Hyppolitus Ovidianae Phaedrae respondens

Document TypeSemi-diplomatic
CodeShep.0001
EditorGeorge Etherege
BooksellerJoseph Barnes
Typeprint
Year1584
PlaceOxford
Other editions:
  • modernised
  • diplomatic

HyppolitvsOvidianæ Phædræ Respondens, Per Ioannem Scheprevvm SomatoChristianvm AcademiaOxoniensis Sapientiæ.Et. Felicitatis. ExcudebatIoſephus Barneſius Typographus Oxonienſis.


Ioannis

Scheprevi Præfatio, in Epistolam Hyppoliti sui ad Phaedram, ad M.Guadum dedicatam.


QVem

tibi non licuit (doctiſſime Guade) libellum

Tẽpore

quo decuit mittere, ſero dam9.

Non

tamen ille ſtatim, quia ſerus, cultior exit,

Nec

tantas fecit lima ſeuera moras,

Non

ego mutaui quicquam, ſed qualis ab vrſa

Prodijt,

informis nunc quoque maſſa manet.

Ille

licet propriæ ruditatis conſcius eſſet:

(Ni

res magna ſuum præpedijſſet iter)

Se

tibi ſpectandum longè prius vltrò dediſſet,

Nec

tenuiſſet eum cura pudórue domi.

Cur

vereatur enim, cum nil ni parua loquatur,

Nulláque

pro vili merce talenta petit?

perfecta quidẽ, ſed quæ rudimenta vocantur,

Tradit,

materiæ conueniente ſtilo.

Non

magnos quærit plauſus, non nobile poſcit

Inter

famoſos nomen habere libros.

Nec

toti populo, ſed tantum garrit amicis,

Hijs

prodeſſe ſua ruſticitate cupit.

Nil

timet omnino, quia ſpem non ſuſtinet amplã,

Coniungi

verò ſpéſque metúſque ſolent.

Quæ

dedit ergo moras? quæ tandem cõpulit illũ

Serius

ad pactas cauſa venire manus?

Obſtitit

exterior properanti ſordida veſtis

Littera

prõpta quidem ſed manifeſta parum.

Ambiuit

multos, nullum reperire valebat,

Qui

miſero tunicam palliolumue daret.

Tandem

conducta pulchrè ſcribentis opella,

Te

nunc hac ſaltem parte politus adit.

Sed

quia plus aliquid pro longo temporis vſu

Debet,

coniuncto fænore maior adeſt:

Accipias

igitur quos nuper ſcribere verſus,

Quamlibet

inuito iuſſit Apollo mihi.

Cum

tenero quondam florerẽt membra puello,

Impleſſentque

mei tempora parua dies:

Sæpe

mihi faciles pangenti carmina muſæ,

Nec

ſe difficilem Pallas amica dedit.

Dicere

non poteram quod doctus Naſo ſolebat,

Quicquid

tentabam ſcribere carmen erat:

(Cum

tanto ſcelus eſt puerum conferre poëta)

Sed

tamen huic ſimilis vena profectò fuit:

Mox

vbi per multos ceſſaſſem ſegnior annos,

Quamuis

ad ſolitum ſæpe vocarer opus:

Se

mihi doctarum ſubduxit turba ſororum

Dulciſonus

longum dixit Apollo, vale.

Tota

repente ſuum ſistebant flumina curſum,

Aridior

quouis pumice factus eram.

Mens

mihi iam fuerat nunquã reuocare camęnas,

Nec

poſthac agili tangere plectra manu.

Cum

ſubito quidam (nec erat vulgaris) amicus

Stringere

me numeris paucula verba iubet:

Extenuo

vires, dico ſicceſcere mentis

Riuum,

nec ſolitos iam ſupereſſe modos.

Cum

magis atque magis vehemẽs perſiſteret ille,

Componam,

dixi, qualiacunque licet.

Arripui

calamum, dictaui carmina, multos

Effudi

breuiter, ſed ſine laude, ſonos.

Conſtabant

numeri, nec ſenſus deſuit illis

Ordo

compoſitus, ſermo latinus erat.

Non

placuere tamen, quod gratia nulla rigorem

Tolleret.

Hæc autem cuncta nitere facit.

De

molli faciles naſcuntur pectore verſus,

Duraque

de rigida carmina mente fluunt.

Anteà

molle fuit, dum denſo frigore craſſum

Torpuit

ingenium venaque lenta ſtetit.

Diſcerpſi

verſus muſis iratus iniquis,

Nec

repetiturus triſte videbar opus.

Hæc

ego dum grauiter vexatus mente reuoluo:

Oppreſſit

triſtem grata repente quies.

Dumq;graui nexu premerentur mẽbra ſoporis,

Delius

ecce meos conſtiti ante pedes.

Iam

factus proprior circum caput omne micãtes

Viſus

erat ſubito depoſuiſſe comas.

Curque

doles, inquit, cur ſic lachrimaris inepte?

Cur

adeo mentem fata ſiniſtra grauant?

Olim

gratus eras Phœbo, lepidisque camænis.

Iiſdem,

ſi vigiles, nunc quoque gratus eris.

Ingratum

nobis te reddunt ocia, charum

Continuus

reddet ſollicitusque labor.

Ipſe

tibi morbum peperiſti carmine ſpreto,

Ipſe

tibi medicus, ſi libet eſſe potes.

Sicut

enim ſtudio naſcuntur maxima quæque:

Sic

torpore graui nata repente cadunt,

Muſica

nempe tuas acuent certamina vires,

Quas

nunc vix vllas debilitatus habes.

Fac

varios omni componas tempore verſus,

Atque

tua numeri ſemper in aure ſonent.

Quas

libet, è multis poſſis decerpere rebus,

Quæ

tino materiam ſuppeditare queant.

Non

eſt quòd Muſas tibi nolle queraris adeſſe:

Fac

tua ne deſit mens aliquando ſibi.

Si

mediteris enim, dicas ſcribaſue frequenter

Credas

Aonidum ſemper adeſſe gregem.

Quas

modò ſpreuiſti, repetitas fortiter artes

Exerce.

nec te vita ſoluta iuuet,

Si

mihi parueris tibi cedent omniarecté,

Plenaque

nectareo carmina melle fluent,

Credito

promiſſis, vates ego Delphicus eſſe

Glorior:

hæc nunquam fallere lingua ſolet.

Sic

vbi dixiſſet tenues dilapſus in auras,

Corripuit

ſubitam, me venerante, fugam.

Cum

diſcuſſus erat ſomnus perpendere cæpi,

Vnde

mihi primum cura moueret opus.

Protinus

occurrit monitoris gloria noſtri,

Qui

toto radijs clarus in orbe micat.

Tentaui

quoties, eadem ſententia, verbis

Mutatis,

vultus poſſit habere nouos.

Hic

vbi, me Phœbo nunquam linquente, fuiſſet

Vnica

non vno clauſula dicta modo:

Argumenta

noui generis dum fortè petebam,

Vènit

in has caſu Naſo poëta manus.

Perlêgiſſe

notas iuuit, quæ verba ſalutis

In

prima facie non valitura gerunt.

Dicitur

ijs olim reſponſa dediſſe Sabinus,

Sed

quia quæ ſcripſit non ſupereſſe putant,

Adlibuit

nobis eadem tentare, notiſque

Reddere,

dum pergit Muſa fauere notas.

Inter

eas autem quas Idem Naſo reliquit,

Hæc

mihi præcipué viſa placere ſuit:

Qua

ſcelus infandum priuigno turpiter audax

Perſuadere

ſuo Phædra nouerca ſtudet.

Quãto

nãq; magis fœdũ eſt quod fœmina ſuadet,

Tanto

eſt priuigni cauſa probanda magis.

Ergo

probi, viſum eſt, iuuenis defendere partes,

Ficta,

quâ licuit, ſimplicitate viri:

Qui

lectum renuenschari fœdare parentis

In

durum rigido detonet ore nefas:

Quique

vafras prodat fraudes, mendacia taxet,

Queſtus

blanditias, verbaque ſtulta notet,

Latius

expreſſi, quàm fortaſſe monebat

Omnia.

Nam caſtum paucula verba decent.

Noſter

in immenſum contrà ſe fundere geſtit.

Geſtit,

nec curſum penna tenere poteſt.

Non

eſt hoc mirum, videor cognoſcere cauſam

Huius,

nec vitium diſsimulare libet.

Sicut

enim ſcribit Plutarchus, inepta loquacis

Ruſticitas

linguæ neſcit habere modum.

Ex

multis poteram paucos ego reddere verſus

Elimare

mora ſi libuiſſet opus.

Verùm

ſuccurrit Fabij ſententia, magnum

Solamen

miſeræ garrulitatis habens.

Quæ

nimis excreſcunt (inquit)reſecarelicebit,

  Nec

multum iuſto fertiliora nocent.

Contra,

ſi nimium mentis ſicceſcat agellus,

Vix

vlla reddi pinguior arte poteſt.

Quare

eum ſolis modium ſeruare beatis

Virgula

diuino munere ſacra dedit:

Ex

vitijs illud ſuſcepi iure duobus,

Cui

tolerabilius conſtat ineſſe malum.

Poſthac

fortè meus, lolio pereunte, vireſcet,

Nec

diuerſa feret ſemina cultus, ager.

Interea

quanquam pariter miſcentur auenæ,

  Has

tamen ad tempus luxuriare ſinam:

Ne,

dum fortè paro tantùm reſecare nocentes

Herbas,

tota ſeges falce reciſa cadat.

Sed

præter temere iactantis plurima linguæ

Barbariem,

ſunt quæ deteriora putes,

Flaccus

in exacta cudendi carminis arte

Factis

danda ſuis tempora iuſta monet:

Aut

hærere iubens illis quæ ficta loquuntur,

Aut

noua quæ bellè ſunt coitura dare.

Hoc

ego præceptũ non ſum per cuncta ſequutus,

Sed

quædam proprio tempore facta carent.

Culpa

grauis fateor, ſi, quæ tibi miſimus vni,

Publicitus

vellem carmina noſtra legi.

Nunc

quia non alijs (patronebenigne) parantur

Quã

tibi, quis tãdem, quod reprehẽdat, habet?

Non

aliud facio, quàm flammas excito mentis,

Accendoque

nouas igne calente faces.

Nonne

licet nobis priuatim ſcribere quicquam

Ni

per multorum protinus ora volet?

Si

mihi quid libeat poſthac obtrudere multis:

Quid

ſcribam longè cautior eſſe volo.

Sed

quodcũq; tibi committitur (optimefautor)

In

proprio tutum credo latere ſinu.

Ne

tamen immeritò mihi temporis ordo putetur

Mutatus,

dabitur iam tibi cauſa rei.

Vix

poterant exempla dari quadrantia rebus

Quæ

non Hyppoliti poſteriora forent.

Quem

vixiſſe prius, quàm fortes Dardana græci

Mænia

vaſtaſſent, publica fama refert.

Aſt

ea quæ nullo ſunt vnquam tempore facta

Confingi

quouis tempore facta queunt.

Quis

ſcit an Hyppolit9,vel Gnoſia vixerit vnquã

An

fuerint præter nomen inane nihil?

Rem

mihi ſuſpectam facit hoc, quod ſæpius ijſdẽ

De

rebus ſoleat fama volare duplex.

Quod

pars vna probat, falſum pars altera prorſus,

Et

ſiculis gerris vanius eſſeputat.

Non

ego de Phædra tantùm, vel Amazone nato

Iſta

loquor, verùm & cætera quæque labant

Plurima

de diuis ſecum pugnantia narrant,

Multaque

ſic vnum numina nomen habet.

Sic

multas Veneres, multas fecêre Mineruas,

Sic

varius Phœbus, ſic tua (Phœbe) ſoror.

Vt

quæ non apté perſonis conuenit ijſdem

Fabula,

mutato nomine conueniat.

Sunt

qui de Troia dubitent: an victa Pelaſgo

Milite,

corruerit facta repente cinis:

An

potius, verſa fatorum lege, Pelaſgi

A

duro tulerint illa priora Phrige.

Sunt

qui bella negent vnquam Troiana fuiſſe,

Vel

prolem Lædæ ſurripuiſſe Parim.

Sunt

qui non Helenã, ſed quæ ſimularet eandem,

Dardanio

referant ſuccubuiſſe duci.

Denique

(ne multis vtar) de nomine quouis

Quæ

ſibi diſſideant commemorare ſolent.

Si

ſit in ambiguo tam clari fama duelli,

An

de vix notis eſt dubitare nefas?

Si

non ſufficiunt quæ dixi rima pateſcit

Altera,

quæ monſtrat, quâ fugiamus, iter.

Nam

ſi quod libeat fas eſt confingerevati:

Sit

mihi quod libeat fingere iuris idem.

Hyppolitum,

Phædrãq; meã, ſi quando fuêrunt,

Iamdudum

ſuperos deſeruiſſe reor.

Hos

libet obſcuro poſitos in carcere Ditis

Ad

clarumſolis nunc reuocare iubar:

Vt

viuant iterum, pariterque locentur ijſdem

Sedibus

in terris quas tenuêre prius.

Nec

memores horum, quæ, dum vixêre, patrarũt,

Nunc

faciant eadem, quæque tulêre ferant.

Hoc

præſtabit eis Læthei fluminis vnda,

Omnia

quæ ventis tradere ſola poteſt.

Iam

nobis multò propiores dicere poſſis

Quouis

illorum quos rude carmen habet.

Non

authore caret mea fabula, non caret aptis

Exemplis,

fieri quæ volo poſſe liquet.

Cum

magno cæli verſo reuolubilis orbe

In

proprium venient ſydera quæque locum:

Tunc

ea quæ fuerant, nihil immutata redibunt

Omnia:

ſi rectè ſcripta Platonis habent.

Idem

neſcio quem reuocari fingit ab orco,

Poſt

cineres mentem qui ſupereſſe probet.

Orpheus

Euridicen, ſi non properaſſet ineptus,

Vt

fama eſt, poterat rurſus habere ſuam.

Quamque

reliquiſti nuptam ſine coniugisvſu,

Dum

cupis hoſtiles primus adire locos,

Vt

teneram poſſes inuiſere denuo ſponſam,

Vna

tibi cesſit Proteſilae dies.

Ergo

quid prohibet ſimiles me cudere verſus,

Reddere

quid luci corporafuncta vetat?

Qui

nihil in reliquis propè non audere ſolemus,

Curhic diſcruciat nos ſine fine timor?

Omnia

ſi fingi posſint & tempora poſſunt,

Qualiacunque

ſibi fingere muſa velit.

Nec

tamen vt quędam ſumus immutare coacti,

Sic

nimium nobis libera Muſa ſuit.

