρίᾳ (Victorii manuscripti); uers. 28: lege τὰ μὲν οὖν (Victorii codices scripti).

P. 257, uers. 13, lege τουδάρου ἦν. ὡς δ’οὖ et mox, ἡ ὅλη. (Victorius ex coniecuris et codicibus scriptis); uers. 19: lege διᾳ ´δοντα (Victorius); uers. 23: lege ποιε τὸ ἁυτῆς (Victorius sic et in Magnis moralibus 64. 1: σουντελεῖν τὸ ἁυτῆς ἐργον; uers. 26: dele notas parentheseos; uers. 27: lege καὶ ἔτι (Victorii manuscripti); uers. 28: scribe δἰ ἧς αἰ ἡδοναὶ σου ίσανται (Victorius ex codicibus veteribus).

Auctorum hoc librum ab Aristotele citatorum nomina

A

Achatis Argiui, Ilii Direptio Pag. 59

Aeschylus 8, 56

Eiusdem Choephorae 38

Niobe 43

Philoctetes 56

Phinide 38

Phorcides 42

Prometheus 42

Sisyphus 44

Agatho 20, 36, 43, 44

Ariphrades 56

Aristophanes 5

Astydamantis Alcmoen 31

C

Carcini Amphiaraus 39

Thyestes 36

Chaeremo 3

Chonnides 5

Cleopho 4

Crates 10

D

Dicaeogenis Cyprica 37

E

Empedocles 3, 51, 68

Epicharmus 10

Euclides priscus 55

Euripides 28, 34, 56

Eius Aegeus 70

Cresphon 33

Helle 33

Iphigenia in Aulide 34

Iphigenia in Tauris 23, 33, 37, 38, 40

Medaea 31, 35

Melanippe Sophe 34

Niobe, 43

Orestes, 34, 70

Philoctetes, 65

Vlysses in Scylla 34

G

Glauco Sophista 69

H

Hegemo Thasius 4

Herodotus 15

Hippias Thasius 68

Homerus, passim citatur

Eius Iliades

1. 46, 67 bis Odyssea

2. 50, 67, 68 4. 69

5. 53, bis 5. 67

9. 67. 8 37 bis 53

10. 67 ter    9 56, 68 bis

17. 56 13. 63

19. 68 20. 37

20. 66, 69 21. 56

23. 68 24. 50

M

Magnes 5

Mnasitheus Opuntius 72

N

Nichocharis 4

P

Philoxenus 4

Phormis 10

Plato 2 Leges 71

Polyidis Iphigenia 38, 40

Protagoras 46

S

Socratis Fabellae 3

Sophocles, 5, 8, 66

Eius Antigone 32

Electra 63

Mysi 63

Oedipus-tyrannus 22

Philoctetes     23, 31, 35, 38

Tereus 37

Sosistratus 72

Sophronis Mimi 3

T

Theodectis Lynceus 22, 42

Tydeus 38

Timotheus 4

X

Xenarchi Mimi 3

Xenophanes Eleates 66

Histriones

Callipides 71

Mimus.

Mynscus.

Pyndarus

Pictores

Polygnotus 4, 14

Pauson 4

Dionysus 4

Leuxis 14, 70

Deo tri-uni gloria