Nec

ſumus exemplis hoc noſtro tempore natis

Vſi,

ſed quæ ſunt inueterata diu.

Aut

ſiquidem Troiæ præcedunt omnia cladem,

Aut

ea vicina tempora calce premunt.

Si

neque ſic factum liceat defendere noſtrum,

(Hoc

ſupereſt) aufer quæ minus apta ſedent.

Si

tollantur enim quæ temporis arguit error,

Quadrabunt

omni cætera parte ſatis.

Non

idem fortaſſelepôs, neque vis remanebit

Quæ

prius, ac ſtabit ſenſus vt ante ſtetit.

Iam

nec in hiſtorijs narrandis omniaconſtant.

(Si

tamen hiſtorias ficta vocare licet)

Eſt

vbi vulgari contempto tramite, nullis

Calcatum

pedibus ſæpe ſequamur iter.

Nec

nihil hoc rationis habet. Res ipſa coëgit

Tritas

nonnunquamdeſeruiſſe vias.

Obijcit

interdum, quæ vera fuiſſe putantur,

Coniugis

auſa ſui linquere ſponſa thorum.

Hæc

damnaſſe velut temerè iactata iuuabat,

Ac

veram hiſtorię diſſimulaſſe fidem.

Nam

vix defendi poterant niſi falſa rigorem

Veri

leniſſent plena ſubinde ſtrophis.

Adde

quòd illa ferè quæ nos mutauimus, ijſdem

Scriptores

ipſi non retulere modis.

Ex

multis igitur quandoque probauimus vnum,

Qui,

ſi falſa tamen, ſcripſerit apta ſcopo.

Nec

mihi ſit fraudi, quòd non ſum vera locutus

Omnia,

quis Momus non ſatis illa probet?

Quis

rogo tam duras leges imponere vati

Suſtinet,

vt prorſus nil niſi vera canat?

Quas

neque, ſe tantum cõperta referre profeſſos,

Hiſtoricos

ipſos ſpernere raro liquet.

Si

quid prętereà vitij mea verba ſonabunt,

  (Vt

certè mendis vndique plena ſcatent).

Da

veniam quæſo.Iactataparæmia, nullum

Errores

primos crimen habere docet.

Qui

primis tumidum pertentat nauibus æquor,

Si

laceram quaſſet per loca vaſta ratem,

Nec

ſeruare modum quem doctus nauita ſeruat,

Gnarus

cogatur quo rapit vnda ſequi.

Non

ridere decet miſerum, ſed commiſerari

Sit

ſatis in pelago non perijſſe virum.

Tu

quoque iam noſtris (vir præſtãtiſſime) ſcriptis

Fac,

oro, cenſor ne videare grauis.

Hæc

etenim ſolitos repetenti carminis vſus,

Mens

olim ſterilis pignora prima dedit.

Si

noris quanto fuerint mihi tempore nata,

Complacitura

tibi qualiacunquè ſcio.

Hos

omnes verſus quibus hæc præfatio conſtat,

In

bidui peperit tempore muſa loquax.

Nec

tardi tentas elephanti more trahebat

In

reliquo partu quem dedit ante moras,

Sed

canis exemplo properans bis carmina centũ

Enixa

eſt vna ſæpius illa die.

Hinc

cæcos aliquot nonnunquam forte catellos

Ædidit,

hoc etiam parte ſecura canem.

Sed

quid opus verbis? quid tot rationibus vtor,

Quæ

mentem poſſint mollificare tuum?

Ne

mihi ſis rigidus Iudex, Momiue ſeuerum

Indutus

vultum, non bene ſcripta notes.

Sponte

ſcio propria facies quæcunque rogamus,

Nec

mea cum triſti carmina fronte leges.

Hoc

vnum ſupereſt quod præcedentibus addam,

Quod

tibi dicendum res monet ipſa prius.

Vt

magis Hyppoliti poſſint reſponſa patere,

Antea

quæ ſcribit Phædra legenda ſcias.

Ex

illis etenim quæ ſcripſimus omnia pendent,

Ex

illo creuit ſemine tanta ſeges.

Miſimus

hæc ad te ſolum, velut antea dixi,

Nec

tibi ſi placeant amplius illa petunt.

Non

quærunt ſcænam, tu ſolus es ipſe theatrum,

Iudicio

ſtamus, concidimuſque tuo.

Si

tamen ex alijs vlli monſtranda putabis,

Quem

mihi ſic melius poſſe fauere putes:

Non

erit ingratum, videat, mihi namq; parandos

Fautores

multos res malè curta monet.

Nam

quamuis aliquot non deſtituamur amicis,

Qui

nobis toto pectore læta velint:

Quem

tamen ex illis poſſim decerpere, fructus

Non

alius planè eſt quàm ſtabilitus amor.

Non

eſt qui nummosmihi poſſitmittere, non eſt

Cuius

me tenuem grandior arca beet.

In

magnis voluiſſe ferunt ſatis eſſe, ſed ipſum

Hoc

voluiſſe mihi non ſatis eſſe poteſt.

Neſcio

quo fato, ſemper comitaturegeſtas

  Magna

Calliopes improbitate gradus.

Contra

Plutus abeſt, nec ſe coniungere Muſis

Suſtinet,

attingi nec ſua dona finit.

Cuius

diſſidij reputari cauſa, quod illis

Non

eadem placeant, diſpliceantue, poteſt.

Non

bene conueniunt formę ſpecioſa venuſtas,

Et

deforme ſuo iam ſine crine caput.

Non

oculi vigiles, & lumine captus vtroque,

Non

florensætas, decrepitusque ſenex.

Luxum

Plutus amat, fouet ocia, gignit amores,

Hæc

eaſdem rurſus turba diſerta fugit.

Ille

replet nummis, & vix ſine fraude crumenam,

Hæc

magnas docti pectoris auget opes.

Addito

diſſimilem ſexum, quid plura? per omnes

Disſidium

partes hoc ſine fine manet.

Sed

Modus hic eſto, ſatis eſt, diſcedite Muſæ,

Tu

faueasquæſo ſemper (amice) mihi,


     

    Vale.


Candido

Lectori

Georgius

Edrychus Medicus S. P. D.


CVM

omnem vitae meæ curſum, optime Lector, in hac illuſtriſſimaAcademia Oxoniensi peregerim, & annis circiter quinquagintatribus in eadem ſic conuerſatus ſim, vt pro meis viribus, (quæperquã exiguæ ſunt) iuuandis adoleſcentum ſtudijs aliquam ſanẽoperam libenter impenderim, aut cum ipſe inuictiſſimi RegisHenrici octaui publico ſalario conductus pro eo ac debui, gręcisliteris ſtudioſorũ animos informandos ſuſciperẽ, vel cũ àpraxi medica, quæ mea eſt profeſſio, aliquas interdũ ſucciſiuashoras ſuffuratus, in hoc genere ſtudij, ſcriptis ſaltè, aut viuavoce priuatim amiculis aliquot prodeſſe cuperem: vehementer à menunc exorandus es, vt cũ in hac ſenili ætate mea, nulli vſuialiter bonis literis eſſe queã, permittas mihi Theſeũ quendãmihi adiungere hominẽ triũ linguarũ peritiſſimum, & in omnigenere diſciplinarũ exercitatiſſimũ, Iohannẽ Schepreuũpræceptorẽ olim meũ, qui ardori huic meo, quo impenſè cupiobonis ſtudijs ſemper eſſe benè conſultum, abundè ſatisfaciet,& maximã tibi vtilitatè adferet, ſi & eius doctrinã propeſingularè, & integerrimæ ipſius vitæ veſtigijs inſiſterenõ te piguerit. Mitto enim tibi, quiſquis es, bonæ indolisadoleſcens, qui literis humanioribus incũbis (nã ijs quigrauioribus ſtudijs diſtinentur, niſi fortaſſe per ociumferiãtibus hæc non euulgantur) verſus quoſdam elegantiſſimos,quos illum doctiſſũ virũ ita fæliciter ſuis dictitaſſememini, vt interdũ vno die plus centũ cõpoſuerit, cum necprælegendi munus omitteret, nec ab alijs fere Theologiæ ſtudijsanimum remitteret. Dedicauit opuſculum hoc cuidam D. Guado viroprudentiſſimo, & ſacerdoti maximè pio, qui Regi H. octauoilluſtriſſimo erat à ſacris, eo fere tẽpore, quo eiusmaieſtati viſum eſt, ex ruinis Cænobij Oſnæẽſis reædificareEccleſiam cum ſede epiſcopali, ex conſilio magnatum, &doctiſſ. virorum, quæ annos poſt quinque ad diuæ Frideſwidæædem, quæ nunc Eccleſia Chriſti vocatur, tranſlata eſt. Cuiusrei eò libentius memoriam refrico in Regis inuictiſſimi laudemperpetuam, quòd de Academia noſtra ſic optimè meritus eſt, &mihi tum iuueni, & Græcas literas in Collegio Corporis Chriſtipublicè profitenti inde etiam annuum ſtipendium ſatis magnificumelargitus eſt. Nam Iohãnes hic Schepreuus ad Hębraïcas literasprofitendas à Rege ſereniſſ. accerſitus eſt, & mihi linguægræcæ docendæ prouincia fuit commiſſa. Habeo alia eius opera,quę ſi Deus voluerit, etiam in lucem venient. Non enim cõmittã vteruditiſſimi huius viri memoria pereat: quod, opinor, nũquam fieripoterit, ſi aliquando mihi dabitur incidere in illa carmina quæ ineius obitum ab eruditiſſimis quibuſque viris græcè & latinèconſcripta ſunt, & valuis AEdis S. Mariæ publicèaffixa,quæ iuſtum implere volumen poſſent, & à familiari quodãnoſtro Hermanno Euans ideo collecta ſunt, vt excuderentur. Sed

vbinam

ea depoſuerit, adhuc mihi incertum eſt. Quod ſi ad manus measperuenerint, in vulgus ædentur, vt locupletiſſimum habere poſſe:teſtimoniũ doctrinę & pietatis eius viri, quẽ qui norũt &etiamnũ viuũt, vnicũ fuiſſe huius inclytæ Academiæ Phœnicẽmecum dicere non erubeſcent. De argumento operis, non opus eſtmulta dicere, cum titulus ſatis indicet. Nam ſi è ſacris literishic aliquid petere licebit, cogita Ioſephum quendam alterumadoleſcentem, Pharaonis vxori quæ moleſta olim erat & dicebatdormi mecum, hic reſpondere, & nefandum ſtuprum recuſare.Certè qui huius integerrimi viri vitam pernouerunt, optimè ſciunt,in hoc argumento, & tam pia atque caſta puriſſimæ vitæ floreanimam Deo reddidit ætatis ſuæ anno triceſimo tertio, ſcilicet,quaſi totidẽ numero hic annos adimplens, quot ipſe ſeruatornoſter Ieſus Chriſtus in terris habuit, & Amarſamiæ mortuuseſt, vbi me tunc ac pia eius matre cum ſororibus exequias de moreobeuntibus, ſepultus iacet: obijt autem anno Domini 1542. MenſeIuljj.


Laudibus

Authoris non te moror, optime Lector,

Vino

vendibili non opus eſt hedera.


Hyppolitvs

Ovidianæ Phaedrae Respondens, Per Ioannem Scheprevvm SomatoChristianvm.


REddo

tibi miſeræ quam das mihi Phædra ſalutem,

Si

dici poſſit res male ſana, ſalus.

Sic

etenim ſaluere iubes, vt perdere quæras,

Vtque

simul per di te, ſcelerata, velis.

Cum

tua priuigni tetigiſſet epiſtola dextram,

Promiſit

titulus quæ meliora forent.

Nomen

Phædra tuum vidi legíque libenter,

Spes

mihi de tanto nomine magna fuit.

Speraui

te digna parens (nam tu quoque ſemper

Dum

recte faceres, es mihi viſa parens)

Speraui

patre digna meo, qui te ſibi iunxit

Soluendámque

dedit, te violante, fidem.

Speraui

patre digna tuo, qui Gnoſia regna

Multiplici

clarus nobilitate regit.

Denique

ſperaui ſupremo digna Tonante,

Quem

pater ille tuus fertur habere patrem.

Tot

mihi nominibus ſperanti proſpera, fœdus

Impoſuit

caſto nomine, tectus amor.

Obſtupui,

fateor, corpus frigeſcere cæpit,

Diriguêre

pedes, intremuêre manus.

Vnde

nefas tantum? quis tandem credere poſſet,

Hyppolito

Phædram ſic potuiſſe loqui?

Quis

furor ô demens, quæ te fera vexat Erinnis,

Quæ

te Tyſiphone, quæue Megera premit?

Ah

purum tanto ſceleri prætexis amorem?

Et

quæ nemo bonus laudat, honeſta vocas?

Eſt

inhoneſta mihi quæ talia ſcribit honeſta,

Quamuis

è ſummi ſtirpe ſit orta Iouis.

Eſt

furor, eſt rabies, eſt iſta ferina libido,

Nec

manet in tali pectore caſtus amor.

Caſtus

amor purè ſocialia fœdera ſeruat,

  Vnum

caſtus amor nouit amare virum.

Caſtus

amor fraudes, & verba nefaria vitat,

Caſtus

amor ſceleris ſemina nulla ſerit.

Non

quæcunque placent, ea caſta putemus oportet:

In

toto nullum ſic erit orbe ſcelus.

Hei

mihi quid patior? quo me conuertere poſſum,

Vt

fugiam voces, perfida ſponſa, tuas?

Eſt

audiſſe ſcelus, nedum feciſſe quod optes:

Hæret

in inuita peſsimus aure ſonus.

Quis

mihi cum tædis det ſulphur vt iſta repurgem?

Quæ

ſummis etiam ſenſibus hauſta nocent.

Iam

patraſſe ſcelus videor quòd neſcius aures

Præbuerim

dictis (fœda nouerca) tuis.

Anteà

mater eras, poſthàc dicêre nouerca,

Non

eſt matris enim quod facis iſtud opus.

Fœda

nouerca tace, non audio talia verba,

Mens

horret trepidans, fœda nouerca tace.

Hoc

equidem facerem ſi tam reticere liceret

Nunc

mihi, quàm licuit Phædra aliquando tibi.

Tu

niſi fallaces miſiſſes antè tabellas

Vt

mihi ſub dulci melle venena dares:

Quamuis

non eſſes, poteras tamen antè videre

Caſta,

nec in tota fabula plebe fores.

At

me, ſi taceam, quis non putet illa probare,

Quæ,

niſi ſit quod tu, nemo probare poteſt.

Ergo

licet vereor ne tecum multa locutus,

Nonnihil

ex cæno ſordis & ipſe traham:

Attamen

innocuam ſtatui defendere famam,

Ne

reliquis videar, quod tibi Phædra, malus,

Verbis

opponam contraria verba, tuóſque

Monſtrabo

nuda ſimplicitate dolos.

Non

ignoro tuas, ô verſutiſsima, fraudes,

Per

quas ſperabas me potuiſſe capi.

Verùm

littus aras, nec me tua verba mouere

Poſſunt,

vt faciam quæ facienda mones.

Nec

laqueo vulpes capitur, nec miluius hamo,

Nec

ſapiens verbis, ſint niſi tecta, vafris.

Sed

neque tecta putes quæ tendis retia nobis:

Nulla

meos oculos fallere techna poteſt.

Ad

ſtultos Phaleras, mihi Delia virgo, tibíque

Longè

diſsimilis, dextera ſemper adeſt.

Non

tantum celeres auidus dum perſequor apros,

Sed

quoties etiam vox mihi vafra ſonat.

Multa

dolum ſapiunt, quæ ſcribis, multa videntur

Conſpicuas

ſtultæ mentis habere notas.

Quid

moror? oſtendam breuiter quos texeris aſtus.

Quámque

nihil frontis ſit (male ſana) tibi.

An

quiſquam mittit quam non habet ipſe ſalutem?

Tu

mihi miſiſti quæ tibi nulla fuit.

Sed

poſitum in nobis an ſis habitura fateris,

Quæ

quò pertineant, mellea verba, liquet.

Idcirco

tribuis mihi, quòd bene viuere poſſis,

Vt

tibi nil contra iure negare queam.

At

ſi per noſtræ diſpendia tanta ſalutis

Non

aliter, tibi ſit reſtituenda Salus:

Per

iugulum potius tantos effunde dolores,

Sic

etenim facili damna leuabis ope.

Quamuis

ardenti pectus mihi ferueat ira,

(Quis

tranquillus enim talia ſcripta legat?)

Non

ridere tamen non poſſum, quando puellam

Audio

te dici, tune puella, rogo?

Tune

puella, rogo? tam multos nupta per annos

Patri,

quem tecum concubuiſſe pudet?

Tune

puella rogo? quæ tot modo pignora nutris,

Quæ

patris ex coitu nata fuiſſe pudet?

Quæque

fouens, inuita foues, vt perfida ſcribis,

In

mea quod fratres creſcere damna ſcias?

Tune

puella rogo? quæ ſi (quod & ipſa negabis)

Non

eſſes vllum corpore paſſa virum:

Non

tamen hoc merito poſſes tibi ſumere nomen,

Cuius

nil animus virginitatis habet.

Virgo

eſt quæ mentem ſeruat cum corpore puram:

  Quæ

tantum eſt virgo corpore, virgo parum eſt.

Cætera

prætereo quamuis ſuſpecta quibuſdam

Tempora,

cum nobis non bene nota fores.

Cum

te Creta patris ditiſſima regna teneret,

Cumque

fores nulli tradita ſponſa viro.

Si

genitrix etenim tauri complexibus hæſit,

An

ſceleris prolem nil agit aſſe putes?

Nec

ſatis illud habes quòd ſis pro coniuge virgo.

Quodque

lupæ probrum dicta puella tegas.

Sed

facis Hyppolitum pariter pro cælibe ſponſum,

Et

rerum voces ipſa nouata nouas.

Scilicet

hic ſcopus eſt, vt honeſta vocabula turpis

Horrorem

ſceleris diſſimulare queant.

At

quoniam verbis pugnas vbi facta repugnant:

Duratos

lateres æthiopemque lauas.

Dumque

lupæ nomen, dum nomen coniugis horres,

Fortius

imprimitur nomen vtrumque tibi.

Nam

licet appelles, quod ficus dicitur, aurum,

Ipſe

tamen ficus nil niſi ficus erit.

Protinus

in portu nauis tua firmiter hæret,

In

primoque tuum limine crimen adeſt.

Si

tantum peccas, ſi tantum fingis in ipſo

Veſtibulo,

quid non cætera fraudis habent?

Perlege

quodcunqueeſt, inquis, cur iſta? vereris

Ne

non lecta tibi reddere ſcripta velim?

Hoc

ſi feciſſem, melius feciſſe viderer,

(Nam

fuit indignum quod legeretur opus)

Sed

quamuis animo lædendi ſcripta fuiſſe

Conſtet,

perlêgi nec mihi lecta nocent.

Si

tecum ſtudio ſimili veſana tenerer,

Tunc

inueni poſſit forſan obeſſe dolus.

Nunc

nihil Hyppoliti conſtantia pectora frangit,

Nilque

tuis verbis, quo capiamur, ineſt.

His

pereunt ſtulti vel amantes turpiter eſcis,

  At

caſtis caſti qualiacunque ſonant.

Forſitan

hic aliquid quod nos audire iuuabit

Eſſe

putas, falſa es, nil, mihi crede, placet.

Scribere

Phædra poteſt quod noſtras mulceat aures?

Quod

iuuet Hyppolytum ſcribere Phædra poteſt?

Scribere

Phædra poteſt tam turpis læta pudico,

Quod

nobis placeat ſcribere Phædra poteſt?

Phædra

placere mihi poteras, ſi Phædra maneres,

Qualem

Creta patri tradere viſa fuit.

Nunc

quia mutata es, non eſt quod poſſe placere

Nobis,

Phædra, tuum nomen inane putes.

Sed

tua ſcripta mihi quadam ratione placebant

  (Quæ

mala non aliquid commoditatis habent?)

Nunc

manifeſta pates, notam vitare licebit:

Hactenus

illa placent, hactenus ipſa iuuas,

Sunt

arcana quidem, quæ commendare licebit,

Occultis

nulli conſpicienda notis.

Sed

nunquam arcanis, quae tu mihi perfida narras,

Vlli

Phædra bono charta notata fuit.

Hæc

nec in abſtruſam tutum eſt dimittere foſſam;

Ne

ſcelus enatis frugibus aura canat.

Hæc

neque ſub plumbo, neque ferro claudere poſsis,

Hæc

nec in æquoreo flumine merſa latent.

Non

pelago terráue decet tua myſtica ferri,

Sed

nec in hos vſus charta reperta fuit.

Herpocrati

mandanda puto ne prodita lædant,

Si

tamen admittet tanta venena Deus.

Nulli

pandantur, ſed in arcto pectore clauſo

Ad

ſtygias tecum præcipitentur aquas.

Atque

ibi læthæo mergantur in amne, nec vnquam

Ad

ſuperos redeant tam ſcelerata viros.

Accipit

interdum, fateor, ferus hoſtis ab hoſte

Scripta,

nec è manibus proijcit illa ſuis.

Poſſunt

bella tamen cum ſint manifeſta caueri,

Quique

palam loquitur, nilue minûſue nocet.

Sed

tua quæ blandam mentitur epiſtola pacem

Velata

grauius cuſpide vulnus agit.

Quòd

tibi dicturæ, quæ ſunt fœdiſsima nobis

Abſtulerit

munus lingua retracta ſuum:

Nil

ſanè miror, quid enim mirabile fecit?

Cur

non horreret fœda nefanda loqui?

Hoc

potius miror quòd talis conſcia facti,

Non

ruerit ſubito lapſa fragore domus.

Debebat

vexare manus tibi ſæua chiragræ

Tempore

quo ſcriptis talia verba dabat.

Debebat

clarum tibi lumen Apollo negare,

Debebat

tantum nolle videre ſcelus.

Debebat

tibi Mercurius neque verba, nec vllos

Impia

ſcribenti ſuppeditare modos.

Debebat

rutilum iaculari Iupiter ignem,

Atque

cremare ſimul teque nefáſque tuum.

Quòd

ſi pro meritis hæc omnia damna tuliſſes,

Non

miranda mihi talia mira forent.

Non

ego pro monſtris habeo, quæ monſtra putant.

Omnia

ſunt monſtris monſtra minora tuis.

Quæ

tibi ſub tremulis vox improba faucibus hæſi.

Horruit

indubiè victa pudore nefas.

Si

ſua regna pudor tenuiſſet, cuncta fuiſſent

Integra,

nunc victo cuncta pudore ruunt.

Qua

licet hunc tenero miſcendum dicis amori,

Qualicet, hoc aufer, ſemper inepta licet.

Nam

ſi forte pudor violento cedat amori,

  Iam

ferus expulſo regnat amore furor.

Nec

vocitare potes qui talia ſuaſit, amòrem

Sed

furor ingeſsit tam furioſa tibi.

Me

tamen imperium, me tanti numen Amoris

Horrendáſque

iubes Phædra timere faces.

Quicquid

iuſſit amor, niſi fiat, dira minaris,

Terribilemque

refers inuidioſa deum.

Tanquam

ſi pergam ridere Cupidinis arcus,

Vt

redamem, ſæuus cogere poſſit Amor.

Cuius

tu vires dijs cuncta potentibus aquas,

Vtpote

cui victas ſæpe dedêre manus.

Si

credamus enim quæ dijs feciſſe Cupido

Dicitur,

haud dubiè non leue numen habet.

Prætereo

reliquos, quorum minor eſſe poteſtas

Fertur,

quos grauiter ſæpius ille premit.

Huic

neque ſuprema qui fulmina mittit ab arce

Maximus

æqualis Iupiter eſſe poteſt.

Sed

veluti naſo trahitur, ſequiturque trahentem

Inuitus

quanquam, ſic quoque fortè volens.

Nunc

etenim tauri ſibi fortia membra coaptans

Furtiuum

tergo, per mare vectat onus.

Nunc

vt decipiat Lædam, candentibus alis

In

liquido natitat gurgite, factus olor.

Nunc

ſe demittit per ſumma cacumina tecti,

Virgineoſque

ſinus aurea maſſa replet.

Nunc

Aquilam ſimulans Idæi montis alumnum

Vnguibus

abreptum portat in aſtra celer

Denique

dum varia commutat imagine vultum,

Illius

amplexum nulla puella fugit.

Hæc

facit imperio ſæui compulſus amoris

Qui

licet exiguis vulnera magna facit.

Omnia

cum vincens vnum non vincat Amorem:

Credis

ab hoc vinci me quoque poſſe deo.

Hæc

protefaciunt, quæ nos auxiſſe videmur,

Dum

ſic diſtento pandimus illa ſinu:

Nunc

tamen his audi quæ ſunt contrariarurſum.

Ludicra

mittamus, iam tibi vera canam.

Hæccine

vera putem quæ ſunt mendacia vatum,

Quos

facit inſanus plectra mouere furor?

Hæccine

vera putem quæ tam ſcelerata feruntur,

De

dijs qui cœli ſplendida regna tenent?

Hæccine

vera putem quod diui talia patrent,

Qualia

mortalis nemo patraret homo?

Non

pudet hæc nobis obtrudere falſa poëtas?

Non

tribuiſſe pudet talia facta Ioui?

O

genus inſanum qui vos ab Apolline doctos

Aönidúmque

ſacro fingitis eſſe choro.

Nullus

adeſt vobis cum ſcribitis impia Phœbus,

Nulla

mouet cytharam nulla Thalia fides.

Hæc

animi rabies, hac recti neſcius error

Suppeditat

vobis, nec deus vllus adeſt.

Non

ſatis eſt vobis hæc tanta venena paraſſe,

Protinus

in rabiem quæ rude pectus agant:

Ni

ſuperos etiam fœdi faciatis amoris

Authores,

quo ſic fortius vrat amor?

Scilicet

affectus cum peſſima sponte ſequatur,

Vt

magis acceleret, ſic ſtimulandus erat.

Vt

reliquos taceam quos hæc mendacia fallunt:

En

veſtris capitur noſtra nouerca dolis.

Sed

tu Phædra caue ne quid mendacibus iſtis

Credas,

nil veri, nil pietatis habent.

Non

te iuſsit amor, non mittere ſcripta coëgit,

Non

eſt tam placidi numinis iſtud opus.

Te

tamen affirmas ſenſiſſe cupidinis arma,

Dum

tacitis animum flecteret ille ſtrophis.

Dúmque

tibi nobis dubitanti ſcribere, verba

Diceret

hortantis viſus adeſſe deus:

Ferreus

ille tibi tandem ſuccumbit Amicus,

Ac

noſtro tandem numine victus erit.

Hac

ego falſa reor, non eſt deus ille profectò

  Qui

falli poterit: fallitur iſte deus.

Fallitur

indubiè nunquam redamabit amantem

Hyppolitus

Phædram, ni ſapienter amet.

Non

habet in me ius aliquod tuus iſte Cupido.

Cultorem

ſeruat caſta Diana ſuum.

Ferreus,

vſque vocer, non diſplicet hoc mihi nome,

Si

caſtus fuerim, ferreus vſque vocer.

Ferreus

vſque vocer, modo non ſim turpis adulter,

Nec

tibi per ſimilis, ferreus vſque vocer.

Ferreus

vſque vocer, magis hoc in pectore ferrum

Dureſcátque

magis, ferreus vſque vocer.

Ferreus

vſque vocer, malo ter ferreus eſſe,

Quàm

quo tu velles cæreus eſſe modo.

Hactenus

excuſsi tantum primordia chartæ,

Hoc,

age, quod ſupereſt discutiamus opus.

Aligeri

quoniam iuuenis tibi cuncta videntur

Inſtinctu

fieri, quæ tamen ipſa facis.

Vel

quia non credis, ſed vis me credere falſum,

Hinc

blandas tremulo promis amore preces.

Vt

tibi ſit gratus peragendo crimine fautor,

Qui,

niſi falſa refers, criminis author erat.

Vtque

tuis adſit cæptis ingrata precaris,

Noſtráque

communis pectora iungat amor.

Nec

modò te rapido patiatur ab igne cremari,

Sed

mentem ſimili torqueat igne meam.

Me

prius vndiſono demergat in æquore Triton:

Aut

rigido foſſum profluat enſe latus:

Arreptúmue

graui laceret fera bellua morſu:

Vel

celer in pectus fulminis ictus eat.

Quàm

tuus ille deus tanto mihi vulnere mentem

  Sauciet,

vt faciam quæ tibi Phædra placent.

Sacra

Diana mihi tantas auertito peſtes,

Sincerúmque

rogo corpus habere ſinas.

Nil

ego promiſsis moueor, nil iam tibi crede.

Tu

ſeruare potes perfida nupta fidem?

Sic

mihi nimirum ſeruabis, vt anteà patri,

Cuius

fœda thorum iam violate ſtudes.

Quicquid

agas, quæcunque paras, quæcunq3loqui

Exemplo

ſemper corruis ipſa tuo.

Num

licet in Phædra mores ſpectare pudicos?

Non

potes hoc alijs, quod facis Hyppolito?

Quæ

ſemel imponit, ſemper metuenda videtur:

Quæ

ſemel eſt mendax, perfida ſemper erit.

Sic

tibi mens leuis eſt, ſic eſt mutabile pectus,

Vt

nullo poſsis firma ſedere loco.

Sed

neque ſi firmam ſemper, fidámque putarim

Te

fore, continuo ſuſcipienda fores.

Non

prius an deceat ſeruari fœdera penſo,

Quàm

pangi liquido faſne ſit illa ſciam.

Quòd

ſi pacta forent, tamen hac violare deceret.

Pangere

ſed timeo, quæ pepigiſſe nefas.

Quærere

de fama, num ſit tibi criminis expers,

An

potius turpi labe notata, iubes.

Quærere

nil opus eſt quod epiſtola ſcripta fatetur.

Qualis

Phædra tibi vita ſit, ipſa doces.

Crimine

fama vacat, ſic inquis, vix tibi credo.

Si

tamen eſt verum crimine fama vacet.

Nec

nunc incipias ſpecioſum lædere nomen:

Sed

talis maneas, antea qualis eras.

Quid

mihi præteritum narras furioſa nitorem,

Si

tibi nunc idem non manet ille nitor?

Non

ego quæ fuerit mulier, ſed quæ ſit, honeſta,

Quæque

manere velit ſemper honeſta, probo.

Quando

tibi ratio ſuadendi recta negatur:

  (Quippe

quid hoc recti carmen habere poteſt?)

Vt

tamen Hyppoliti poſſit molleſcere pectus,

  Vt

lachrymis poſſit collachrimare tuis,

Simpliciter

morbúmque tuam culpámque fateris,

  Quanquam

ſimplicitas non caret iſta dolo.

Vrimur

heu miſeræ, quis perferat, vrimur, inquis,

  Interiora

furens viſcera torret amor.

Vreris

infœlix? cur non extinguere flammam

  Qua

licet omnigena ſedulitate paras?

Non

extinguis enim flagrantes pectoris æſtus,

  Sed

magis atque magis, dum facis iſta, foues

Non

tuus ille deus, cum poſſit tanta, rogandus

  Vt

flammas flammis addere vellet, erat.

Sed

magis vt ſubitosplacidè compeſceret ignes,

  Intima

quos nutri fomite cura ſuo.

Non

temerè quereris quòd in hac ætate laboras,

  Quam

nullam decuit nunc habuiſſe notam.

Nouimus

ex æquo cunctis peccare negatum,

Plus

tamen hæc famæ, ſera libido nocet.

Ne

tibi ſit mirum, ſi te ferus ardor adurat,

Quiſquis

amat ſtultè, non patienter amat.

Vt

qui prima rudi portat bos vincula collo,

Non

ſolet impoſitum ferre libenter onus:

Vtque

ferox equulus vexat ſua terga prementem,

Qui

primos tenero mordet in ore lupos:

Aſſiduis

contra miteſcunt vſibus ijdem,

Quæque

moleſta prius, iam leuiora putant:

Sic

ais ignarum violenti pectus amoris

Incendi

grauius, quod noua flamma cremat.

Rurſus

vbi ſolitos rabies depaſta ſit artus,

Crebro

paulatim mitius eſſe malum.

Sic

tamen haud minor eſt, tantum minor eſſe videtur

Morbus,

dum toties mens cruciata ſtupet.

Vt

ſolet in diris contingere ſæpe venenis,

Quæ

minus aſſuetos lædere poſſe ferunt.

Sic

facilem reddi teneris quæ diſcitur annis

Poſſe

putas artem, quæ ſua damna leuet.

At

grauiora tibi nunc eſſe cupidinis arma

Senſiſti,

quanto ſerior ille venit.

Cur

tentas illud pugnando vincere numen,

Vincere

quod ſummi nec Iouis arma valent.

Si

tibi non aptum, ſi collum ferre recuſat,

Quod

grauiter portas dulce videtur onus.

Sed

tibi, dum cupidè triſtiſſima gaudia captas,

Quod

grauiter portas dulce videtur onus.

En

vt ad inuiſasmeretricum verteris artes

Blanda,

ſed occulto felle referta, vomens.

Prima

tuæ ſpondes nobis libamina famæ,

Quæ

ſeruata diu, nunc temerare cupis.

Non

has primitias, non hæc libamina carpam,

Non

mihi, quæ lædunt, qualiacunque placent.

Non

reffert quo ſint, quæ ſunt mala, tempora facta

Nunquam

non ſcelus eſt quod ſcelus eſſe liquet.

Non

ero cauſa tibi prodendi, Phædra, pudoris,

Sed

ſeruabo tuum, nec violabo meum.

Si

tibi ſtat fixum noſtri fœdare parentis

Tectum:

patrator criminis alter erit.

Addis

vtrumque ſimul noſtrûm fore peſsima, ſontem,

Si

pariter famæ perdat vterque decus.

Ceu

verô magni fuerit ſolaminis inſtar

Si

mihi ſis ſceleris tu quoque facta comes.

Aut

quaſi (tam demens, tam ſtulta es fœmina) poſsim

Si

tecum fuero ſic minus eſſe nocens.

Eſt

aliquid fateor primos decerpere fructus

Cum

plena ramos arbore poma grauant.

Eſt

aliquid primum de multis ſumere florem,

Qui

ſuaui reliquas vincat odore roſas.

Eſt

aliquid (ne multa loquar) duxiſſe puellam,

Quam

nullum conſtet iam tetigiſſe prius.

Quis

non virgineos, nuptæ poſt fata mariti

Præferat

amplexus qui velit eſſe pater?

Sed

mihi propoſitum eſt caſtum ſeruare pudorem,

Ne

premat vlla meos nupta puella ſinus.

Vt

tibi ſim gratus (caſtiſsima Delia) cultor

Perpetua

libuit virginitate frui.

Legitima

quicunque cupit de coniuge prolem,

Hic

merito ſponſus virginis eſſe cupit.

Verum

nec libet hoc, nec ſi fortaſſe liberet,

Tu

mihi ducturo caſta puella manes.

Iſta

iamdudum decerpſit ab arbore magnus

Ægides

vnum vel duo mala, parens.

Iamdudum

perijt quod me vis carpere pomum,

Iamdudum

primo floris honore cares.

Nec

ſcio, quid reliquis etiam conceſſeris iſtuc,

Forte

dabas alijs quod mihi prompta dares.

Quid

iuuat his titulis vitam ſimulare pudicam?

Quid

ſine re, tanti nomen inane facis?

Quod

ſeruaris adhuc ſocialis fœdera lecti

Integra,

nec patrem læſeris ante meum,

In

magnum laudis cumulum tibi ſurgere credis

Candoriſque

iubes hinc documenta peti.

At

ſeruaſſe parum eſt, ſemper ſeruaſſe decebat.

Sic

mihi ſic demum viſa pudica fores.

Non

ex principio quæ ſint præſtantia ſcimus,

Spectari

ex ipſo ſingula fine ſolent.

Ah

miſeranda tibi de tanto crimine plaudis?

Atque

tibi rectè rem cecidiſſe putas?

Iam

grauiter digno quo diſcrucieris amore?

Qui

ſua non vllo damna fauore leuet?

Dignus

egon videor, quem tecum perdita perdas?

Dignus

egonvideor, quem tua probra grauent?

Dignus

egon videor, qui ſim tibi primus adulter;

Quique

patris tecum ſtrata nefanda premam?

Dij

meliora precor, nunquam mihi pectora tantæ

Diſturbent

furiæ: dij meliora precor,

Dij

meliora precor, nunquam tibi Phædra potiri

Hijs

votis liceat, dij meliora precor.

Non

ſpectas animum, nec ob hunc tibi dignus amore

Tam

magno videor, ſed tibi forma placet.

Aſt

ego non faciem ſed vitam penſito, forma

Sæpe

bona eſt prauis, & mala ſæpe bonis.

Peior

adulterio tibi turpis adulter habetur,

At

mihi turpis erit quiſquis adulter erit.

Quo

magis egregia eſt facies, niſi moribus illa

  Sit

decorata bonis, turpior eſſe ſolet.

Quis

ferat horrendas, quas addis poſtea voces?

Hos

etenim profers ter furioſa ſonos:

Si

mihi concedat Iuno fratremque virumque

Hyppolitum

videor præpoſitura Ioui.

Pro

quibus vt rurſus tibi digna rependere poſsim,

Sic

verbis pello verba nefanda pijs.

Quod

ſi pluto mihi furias obtrudere vellet

Te

furijs videor poſtpoſiturus ego.

Quisnam

ego ſum infelix vt cum Ioue comparer ipſo,

Quèm

certum eſt omnes exuperare deos?

Hæccine

te docuit tuus ille cupido vouere?

Hæccine

te docuit tam ſcelerata loqui?

Nonne

times ne tecta ruant dum talia ſcribas?

Aut

te contempti fulminet ira Iouis?

Auden

Hyppolitum præponere Phædra tonanti?

Auden

mortali poſtpoſuiſſe deum?

Auden

hunc tumido regem contemnere faſtu

Qui

tua cum noſtris membra cremare poteſt?

Quid

non moliris? quæ non medicamina tentas,

Ne

tibi non dextré vota ſiniſtra cadant?

Tradere

communem ſic tu tibi poſcis opellam,

Vt

muli ſteriles mutua terga ſcabunt.

Scilicet

expectas vt dum tibi ſim Ioue maior,

Nemine

ſis hominum tu mihi Phædra minor.

Cætera

nil miror quæ mox temeraria ſubdis

De

ſtudijs varijs deque furore tuo.

Quæ

nihil exhorres patrem ſpreuiſſe deorum,

Mirum

ſi facias hijs leuiora putem?

Quandoquidem

nihil eſt melius quod iungere poſſit,

  Aut

melius iunctam conſtabilire fidem,

Quàm

ſi qui ſtudijs valde capiantur eiſdem,

Artem

declaras hic quoque vafra tuam.

Cum

ſit præcipuum virgo mihi delia numen,

Quæ

celeri currit per iuga ſumma pede:

Ne

mihi diſſimilis forſan videaris, eandem

Tu

quoque ſollicita relligione colis.

Me

quia ſyluarum latebris gaudere ſciebas,

Te

quoque frondoſum fingis amare nemus.

Me

quia per celſos delectat currere montes,

Sylueſtres

multo dum cane ſector apros:

Huius

tam cupidæ iamdudum conſcia mentis

Tu

quoque fulmineis retia tendis apris.

Eſt

mihi iucundum ferro configere ſeruos

Hæc

& tu ſimili cuſpide membra feris.

Magnus

ſæpe meis humeris ſuſpenditur arcus,

Arcus

tela feris cognita ſæpe capris:

Hæc

eadem tibi ſumuntur quæ ſumimus arma,

Vires

lætiferas & tuus arcus habet.

Me

iuuat in læto proſtratum gramine corpus

Grata

defeſſum reſtituiſſe mora:

Et

tu ſubiectas membris muliebribus herbas,

Cum

ſimili recubans vtilitate premis.

Me

iuuat in magno Phœbææ lampadis æſtu

Sub

viridi nemorum ponere fronde caput.

Tu

quoque membra locas in opaca ſæpius vmbra,

Tutaque

ſub denſo tegmine forma latet.

Me

iuuat excuſſo iaculum torquere lacerto,

E

manibus volitant fortia tela tuis.

Nos

petulantis equi rigidas tractamus habenas,

Et

tu quadrupedum ſtringis in ore lupos.

Denique

tu paſsim noſtrorum ſimia morum

Quod

facit Hyppolitus, Phædra ſubinde facis.

Vis

quacunque volo, quæ nolo velle recuſas:

Quæque

probo temere qualiacunque probas.

Hæc

ſi vera forent, vt tu vis vera videri,

Nunquam

iam diropreſſa labore fores.

Has

tibi non plenè notas concedimus artes,

Quæ

notæ poterant commoda multa dare.

Si

tua mens harum ſtudiis addicta fuiſſet,

Nunquam

te vetitus detinuiſſet amor.

Quisquis

amat celebres ſectari concitus apros,

Hic

nullum veneris crimen amare poteſt.

Quisquis

amat ſyluas, montes, latebraſque ferarum,

Nullus

in hoc ſceleri per loca tuta locus.

Quisquis

amat validis manibus iactare ſagittas,

Prorſus

in hoc ceſſant arma (Cupido) tua.

Quisquis

amat reliquas (ne ſingula perſequar) artes,

Quas

modo dicebas te voluiſſe ſequi:

Hunc

neque spes fallax, neque gaudia vana mouere,

Nec

vexare diu ſæua libido poteſt.

Si

poſcis cauſam, breuiter ſic accipe, curas

Non

ſimul admittunt pectora noſtra duas.

Solus

habes prædam quam posſidet ille tyrannus,

In

vacuo tantum pectore regnat amor.

Sic

nobis ratio, ſic experientia monſtrat,

Exemplis

reddi res manifeſta poteſt.

Quisquis

enim veterum turpi deceptus amore,

Quisquis

adulterij labe notatus erat:

Iſte

vel in medias egit conuiuia noctes,

Abſumpſitque

ſuas luxurioſus opes:

Vel

nullo domuit petulantia membra labore,

Sed

iacuit ſtertens nocte dieque piger.

Vel

vitium (quia ſunt confinia) iunxit vtrumque

Luxuria

fractus deſidiaque ſimul.

Cur

Paris inſignem Lacedæmona claſſe profectus

Ad

patriam rediens furta Pelaſga tulit?

Cur

Helenam rapuit, miſerarum exordia rerum?

In

luxu viuens luxurioſus erat.

Cur

indigna viro muliebria penſa trahebat

Aſſyriæ

quondam regia ſeptra ferens?

Cur

in fœmineo turpiſſimus agmine vixit?

In

luxu viuens deſidioſus erat.

Cur

ferus Alciden, quem nulla pericula belli

Monſtraue

tot poterant frangere, fregit amor?

Curque

virum domitor meretricis iuſſa ferebat

Imbelli

ſubdens bellica colla iugo,

Depoſitis

tandem quæ victor geſſerat armis?

In

luxu viuens deſidioſus erat.

Cur

vetito nati feruore Semyramis arſit

Eiusdem

gladio tradita iure neci?

Fortis

erat primum, ſed mox vbi prælia ſpreuit,

In

luxu viuens deſidioſa fuit.

Cur

ſponſæ Biblis, quàm nomen habere ſororis

Maluit,

infando fratris amore calens:

Cur

oblita ſui prorſus furioſa pudoris

Illum

per longas eſt comitata vias?

Cur

laqueo tandem luctus extruſit acerbos?

In

luxu viuens, deſidioſa fuit.

Cur

Medea ſuam fugiens patriamque patremq́3

Venit

in Æſonidæ turpis amica ſinum?

Nec

Maga tam dirum potuit depellere virus,

In

luxu viuens deſidioſa fuit.

Cur

natum veneris molli pietate ſecundum,

Tam

facili Dido iunxit amore ſibi?

Cur

decepta, ſuos finiuit morte dolores?

In

luxu viuens deſidioſa fuit.

Quid

reliquos memorem tam fœdo crimine turpes,

Quos

omnes ſimili more periſſe liquet?

Contra

ſi numeres qui ſtupri labe carebant

Quos

canit ac longo tempore fama canet:

Inuenies

propter magnos duroſque labores,

Tam

fœdis rebus non potuiſſe capi.

Quæ

fuit e cerebro ſummi prognata tonantis,

Quæque

timenda truci Gorgone, tela quatit.

Nunquam

ſentit amans violenta cupidinis arma.

Cur

ita? luxuriam pigritiamque fugit.

Noſtra

Diana leui quæ ſumma cacumina greſſu

Tranſilit,

in ſyluis vſque pudica manet.

Atque

feros tantum ſeruos aproſque requirit.

Cur

ita? luxuriam pigritiamque fugit.

Aönio

quo membra lauant in fonte ſorores

Contemnunt,

multis arma timenda, faces.

Nec

ſtudioſa cohors vllo ſuccenditur æſtu.

  Cur

ita? luxuriam pigritiamque fugit.

Sed

te cum diuis nolo componere Phædra:

Et

quarum vires æquiparare nequis.

Reſpice

mortales, quibus olim, talibus armis,

Tanta

pudicitiæ caſtra ſtetiſſe liquet.

Optauit

Daphne fieri pro virgine Laurus,

Ne

tibi complexum Delie nupta daret.

Et

tulit optatum.Curverò fugit amantem?

Hoſtis

pigritiæ luxuriæque fuit.

Hoc

quoque tentantem cum Syrinx Pana timeret,

Pro

Syringe dedit fiſtula facta ſonos.

Cur

hæc optauit? cur vouit talia Syrinx?

Hoſtis

pigritiæ luxuriæque fuit.

Bellorophon

(cuius diuino fulſit in ore

Purpura

cum nitidæ mixta colore niuis)

Quod

ſtenobæa nouo poſcebat ab hoſpite munus

Non

dedit: hoſpitij ius violare timens:

Sed

potius voluit cum tot confligere monſtris,

Quàm

vetitum Præti commaculare thorum.

Cur

non corripuit Iuuenis petulantia mentem?

Hoſtis

pigritiæ luxuriæque fuit.

Turpiter

inſtantem ne ferret Biblida Cannus,

Natales

fertur deſeruiſſe locos.

Cur

per tranſmiſſas ab eadem ſæpe tabellas

Ad

ſcelus haud potuit victus amore trahi?

Cur

non ſectantem cupidè, reſpexit amicam?

Hoſtis

pigritiæ luxuriæque fuit.

Inclita

Penelope per multos fortiter annos

Perſtitit

abſenti fida manere viro.

Nec

ceſſiſſeprocis fertur cur obſecro tandem?

Hoſtis

pigritiæ luxuriæque fuit.

Denique

ne toto quæramus in orbe pudicos

Qui

monſtrent verum quod mea Muſa docet.

Me

quoque priuignum ſimilẽ hijs quoque diximus eſſes.

Diſſimilemque

tibi nonne nouerca vides?

Hoc

mihi poſſe dedit ſiluarum Delia præſes,

Hoc

labor, hoc frigi menſula poſſe dedit.

Quod

ſi feciſſes quæ fecimus, & tibi diua

Quod

dedit Hyppolito, Phædra dediſſet idem.

Sed

quia malebas torpentem ducere vitam

Quàm

quæ nos ſequimur commodiora ſequi:

Mens

tua quæ melius rebus ſtuduiſſet honeſtis)

Ingratum

rigidi portat amoris onus.

Te

iuuat in ſaltus procurrere? te iuuat vrſos

Figere?

te currus vertere ſtulta iuuat?

Hoc

feciſſe prius decuit cum libera curis

Nullum

ſentires virgo pudica malum.

Nunc

iuuat incaſſum poſt vulnera tantamedelam

Quærere.

Nunc ſapiens reddita, ſero ſapis.

Integra

mensfacilitamdira venena labore

Effugit,

ac ſtabili robore fixa manet.

Hauſta

ſemelcreſcunt diſpergunturque per artus,

Et

magna durant improbitate diu.

Nec

tamen iſta cupis quod tantum poſſe dolorem

Talibus

expelli diminuique putes:

Sed

quo, ſi facias quæ nobis grata videntur,

Sic

reddi nobis gratior ipſa queas.

Nam

ſi mollicie, quæ duriter intima torquet

Viſcera

propoſitum velle carere foret.

Eſſent

apta magis muliebria munera, fuſi

Sumptaque

de plenis ſtamina longa colis.

Quæ

ſi viſa tibi ſemper iucunda fuiſſent:

Non

hodie tantis corriperere malis.

Non

Bacchi furijs montes agereris in altos

Impigra,

veſano præcipitata pede.

Non

Driadum, non faunorum fera monticolarum

Numina

ſentires cor penetrare tuum.

Ex

quo fonte quidem tantos inſana tumultus

Hauſeris:

incertum eſt, nec memorare queo.

Sic

tamen eſſe puto, ſicut depingis, & illud,

Quamuis

tu ſileas, proxima verba docent.

Quippe

tuum narras, tales propè ſemper amores,

Quos

pia mens refugit, concupijſſe genus.

Nonne

pudet clarum generis fœdare nitorem?

Nonne

pudet nidum commaculare tuum?

Nonne

pudet veneris tam durum fingere numen,

Vt

tot ab infauſta gente tributa petat?

Scilicet

hoc addis ne matrem vincere natus

Forte

videretur, quem facis ante grauem.

Publicus

hic mos eſt hominum qui fœda patrarunt

Vt

tribuant fatis propria facta ſuis.

Pluribus

exemplis cupiens defendere crimen,

Oſtentas

nobis quæ reticenda forent.

Furta

Iouis, matrisque tuæ, noſtrique parentis:

Qui,

tibi quod fuerat, deſit eſſe, refers.

Vt

tibi poſt illos non ſit mala vita pudori,

Quos

olim tantos fama fuiſſe tenet.

Ac

dematrequidem nihil eſt quòd dicere poſſim,

In

ſe quippe nihil quod tueatur habet.

Quid

ſcelus eſſe negem, quod tu ſcelus eſſe fateris?

Quodque

(nec immeritò) crimen onuſque vocas?

Fertur

enim tauro ſpeciem mentita iuuencæ,

Fœdandum

corpus ſuppoſuiſſe ſuum.

Fabula

quod narrant potuit fortaſſe videri,

Ni

ſceleris faceret nata ſceleſta fidem.

Non

tamen idcirco tibi facta nefanda parentis

Amplectenda

puto, ſed fugienda magis:

Vt

genus infauſtum putri contage repurges

Emendeſque

tuæ filia matris opus.

De

Ioue quod mendax affirmat Creta, negamus:

Quid

non mentiri perfida Creta ſolet?

Quis

miretur enim de tanto numine tantum

Si

bene cognorit, fingere poſſe nefas?

Hijs

grauiora dedit vulgi spargenda per aures,

Figmentis

valde nobilitata ſuis.

Hoc

eadem narrat, quæ ſe miſeranda ſepulchrum

(Cum

tamen is viuat) narrat habere Iouis.

Quæ

pugnaſſe Deos in ſummo narrat Olympo

Et

faſces prolem ſurripuiſſe patri:

Quæ

latuiſſediu varias induta figuras

Numina

Titanum narrat abacta manu:

Quæ

Patris à nato præciſa virilia narrat,

Inque

trucis fluctus præcipitata maris:

Quæ

venerem a ſpuma, quam ex illis ſuſcitat aſtus

Principium

generis narrat habere ſui.

Cetera

prætereo quæ multaque ſtultaque narrat,

Omnia

Democriti ſcommate digna ſonant.

Hac

portenta canit ſanis ridenda pijſque,

Et

Cretæ quiſquam poſſit habere fidem?

Multa

voluptatis cauſa finxiſſe putatur:

Sunt

quæ non nullacommoditate iuuent.

Plus

ea miramur, quæ finginulla coegit

Vtilitas,

quàm quæ ſpeſue metuſue iubent.

Prodeſt

hæc multum vitiatæ fama puellæ,

Dicta,

quod in gremio ſit caluiſſe Iouis.

Fit

tolerabilius quod Iupiter ipſe patrauit,

Obſcuratque

ſuo probra nitore Deus.

Hæc

multiscommenta placent, quæ ſæpius hauſtum

A

magno ſimulant numine ventris onus.

Vt

non fit falſum quod Cretica fabula ſparſit

Quod

Deus aſſumpto luſerit ore bouis,

Non

tibi continuo ſunt hæc facienda miſellæ,

Quæ

fecit Diuûm captus amore ſator.

Tunc

imitere Dei petulantia facta licebit,

Cum

pariter quæ ſunt splendidiora queas.

Interea

magni numen Rectoris adora,

Nec

te cum ſummo confer inepta Ioue,

Addis

ad infandum tutamen criminis illum

Qui

tibi connubio non bene iunctus erat.

Qui

fera Paſiphaes genetricis pignora ſtrauit,

Semiuirique

fero ſuſtulit enſe caput:

Quique

tuæ retinens ducentia fila ſororis:

Cauta

per varios fugerat arte ſinus.

Hunc

ais immemorem facti, meliora merentem

Complexu

miſeram deſtituiſſe ſuo.

Quod

ſi deſtituit, non eſt cur ipſa queraris,

Vtpote

cui maius venerat inde bonum.

Qui

diuiſus erat nunc vni ceſſit amicæ,

Soliusque

tui captus amore calet.

Sed

calet immerito, cum non reſpondeat ardor.

Illi

quippe calet mens, tibi Phædra tepet.

Perfida

perfidiæfidiſſima pectora damnas

Hoc

Ariadnepoteſt iuſtius ipſa queri.

Immo

nec ipſa queri merito mihi poſſe videtur,

Quippe

relicta quidem, ſed tamen abſque dolo,

Rem

tibi ſineſcisquo geſta ſit ordine pandam,

Vt

patrem dubitet nemo fuiſſe pium.

Theſeus

e Creta poſt victa pericla reuerſus

In

Cyprios fines claſſe tenebat iter.

Affuit

iſta ſoror, quam tu cauſaris ab illo

Deluſam,

toto tempore grata comes.

Dum

verò pinus rapidis agitata procellis

Per

mare præcipit: mobilitate ſalit:

Dum

ſtridentfluctus, dum nauis robora pulſant,

Dum

furit vnda maris, dum ſale cuncta madent:

Dum

nitidum cæco nigreſcit turbine cœlum,

Dum

rotat aſſiduo vorticeflexa ratis:

Hijs

inſueta malis & tanto fracta tumultu,

Durius

afflictat mollia membra fretum:

Nauſeat

infælix, palleſcit, frigore torpet,

Horreſcens

animo deficientè labat.

Sæpius

attollit chariſſima pectora ſponſus

In

ſponſi gremium, ſæpius illa cadit.

Iſta

diem totum patitur, noctemque ſequentem

Nec

violenta feri deſinit ira maris.

Poſtridie

Cyprio spectant in littore portum,

Gaudent,

ac remos huc properanter agunt.

Ventum

eſt ad terram, clasis religata quieſcit,

In

Xenij recreant corpora feſſa domo.

Nautis

expulſo redierunt frigore vires,

Et

ſolito Theſeus robore fortis erat.

Vnica

non potuit conceptum pellere morbum

Frigidior

gelida Gnoſia virgo niue.

Quas

non tentauit coniux ibi ſedulus artes

Vt

ſponſæ poſsit grata redire ſalus?

Accerſit

medicos, apponit pharmaca, nullum

Præterit

officium, ſed nihil iſta iuuant.

Perſtitit

inuictum quouis medicamine virus,

Ac

penitus neruis hæſit amara lues.

Dum

fouet vxorem, dum flet, dum cuncta veretur,

Intereà

multi præteriere dies.

Iamque

videbatur ſe dira remittere peſtis

Nonnihil.

(hoc mœſto gaudia magna dedit.)

Cum

ſubito quaſſam non parua negotia puppim

Infauſtum

cogunt rurſus arare fretum.

Non

tamen ille ſuam ſic deſeruiſſet amicam,

Si

cognouiſſet damna futura prius.

Viderat

ægrotam melius meliusque valere:

Speſque

reuerſuræ certa ſalutis erat.

Ergo

nihil metuens Nympham commendat amicis,

Ipſe

vale dictomox rediturus abit.

Interea

morbus rediens, afflicta remordet

Viſcera,

moxque graui fracta dolore necat.

At

dum corpus humo condit ſtudioſa iuuentus,

Ex

inſperato Theſeus ipſe redit.

Qui

ſpe fruſtratus mœſtas dat in aëra voces,

Hei

mihi, confecto ſæpius ore, ſonans.

Dilacerat

crines, mærentia pectora tundit.

Pallentes

madido compluit imbre genas.

Neue

putaretur, ſublato corpore mentis

Affectus

pariter depoſuiſſe pios,

Curauit

magno celebrandum funus honore,

Manibus

extinctæ munera grata ferens.

Congesſit

tumulum, flores consperſit odoros,

Infuſo

pinguem melle rigauit humum.

Inſtituit

grandi certamina ludicra ſumptu

Ex

omni triſtis parte ineunda rogi.

Erexit

ſtatuam, quæ sponſæ membra pudicæ

Os,

humeros, crines, brachia, crura, latus,

Denique

ſic totum referebat corpus ad vnguem,

Vi

niſi nulla foret vox, Ariadna foret.

Adiecit

titulos qui teſtarentur amorem,

Quo

maior nulli poſſit ineſſe viro.

Vt

nihil é reliquis memorem, quæ multa ſepulchro

Inſculpſit,

tantum carmina pauca lege.

Hoc

rigido tenerum latitat ſub marmore corpus,

Quo

nihil in toto pulchrius orbe fuit.

Pulchrior

ipſa tamen specioſi corporis hospes

Mens

erat, hæc radios vicit Apollo tuos.

Hæc

mihi nupta fuit ſcriptori carminis huius,

Sed

nimis heu paruo tempore nuptæ fuit.

Venerat

é clari Minoïa cæde parentis

Mecum,

nec viſa eſt præda fuiſſe leuis.

In

tumido pariter conſcendimus æquore nauem

Rectus

ad hæc noſter littora curſus erat.

Sed

maris illa feri grauiter iactata per vndas

Sic

eſt horribili ſaxea facta gelu,

Vt

ſimulacPaphium tetigiſſent carbaſa portum

Clauderet

extremum lapſa repente diem.

O

spes fallaces, o gaudia vana, quis vnquam,

Tam

ſubito falſus, tam miſeranda tulit?

Hei

mihi ter miſero cur poſthâc viuere quæram?

Interijt

coniux, vita ſalusque mea.

Quis

Deus hunc nobis inuidit triſtis amorem,

Dignus

erat longo tempore verus amor.

Sed

quia ſucceſſus non ſunt in amore ſecundi,

Nec

bona noſtra diu fata manere ſinunt:

Vt

mihi viua prius, ſic nunc defuncta coleris

Firmiter

in fido pectore fixa manes.

Quanquam

noſtra repens diſiunxit corpora lætum,

Non

tamen a memori mens mea mente cadet.

Quo

me cunque trahet fortuna fugacior Euris,

Hæc

animi fidi litera triſtis erit.

Nunc

Ariadna vale, non eſt cur plura loquamur,

Sed

nequè præ lachrimis poſſumus, ergo vale.

Hanccine

perfidiam mulier ſcelerata vocabis?

Perfidus

an potuit talia verba loqui?

Non

potuit certè, ſed tu fortaſſe pudoris

Neſcia,

quæ dico vera fuiſſe negas.

Vt

tibi vera probem certis ego teſtibus vtar,

Teſtes

ſint Paphij, teſtis & ipſe locus.

Hæc

hodie monumenta manent, manet ipſe ſepulchri

Cultus,

& hæc eadem carmina ſcripta manent.

Ergo

nihil frontis mihi prorſus habere videntur,

Quos

pro compertis fabula vana iuuat.

Quippe

ſua noſtrum sponſa comitante parentem

Nauibus

vndifluam Nexon adiſſe ferent.

Cumque

grauis laſſum torpor tenuiſſet, ab illa

Protinus

elapſum vela dediſſe notho.

Nec

te terrigenis hæc ſtultos fingeremiror,

Quando

nec a ſuperis abſtinuere manus.

Horum

furta canunt, horum ſine fine tumultus

Indignos,

horum peſſima facta canunt.

At

quæ cælicolis tribuuntur,longa vetuſtas

Protegit,

à ſannis falſaque tuta facit.

Certè

quod nuper, quod noſtro tempore factum eſt,

Id

merito nullam debet habere fidem.

Et

tamen hij melius quàm tu depatreloquentes

Inuidia

factum perfidiaque leuant.

Deſeruiſſe

quidem narrans hancTheſea nympham.

Sed

factum inſtinctu numinis eſſe putant.

Nam

veniſſe deum media iam nocte Bicornem

Et

monſtraſſe viam quæ fugiturus erat?

Si

deusauthor erat fugiendi, cur reprehendis

Theſea

nil meritum? paruit ille deo.

Quis

bonus haud timeat contemnere iuſſa deorum?

Qui

melius quàm nos optima quæque vident.

Deſine

quæſo patris claros maculare triumphos,

Deſine

confictis ludere verba dolis.

Illius

exemplo ne ſuade turpia dictu,

Non

cadit in mores fœda libido pios.

Sed

de patre ſatis. Nunc ad tua verba reuertor:

Quæ

multum vafræ calliditatis habent:

Immo

perfidiæ potius rabidique furoris.

Non

quæcunque poteſt dicere falſa, cata eſt?

Hoccine

quæſo times, ne non Minoïa fuit?

Ni

ſis quod generis tota propago fuit?

Has

leges violare nefas ô perfida credis?

Quas

tulit impietas quaſque nefandus amor?

Non

metuenda times, metuendaque negligis vltro?

Relligio

talis relligione caret.

Si

tales alij, qualis tu Phædra, fuerunt,

Vltima

ſis gentis ſis precor ipſa tuæ.

Non

decet in terra corruptam creſcere meſſem,

Auferat

hoc tantum iuſque fideſque ſcelus.

Inficient

totum, niſi putrida membra ſecentur,

Orbem,

nec ſanus iam locus vllus erit.

Ad

ſtigios raptate lacus & tartara nigra

Inferni

ſubito tanta venena canes.

Quod

ſi non aliter poterit quàm ſanguine peſtis

Extingui,

madeat plena cruoris humus.

Quodque

dedit terræ nimia de mole quærenti

Iupiter

antiquo tempore, nunc det idem.

Quod

fatale vocas non eſt fatale, ſed illud

Tu

fatis tribuis, quod cupis eſſe ratum.

Rurſus

deciperis, rurſum te numina fallunt.

Non

ſtringor fati legibus (ecce) tui.

Te

mea formacapit, caperet tua forma viciſſim

Me,

niſi cum tali pectore iuncta foret.

Si

tibi mens eſſet qualis fuit ante ſorori,

Eſſe

mihi poſſes quod fuit illa patri.

Hæc

mihi de fido qui illos coniunxit amore,

Non

de coniugij fœdere dicta putes.

Nam

ſi caſta fores poſſem te forſan amare:

Non

poſſem coniux attamen eſſe tuus.

Cur

nimium properas, cur tam feciſſe videris?

Cur

velut admiſſo crimine læta canis?

Perfida

mentiris gnatus genitorque, ſorores

Non

(vt tu dicis) ſurripuere duas.

Altera

namque meo nupta eſt non rapta parenti:

Altera

nec rapta es nec rapiêre mihi.

Sed

neque te admittam quamuis me ſponte ſequaris.

Abſit

ab Hyppolito crimen vtrumque procul.

Si,

quæ facta refers, ea verè facta fuiſſent,

Eſſet,

credo, mihi vita futura breuis.

At,

quæ nunc (ſaluis etiam male perdita rebus)

Præproperé

ſtatui bina trophæa iubes,

Si

voti compos fieres (quod dij prohibete)

Pro

binis eſſent vix tibi quina ſatis.

Pluraque

ſperato de rerum fine locuta,

Nunc

ad principium denuo vela refers.

Vnde

tibi miſerumconcepti ſemen amoris

Fluxerit,

vnde vorax vſſerit oſſa calor.

Cæperit

vnde tibi primum mea forma placere,

Quam

longè melius displicuiſſe fuit.

Cum

nuper cereri, de qua ſe iactat Eleuſis

Cecropiæ

facerent myſtica ſacra nurus:

Tunc

ibi me viſum narras, in damna videntis,

Infixiſſe

tuis osſibus acre malum.

Tum

faciem noſtram, quam ſæpius ante probabas

Vt

pulchram, ſolito complacuiſſe magis.

Tuncfulſiſſe tibi velamina corporis huius

Albenti

multo candidiora niue.

Tunc

rutulos viridi præcinctos flore capillos

Phœbeum

viſos exuperaſſe iubar.

Tunc

ais egregium qui tinxerat ora ruborem

Non

ceſſiſſe roſis quas tua creta parit.

Addis

quod facies aliis truculenta feroxque,

Iudice

te, fortis nomine digna fuit.

Nec

ſpecioſa tibi tantum modo membra placebant,

Inque

ſuo rectè ſtantia quæque loco.

Sed

dignæ formæ, quas tunc oſtendimus, artes

Auxerunt

flammæ ſemina dira tuæ.

Cum

ſternacis equi ſublimia terga premebam

Consperſumque

leni puluere corpus erat.

Iam

quo nullus in hoc maior certamine fertur

Mutato

celebris nomine caſtor eram.

Cum

iaculanda manu celeri fera tela rotabam,

Credebar

fortis robur habere ducis.

Cum

nocitura feris lato venabula ferro

In

manibus validè concutientis erant.

Ni

ſexus dispar ſimiles diſtingueret artus

Dixiſſes,

telum hoc Delia virgo iacit.

Si

quæ præterea iuuenis iuueniliter egi,

Omnia

viſa tibi ſumma fuiſſe refers.

Credo,

tibi pulcher miranti cuncta videbar.

Miratur

demens omnia,quiſquis amat.

Nec

modo quæ laudem propé nullam iure merentur,

Sed

quæ ſunt maculis vndique sparſa probat.

Sic

Polyphemus erat Galatææ pulcher amanti,

Quo

non in terris turpior alter erat.

Sic

proprios laudat fœdiſſima ſimia pullos,

Quòd

deformis eis, forma parentis ineſt.

Denique

(ne multis conſumam tempora verbis)

  Sic

quod amat pulebrum quiſque putare ſolet.

Qualemcunque

mihi faciem vultumque dediſſet

Et

pater & rerum publica cauſa, deus:

Non

huius facio, niſi formam caſta, venuſta &

Vita,

mihique ſimul vernat vterque decor.

Qualis,

qualis, adeſt ſi noſſem poſſe nocere,

Deſormata

prius quàm nocuiſſet erat.

Egregium

fœdo truncaſſem vulnere naſum,

Turpaſſem

roſeas vngue notante genas.

Mollia

conſciſſo feciſſem liuida rictu

Labra,

nec ornaſſent tempora flaua comæ.

Non

ſatis eſſe puto quod me ſine crimine geſſi,

Debueram

nulli criminis eſſe parens.

O

vtinam potius quàm hic hæſiſſet in imis

Viſceribus,

noſtro fuſus ab ore furor:

Tunc

cum ſpiciferi venerandæ numinis aræ

Thura

merumque frequens Attica turba daret:

Vel

mea me Træzen multa ſpectabilis orno

Captantem

celeres detinuiſſet apros:

Vel

(quod & ipſa cupis pariter, niſi falſa loquaris)

Inclyta

ſeruaſſet te tua Creta domi.

Nulla

fuiſſet enim tam magni cauſa doloris

Qui

tua nunc auido viſcera dente vorat.

At

quia mortiferumcæpiſti vulnus, ab ipſa

Quæ

te percuſsit cuspide quæris opem.

In

denſis me dura iubet deponere ſyluis

Quæ

ſub inhumano pectore ſaxa latent.

Teque

negas dignam nobis debere videri

Quam

laqueum cogat noſter adire rigor.

At

non ſum durus, non ſum de cautibus ortus,

Nec

riget in gelido ſaxea vena ſinu.

Eſſe

putas durum quod peſsima crimina vitem?

Non

eſt hoc dura ſed patientis opus.

Non

poſſum fieri mollis tibi (duriter audax)

Ni

patri longé durior eſſe velim.

Hunc

læſiſſe quidem vel paruo crimine, nedum

Tam

deteſtando credimus eſſe nefas.

Non

ego te perdo, ſed quis prohibere volentem,

Vltro

ſi cupias ipſa perire, poteſt?

Quid

pharetrata mihi poſsit conferre Diana:

Quid

proſint agili spicula iacta manu:

Qujd

ſub ſtelligero quas ducimus æthere noctes:

Quid

celeres curſus per loca plana iuuent:

Quid

ductare canes, quid retia tendere ceruis:

Cætera

quid proſint denique facta, rogas?

Hoc

mihi (ſi neſcis) præſtant, vt ſim tibi longe

Diſsimilis,

nec me vexet amarus amor.

Dum

ſtudijs etenim corpus laxatur honeſtis,

Nil

niſi quod deceat mens agitare poteſt.

Cætera

quæque placent, (dices) hoc diſplicet vnum

Quòd

longam facias rebus in hiſce moram.

Gaudia

mutari debent, mutatio rerum

Grata

fuit ſemper, grataque ſemper erit.

Sunt

miſcenda leui tam dura negotia luſu:

Vt

capiat partes vtraque dira ſuas.

Cum

non horreſcat conſortem Cyprida Phœbe

Quid

iungi myſtas nos vtriuſque vetat.

Si

tollas venerem, iam nulla eſt gratia ſyluis,

Ruſtica

prorſus erat gaudia nulla ferens.

Hoc

mihi tu narris, hoc vis me credere verum.

Sed

te mendacem res manifeſta probat.

Non

bene conueniunt meretrix tua, noſtraque virgo,

Nec

tam diſtantes res capit vna duas.

Verùm

non refugit venerem, prolemque tonantis

Delia,

ſed non eſt hæc Ioue nata Venus.

Tu

cupidam mentem fœdaque libidinis æſtum

Appellas

venerem. Non placet illa venus.

Hoc

mihi ſemper erat ſtudium, ſemperque futurũ eſt,

Ne

venus hæc in me poſſit habere locum.

Non

durare quidem bene quicquam poſſe fatemur

Ni

reparet fractum robur amica quies.

Sicut

enim dicis, qui ſemper tenditur arcus

  Frangitur,

aut iuſto laxior eſſe ſolet.

Non

tamen idcirco, ſi laſſum corpus anhelet,

Vt

redeant vires, eſt adeunda venus.

Hoc

nihil eſt aliud, quàm ſi quis febre laborans,

Vt

valeat, ſtultus dira venena bibat.

Quis

tandem coitus incommoda maxima neſcit,

  Quidque

mali ſecum gaudia parua ferunt?

Corporis

epoto conſumit ſanguine vires,

  Et

ſimul ingenij vimque decuſque rapit.

Sunt,

quibus hoc poſſum melius conſumere tempus

  Quo

defeſſa iuuat membra fouere, modi.

Eſt

mihi vox dulcis modulandis verſibus apta,

  Quæ

moueat chordas eſt mihi docta manus:

Eſt

legiſſe libros non iniucunda voluptas,

   Qui

multa rerum cognitione ſcatent.

Si

nihil eſt aliud quo mens teneatur, ad ipſam

  Naturæ

faciem lumina flecto mea.

Aſpicio

rapida tortum vertigine cœlum,

  Dum

ſolitas peragit nocte dieque vices.

Aspicio

Phœbum diuina luce micantem,

  Vincentemque

ſua ſydera cuncta, face.

Aspicio

varijs ridentes floribus hortos,

  Aſpicio

denſum fronde virente nemus.

Aspicio

lætas cerealia munera fruges,

Aſpicio

pomis robora curua ſuis.

Admiror

pluuias, tonitru, fulmenque tremendum,

Cumque

gelu rores, candidulamque niuem.

Admiror

certis redeuntia legibus anni

Tempora,

quæ propria ſingula dote iuuant.

Admiror

varijs animantiaprædita formis,

Quæque

ſuum reparent pignora multa genus.

Hæc

mihi dum lucet Titan ſpectare licebit,

Ne

labatur iners vèl ſine fruge dies.

Mox

vbi condiderit nitidum ſol aureus orbem,

Pulſaritque

tuas Diua minerua fores:

Maxima

pacatæ rediit ſolatia noctis

Stellarum

rutilo cincta Diana grege.

Ergo

nec in magno radiantis Apollinis æſtu

Materia

luſus ſylua carere poteſt.

Nec

ſub tranquillæ denſa caliginenoctis

Vnquam

laſſatis, quo recreemur, abeſt.

Namque

vel hæc eadem ſubeunt quæ diximus antè,

Vel

domat obrepens languida membra ſopor.

Hæc

ego dum repeto merum, dum ſingula tracto,

Dum

valde miror, ſpreta libidi iacet.

Sed

quia non alia videar ſuperabilis arte,

Exemplis

videor cedere poſſe tuis.

Enumeras

igitur qui præceſſere nocentes,

Ne

videare mihi ſola fuiſſe nocens.

Hos

ais in ſyluis poſitos habuiſſe puellas

Quæ

noua defeſſis gaudia ſæpe darent.

Quos

imitere, mali nunquam tibi, peſsima, deſunt,

Nunquam

non deſint, quos imitere, boni.

Sed

tam parua tibi ſceleroſæ turba cohortis

Semina

peccandi tanta dediſſe poteſt.

Cur

vtlegitimè viuas caſteque, bonorum

Non

æquas vires copia maior habet?

Strenuus

occurrit Cephalus cum pellice rubra

Et

Cinaræ præſto eſt aurea prole Cypris.

Non

fugit Oenides cum forti virgine iunctus

Quàm

ſpolium cæſi iuſſit habere ſuis.

Iſta

quidem memori ſub pectore firmiter hærent

Quæ

rapidis melius fuêre Notis.

Nobilium

verò clariſsima facta virorum

Præteriens,

magna calliditate ſiles.

Non

eſt exemplis quòd rem faciamus apertam,

Nec

facibus noſtris lumina ſolis egent.

Plures

eſſe bonos declaras ipſa, malorum

Cum

tria vix poſsis enumerare iuga.

Nec

tamen inter eos, quos narras, vlla reperta eſt

Quæ

cum priuigno iuncta nouerca foret.

Si

fateamur enim, quæ tanquam vera citaſti,

Tu

nobis herbam ſic quoque victa dares.

Nunc

autem quis nos, niſi talpa cæcior, illud

Perſpicit

jn fictis ponderis eſſe nihil?

Quis

grauis affirmat, quæ tu mihi ſuccinis, author?

Quis

tandem certa prodiditiſta fide?

Tu

fortaſſe potes multosafferre poetas,

Quorum

neſcio quod carmina tale ſonent.

Vis

tibi de veſtris breuiter quid ſentio dicam

Vatibus,

auſculta, ſic ego cenſor ero.

Do

numeros aptos, do ſplendida verba poëtis,

Dopectus multa fertilitate ſcatens:

Cætera

quæ faciunt ad plauſus, omnia dono.

Solam

demo fidem: qua caret iſte chorus.

Nec

tamen hij ſemper quæ ſunt vaniſſimæ narrant.

Sæpe

ſuperducto vera colore canunt.

In

quibus indoctum non rarò vulgus aberrat,

Pro

nucleis auido tegmina dente vorans.

Vtque

tibi poſſitfieri manifeſtius iſtuc,

Accipe

vaticino quæ tibi more canam.

Vxor

erat Cephalo pulcherrima, nomine Procris,

Cecropidum

ex clara ſtirpe creata ducis:

Ille

per vmbroſas ſolitus diſcurrere ſyluas

Plurima

ceruorum corpora ſtrauit humo.

Sæpius

expleta multarum cæde ferarum

Cum

ſe laxaſſet victa labore manus,

Et

viridem laſſo preſſiſſet corpore terram,

Aſſiduo

talos ædidit ore ſonos.

Dulcis

amica veni ne te vialonga moretur,

Huc

celeri greſſu dulcis amica veni.

Dulcis

amica veni, mea lux, mea magna voluptas,

Delitiæ

que meæ, dulcis amica veni.

Dulcis

amica veni, frondoſas lapſa per ornos,

In

Cephali gremium dulcis amica veni.

Dulcis

amica veni, quis te tenet (aura)locorum?

Ne

mihi nunc adſis. Dulcis amica veni.

Audijt

hanc mulier quædam, ſio ſæpe vocantem.

Dum

nemoroſa trahit per loca forte pedes:

Protinus

ad Procrin currens temeraria, ſponſam

In

ſyluis aliam vir tuus (inquit) habet.

Nam

modò præteriens audiui verba loquentis,

Vna

mihi cunctis dulcior aura veni.

Credula

Nympha ſtatim furialibus acta colubris:

Per

iuga, per ſaltus, per latebráſque ruit.

Cum

prope monſtratas veniſſet ab indice partes

Sponſus

vbi fuſo corpore preſſit humum:

Conſtitit

infælix, ac denſis tectofrutetis

Aure

viri miſſos captat ab ore ſonos.

Ille

ſuas repetens; quas diximus antea, voces:

Sæpius

ingeminat: Dulcis amica veni.

Poſtremò

quaſi iam venientem cerneret illam,

Nunc

implet feſſos,nunc (ait) aura ſinus.

Procris

ab amplexus cupiens prohibere mariti

Nympham,

per ſyluas plena dolore ſalit.

Sed

mox adiecit Cephalus, Tu blande Fauoni

Nunc

age feſſatuo flamine membra leues.

Tunc

intellecta fallacisimagine verbi,

Diſcutit

ex animo triſte doloris onus.

Iam

quoquedepoſita formidine pellicis omni,

Ad

fidum properat currere læta virum.

Dum

per denſatum magno veprem fragore,

Ramoſum

quaſſat fronde tremente nemus.

Ille

ratus damam, correpto protinus arcu,

Configit

telo coniugis oſſa truci.

Continet

hoc nòſtrum partim veriſſima carmen,

Partim

quæ cecini vera fuiſſe putes.

Hæc

tamen ipſa queunt pro veris forſanhaberi,

Si

bene diſcutias quod mea verba ſonant.

At

non te fugiat quid ſignificare velimus,

Detecta

carmen fronte videbis idem.

Captus

venandi ſtudio Cyllenius hêros,

Impiger

vrgebat nocte dieque feras.

Sæpius

auulſum vel totis quinque diebus

Procridis

à gremio dulce tenebat opus.

Hinc

licet immerito ſuſpectus cæpit haberi,

Quòd

traheret vetito captus amore moras.

Hæc

eſt ſumma rei, nam fœmina criminis index,

Procris

abinuitacæſa repente manu.

Pellex

aura, tremens agitato corpore ſylua,

Omnia

de vatum pectore nata fluunt.

Atque

fidem nullam cum ſint adaperta merentur,

Non

ratione tamen fabula ficta manet.

Fœmina

quæ mentem turbat male ſedula Nymphæ

Vulgaris

faciem garrulitatis habet.

Zelotypæ

ſtimulos aperit tam credula Procris,

Quæ

nunquam triſti ſuſpitione caret.

Quodneq3

blanda Venus, neque mollisvincere torpor,

Pectora

quæ ſtudijs incaluere, queant:

Exemplum

Cephalus prudentibus vtile præbet,

Qui

tulit à ſponſa ſponſus abeſſe diu.

Coniugis

immerito ſuſpecta libido, vocari

Procridis

extinctæ nex inopina poteſt.

Sic

etenim viuens morienti proxima viuit,

Suſpitio

diræ vulnera mortis habet

Apto

monſtrantur diſcrimina maxima verbo,

Non

eſt hæc triſti morte ruina minor.

Conſimili

ſenſu nos accipienda putamus:

Quæ

de Tithoni coniuge fama canit.

Cum

Cephalus miro nemoris caperetur amore,

Perdendique

feras quas locus ille tenet;

Longam

ſæpe diem nimium properare putauit:

Ac

tardè celeres currere noctis equos.

Atque

ſubinde nouos præceſsit Apollinis ortus,

Quo

thalamos aperit tempore Diua rubens.

Argumenta

dedit figendi talia multis,

Dum

Syluas peteret, viſus adire deam.

Forſitan

& cauſam fingendi nominis error

Præbuit,

ac populi fractus in ore ſonus.

Non

te Procri modo tua pellex aura fefellit:

Aſt

eadem reliquis impoſuiſſe poteſt.

Vertit

in auroram leuis auræ nomen, inepta

Neſcio

quæ mulier non ſatis aure valens.

Protinus

in vulgus latè noua fabula ſparſit,

Mandauítquæ

libris hanc tua (Phœbe) cohors.

Quæ

ſolet ex tumulis vaſtos producere montes,

Quæ

facere ex vili muſca elephanta ſolet.

Nonne

poteſt unam leuiter corrumpere vocem,

Atque

duas reliquis addere fama notas?

Quæ

de formoſa mihi rurſus Adonide ſubdis,

(Quem

licet imberbem fertur amaſſe venus)

Déque

repentino Meleagri fortis amore,

Sunt,

vt aperta, leui tranſilienda pede.

In

teneram Cyneræ prolem cum tanta libido

Non

cadat, hoc aliud ſignificare poteſt.

Sic

etenim voluiſſe puto monſtrare poetas.

Et

prope diuino fulſerit ore puer.

Idque

per exceſſum conſueto more, canentes

Dixerunt

formam poſſe mouere Deas.

Ænidæ

vero coniux Atalanta ſorori

Non

(vt tu narras) turpis amica fuit.

Quis

niſi mentis inops, genitalis fœdera lecti

Si

bene iungantur, non vt honeſta probet?

Nec

tua cum rectè factis conferre labores

Crimina,

ſic etenim deteriora facis.

Cum

rutilo quotiens ferrum componitur auro,

Quàm

prius extiterit, vilius eſſe ſolet.

Quod

mihi de cunctis ne ſoli deſit amica

Syluicolis,

optas ipſa venire comes:

Quòd

te dicis apros obliquo dente timendos

Spernere,

ſi noſtro detur amore frui:

Quid

Træzena meam, tenuis quam ſuſtinet Iſthmos,

Præ

magnæ celebri Palladis arce probas:

Quòdque

tua patria, mea charior eſſe videtur,

Iam

tibi blanditias iſta, ſtropháſque ſonant.

Nil

his commoueor, luſus admitto iocoſos,

Quamuis

omnino ſeria nulla trahant.

Quæque

nihil noceant poſſum mendacia ferre,

Non

poſſum verò quæ mihi damna ferant.

Quæ

tibi de nato veneris, de principe cœli,

De

coitum nitidi matre ferente Bouis:

De

Cephalo rurſum, de Cypride, de Meleagro,

Nominibus

tantis, dicta fuêre prius:

Et

ſi fœda ſciam nullique ferenda pudico,

Qua

licet ac poſſum diſsimulare libet.

Tanta

boni certè non eſt iniuria patris

Diſsimulanda

mihi, ſi pius eſſe velim.

Surgis

in innocui crudelis bellua famam,

Inque

malam partem ſplendida facta rapis.

Scilicet

inuiſum patris mihi reddere nomen,

Omni

qua poſsis arte ſceleſta paras.

Vt

videare mali merito fugiſſe mariti

Lectum,

nec tibi ſit non redamare pudor.

Dicis

abeſſe virum, nec eundem velle reuerti,

Ne

reditus poſſit me cruciare timor.

Omnia

commemoras quæ Theſea lædere poſſunt,

In

confingendo crimine docta ſatis.

Quid

tamen admiſit? quod dignum vindice crimen?

Quas

odij cauſas quæſo referre potes?

Si

reprehendis eum quòd gratum fidus amico

Præſtitit

officium, nobile carpis opus.

Cui

datur hoc vitio quod amici commoda ſpectet?

Quódque

putat comiti nulla neganda bono?

Hinc

Agamemnonides toto clariſſimus orbe

Redditur,

hinc Pyladæ nomen ad aſtra volat.

Hinc

tibi Pelide magnum Patroclus honorem

Præbuit,

hinc celebris ſit tua Niſo fides.

Denique

laudamus quicquid fecêre priores,

Vt

ſocijs poſſent ferre ſalutis opem.

Cur

igitur patris fidiſſima pectora damnas

Si

quid Pyrithoo præſtitit ipſe ſuo?

Quiſquis

amicitia de mundo fœdera tollit,

Phœbæum

cæco tollit ab orbe iubar.

Forſitan

hanc ipſam neque tu, licet impia, damnas,

Sed

quodam cenſes poſſe valere tenus.

Forſitan

ad ſacras dicis non longius aras

Fida

ſodalitij iura tenenda pijs.

Aſt

hunc, quod ſcelus eſt, stygiam tranaſſe paludem?

Vt

Siculam rapiat Ditis ab arce Deam.

Si

moliretur quod iuſque piúmquè vetarent,

Inuidiam

poſſet tanta leuare fides.

Egregios

magni laudarent pectoris auſus,

Multi,

pro Socio tale mouentis opus:

Quem

neque tres furiae, neque tetri carceris horror,

Nec

rabidus triplici Cerberus ore canis:

Nec

reliquæ peſtes valeant terrere, quis illum

Pectoris

inuictum robur habere negat?

Quis

neget eximium, qui talia cogat, amorem

Fortiter

obiecto corpore monſtra pati?

Non

tamen ipſe patris tam fortia facta tuerer,

Si

faceret quod tu, ſtultaque turba putat.

Non

facientis enim vires nec cor generoſum,

Ni

facti fuerit cauſa probanda, probo.

Quòd

ſi noſſe velis, vel quo properauerit ille,

Vel

quæ ſit longæ cauſa putanda moræ:

Sepoſito

dici patiaris murmure verum:

Dum

tibi qua liceat rem breuitate cano.

Ille

nec ad rutilo deſcendit lumine caſſos:

Nec

ſtygij ſubijt triſtia regna Iouis:

Nec

prædam ſocio te ſacra Proſerpina captat:

Nec

rabidum ſtricto prouocat enſe canem:

Non

cadit in mentem veſania tanta ſagacis

Egregijque

viri non cadit iſte furor.

Nunquam

Pyrithous tam ſtulta petiſſet ab ipſo,

Nec

victurus eum, ſi petiſſet, erat.

Vnde

igitur multis iſtuc iactatur in ore?

  Vnde

data eſt falſi criminis anſa, rogas?

Hic

quoque vicinis deceptum vocibus errat

Vulgus,

in effictis vera latere putans.

Qui

tenet Epyri fortiſſima regna Tyrannum,

Inferni

nomen Ditis habere ferunt.

Nec

ſic mentiti ſolum Plutonis adumbrat

Sceptra,

ſed & coniux dicitur ipſa Ceres.

Dicitur

& proles huius Proſerpina virgo,

  Ne

qua disſimilem conditione putes.

Huc

accedit item quòd eidem Cerberus adſit

  Quem

triplex vincit dura cathena, canis.

Cum

quo rex illum mandat certamen adire

  Quisquis

in amplexum virginis ire cupit.

Congreſſos

autem male fauſto ſydere multos,

  Tradidit

horrendæ bellua ſæua neci:

Hæc

aliò multi torquent, hinc putida fluxit

  Fabula

de raptu virginis illa deæ.

Huc

igitur ſocijs pertraxit gratia noſtrum

  Vt

tradatur ei ſponſa cupita, patrem.

Pyrithoique

licet magno teneatur amore:

  Non

tamen hunc nobis præpoſuiſſe reor.

Non

eſt de nobis cur non ad tempus abeſſe

  Posſit,

nec cæptum eſt, quod remouemur iter.

Pyrithoi

contra dubias properantis adoras

  Non

patiebatur ducere cauſa moram.

Si

nosin ſimili poſitos diſcrimine rerum

  Cerneret,

haud fictus perſpiceretur amor.

Tu

tamen ingratum nobis oſtendere tentas,

  Vt

gemini pariter criminis eſſe reum:

Quòd

nos deſeruit, quòd nobis ſanguine iunctos

  Ad

ſtygios duro tranſerit enſe lacus.

Quarum

ſi libeat cauſas expendere rerum,

  Nulla

procul dubio culpa necantis erit.

Quod

de fratre tuo cauſaris inepta perempto:

  Magnas

hoc laudes iure meretur opus.

Nonne

fuit miſera dignus qui morte periret,

  Cum

forma tauri non bene iunctus homo?

Nonne

fuit cæſus merito qui ſanguine paſtus

  Humano,

multis cauſa timoris erat?

Nonne

luit pœnam crudelis bellua dignam,

  Qui

tanta patriam cæde repleuit humum?

Cur

tibi quod placuit quondam, placuitque ſorori,

  Quòdque

patri placuit, nunc reprehendis idem?

Si

vel parua tibi ſupereſſet mica pudoris:

  Monſtroſus

frater diſſimulandus erat.

Dedecori

monſtrum eſt monſtri quoque cauſa pudore

  Affert,

nec matris probra latere ſinit.

Addis

ad inuidiam crudelia facta ſororis,

  Quam

dederat miſeram Theſeus ipſe neci.

Iam

tibi monſtraui ſuprà, quàm falſa loquaris.

  Non

eſt hic eadem cauſa tuenda mihi.

Triſtia

dilectae ſubnectis funera matris:

  Hac

quoque labe virum commaculare ſtudes.

Extinctam

fateor, nolo manifeſta negare.

  Res

eſt quàm velim certior iſta mihi.

Nec

leuiter vexat triſtis præcordia caſis,

  Quem

nequeo ſiccis nunc recitare genis.

At

non propterea, cum nil præclarius extet,

  Imminuenda

pij gloria patris erit.

Non

fuit huic certé pereundi Theſeus author,

  Si

foret, humana vir ſine mente foret.

Hiccine

tam caſtam potuit iugulare puellam,

  Tamſido iunctam pectore, tamque piam?

Ne

quod taleparens damnum pateretur ab illo,

  Non

tantum Hyppolito pignore tuta fuit.

Tuta

fuit tali facie, quam dicere turpem,

  Nec

Momus poterat, tuta pudore fuit.

Tuta

fuit rebus quas geſſerat anteà magni

  Theſeus,

hic lethi quis metus eſſe poteſt?

Si

nec amata viro, nec digna fuiſſet amari,

  Non

tamen idcirco non tolerandafuit:

Obſcuraſſet

enimtitulos extincta ſuperbos,

  Per

quos illius ſurgit in aſtra caput.

Hoc

perijt nuper ferus interimente Procuſtes,

  Hoc

Schinis, hoc Schiron ſemiferumque genus.

Iſta

per Hyppolitæ cecidiſſent omnia mortem,

  Si

modò vera necis cauſa fuiſſet ei.

Nec

licet his tantum ſtultas conuincere nugas,

  Sed

falſum crimen vel modus ipſe probat.

Quod

tibi, quo melius poſſis cognoſcere, dicam.

  Quod

ſuper hijs falſo credita turba putet.

Iuſſerat

Euriſteus, quo multa iubente pericla

  Alcides

toto victor in orbe tulit:

Iuſſerat

Hyppolitæ pugnacis tollere zonam,

  Scilicet

hoc fieri non potuiſſe ratus.

Monſtris

ille tamen grauioribus ante ſubactis,

  Hinc

quoque ſe palmam poſſe referre putat.

Aggreditur

bellum, comitem ſe Theſeus addit,

  Barbaricam

vincunt non ſine clade manum.

Hactenus

haud dubiè quæ ſunt veriſſima narrat.

  Hoc

etenim geſta eſt res (mihi crede) modo.

Cum

tamen adijciunt quod in ipſo marte cruento

  Caſa

ſit Hyppolite coniugis enſe ſui:

Quis

tam ſtultus erit, quis tam ſine pectore truncus,

  Vt

verbis iſtis credat ineſſe fidem?

Si

tulit exitium, dum pugnat in ordine miles,

  Quomodo

ſponſa patri tradita deinde fuit?

Quomodo

me genuit poſthàc? quis non putet iſtos

  Qui

ſic nugantur mentis habere nihil?

Si

caret hic vitio: (dices) quis perdidit illam?

  Hoc

ab Amazonia diſcere gente potes.

Ipſe

tibi referam quod ab illis ante rogatum

  Audiui,

nec me vera latere putes.

Hanc

vbi captiuam cepiſſet ab Hercule belli

  Mercedem

ſubito captus amore fuit.

Virgineoque

bonum miratus in ore colorem

  Ad

patrios voluit præmia ferre lares.

Nec

fidum renuens comitem ſponſumque puella

  Seſe

ductori tradidit ipſa ſuo.

Talia

dum verſant animo, dum cuncta parantur:

  Horrida

finitimi rurſus ad arma vocant.

Naſcitur

intereà confuſio maxima rerum.

  Turba

repentino fracta pauore tremit.

Hic

tunc Hyppolitam, ſi non (ô maxime Theſeu)

  Te

dilexiſſet, quid potuiſſe putas?

Nonne

ſuas iterum poterat reparare cohortes?

  Nonne

noua poterat bella ciere manu?

Non

tamen hoc fecit, non hoſtis, vt antè, marito,

  Sed

nunc in bello fida patrona fuit.

Corripit

arma furens, medios ſe fundit in hoſtes,

  Militis

incurſus preſſat acerba noui.

Dumque

nimis vehemens inſtat, dum prodiga vita

  Per

denſas acies nil remorata ſalit:

Multorum

tandem iaculis confoſſa virorum,

  In

reliqua populi mortua ſtrage cadit.

Sic

extincta ſuum bene declarauit amorem,

  Non

virtute magis quàm pietate nitens.

Theſeus

occiſam magni ſepeliuit honore,

  Fortia

ſub gelido marmora membra locans.

Addidit

hos fido natos è pectore verſus:

  Conſcia

qui taciti verba fauoris habent.

Hoc

incluſa latet mulier validiſſima ſaxo,

  Inter

Amazanios gloria prima greges.

Qui

mihi dura quidem tu donec ſuccumberet armis,

  Poſt

bellum vero ſponſa fidelis erat.

Namque,

repente nouo poſthac oriente tumultu,

  Concidit

in pugna fortiter vlta virum.

Cuius

fama rei laudeſque decuſque manebunt

  Inclyta

per multos non peritura dies.

Hyppolite

valeas, tua molliter oſſa quieſcant:

  Dij

tibi dent factis præmia digna tuis.

Quod

ſolum poſſim, fidis ita ſpondeo verbis,

  Quod

mihi tu fueras, hoc tibi ſemper ero.

Hæc

eſt vera rei narratio, crede loquenti,

  Luminibus

vidi carmina ſcripta meis.

Cætera

quæ nullis certis authoribus, addis

  Vulgus,

ab erroris fonte profecta ſcias.

Iam

quod priuato ſociatam fœdere dicis

  In

thalamo nullas exagitaſſe faces:

Flebilis

inuidiam fati, non Theſea taxas,

  Quem

cepiſſet enim, morte cadebat, honor.

Nec

pudet Hyppolitum, quod ſit ſinefœdere natus:

  Pluribus

hoc alijs contigit ante viris:

Qui

virtute ſua totum fulſére per orbem

  Pluſquam

Phœbæo clarus in orbe nitor.

Non

genus & proauos noſtrum reputamus honorem.

  His

facit obſcuros vita modesta pares.

Nec

piget imperij faſcesconcedere fratre,

  Qui

longo poſt me tempore natus erat.

Non

vitio patris, non matris contigit illud,

  Quæ

fortuna dedit qualiacunque feram.

Quod

ſi magna facit tales opulentia rerum,

  Qualem

te, regni luxuriantis opes.

Regna

ſibi frater teneat, mihi ſylua placebit,

  Non

amo cum tantis commoda iuncta malis.

Quos

mihi germanos ex te genetrice creauit,

  Theſeus

hos noli damna vocare mea.

Nec

ſimules quod eos inuitum nutriat vber,

  Quos

me de regno poſſe mouere ſcias.

Non

hijs inuideo fælicis munera ſortis,

  Sed

longos opto munera grata dies.

Quas

de rumpendis pergis ſubnectere membris

  Senſus

in his duplex vocibus eſſe ſolet.

Si

de te dicas, non imo ex pectore ducta,

  Nata

ſed in labris verba fuiſſe reor.

Sin

autem noſtris hoc damni fratribus optas,

  Ne

mihi præripiant regia ſceptra nothi:

Durior

eſſe mihi quouis adamante videris,

  Qui

pueros cupias interijſſe tuos:

Vixque

die viſa ſubitas ſenſiſſe tenebras,

  Cum

dolor vrgeret ponere ventris onus.

Sed

mihi ni mirum ſic rem te dicere gratam

  Imperio

noſtro viſa fauere putas.

Sic

mihi blandiris, ſic barbam vellere tentas,

  Sic

me poſſe putas ad tua vota capi.

Hic

iam ſuccurrit quod mouit & anteà riſum,

  Quomodo

ſit virgo facta puella parens.

Poſtquam

viſa meum ſatis es taxaſſe parentem,

  Inuidiæque

viro conciliaſſe ſatis:

Nos

de ſublimi rides & ſcommate pulſas,

  Fine

ſub extremo talia dicta vomis:

Inunc

& meriti lectum reuerêre parentis

  Quem

fugit, & factis abdicat ille ſuis.

Omnia

vana ſonis. Non ille cubilia factis

  Abdicat,

aut rumpit, quod facis ipſa, fidem.

Non

eſt cur naſo meritus criſpante notetur,

  Nunquam,

cur illum non vereamur, erit.

Sed

tu cum noris vetitum, ne quando nouerca

  Cum

ſponſi nato ſit coitura ſui:

Hos

mihi terrores animo remouere laborans

  Tam

dirum tentas occuluiſſe ſcelus.

Quod

veterum coluit pietas, hoc impia ſpernis:

  Quæque

libet cunctis, illa licere putas.

Si

vetus eſt pietas, tanto magis eſſe tenendam

  Arbitror,

antiquis multa fuêre bona.

Nec

temerè mutanda reor quæcunque priorum

   Conſenſu

tanto culta fuëre diu.

Quæ

noua ſuccedunt, antiquis plæraque cedunt,

   Et

ſunt prototypis deteriora ſuis.

Ruſtica

regna vocas Saturni, ruſtica ſané,

  Sed

pia ruſticitas non ſceleratafuit.

Aurea

primæuæ rutilabant ſecula gentis

  Cum

Phœbi ſanctus regna teneret auus.

Mox

vbi ima patris tenuiſſet Iupiter arcem

  Argento

ceſſit protinus omnis honor.

Quid

voluëre ſibi fingentes iſta poetæ?

  Quid

niſi perpetuo deteriora ſequi?

Non

tamen argentum tantummodo ſecula gignunt

  Noſtra.

ſed in multis aurea vena manet.

Nec

moritura fuit viuax pietatis imago

  Poſtea,

quippe boni quam coluere colunt.

Qui

ſapit inter ſe duas pugnare negabit,

  Nec

damnare Iouem quæ placuêre patri.

Anteà

non poterant coniuncti ſanguine, iuncto

  Miſceri

caſtè vir mulierque ſinu.

Sed

neque nunc poſſunt, neque nũc quodcunque iuuabit

  Protinus

hoc ſtatuit Iupiter eſſe pium.

Plurima

de ſummo memorantur falſa tonante

  Ne

careant ſpecie peſſima facta boni.

Si

quis adulterij manifeſta labe notetur,

  Protinus

ad ſummum prouocat ille Iouem.

Si

quis non caſto ferueſcatamore ſororis,

  Non

pudet: exemplo eſt culpa ſoluta Iouis.

Si

quis in vxorem petulantior eſſe parentis

  Dicatur,

citat hunc rurſus & ipſe deum.

En,

quo veſtra ferant vani mendacia vates,

  Quæ

fieri cogant non ſine laude mala?

Iupiter

omnipotens cum ſit tibi miſſile telum,

  Cur

hos indemnes lentus abire finis?

Tu

ſuperas etiam ſtultos (furioſa) poetas

   (Et

ſi vix quicquam ſtultiuseſſe poteſt)

Non

cognata probans tantum qui corpora iungit

  Nodum,

ſed reliquis omnibus anteferens,

Illa

tibi demum firmis coitura videtur

  Copula,

iuncturis quam ligat ipſa venus,

Si

ligat ipſa venus fateor, ſed non ligat illa

  Cum

generis mixto ſemine feruet amor.

Semper

abhorrebat tales venus inclytæ nexus,

  Quales

hanc reliquis impoſuiſſe refers.

Omnem

cauta moues lapidem: genus omne ſtropharum

  Excutis,

vt poſsim præda cupita capi.

Nunc

authore deo ſimulas nihil eſſe timendum,

  Cur

quod iuſsit amor non mereatur opus?

Nunc

me blanditias palpas, tinctumque rubore

  Candorem

vultus ingenioſa probas.

Nunc

terrore graui pulſas, nunc mollia iungis,

  Nunc

mea moturus viſcera fletus adeſt.

Nunc

mihi te ſtabili coniunctam fœdere dicis:

  In

noſtro fidam velle manere thoro.

Nunc

facis inuidiam patri dum cuncta recenſes,

  Quæ

ſi facta quidem, non bene facta forent.

Nunc

exempla citas quibus hoc licuiſſe quod optas

  Antiquis

monſtres tamque licere tibi.

Denique

ne cupidum tardet formido laboras

  Tandem,

& ſollicitum ponere mentis onus.

Nec

tamen excuterent animo tua verba pauorem,

  Si

premeret tantum pectora noſtra pauor.

Quod

putet audendum noſter ſibi conſcius ardor

  Sub

titulo generis poſſe latere putas?

Non

ego poſſe puto, miſi quis quæ videt apertè,

  Illa

ſibi prorſus viſa fuiſſe neget.

Si

quiſquam videat complexu brachia iungi

  Labraque

non paruas ducere iuncta moras:

Viderit

iſta ſemel, caſtum fortaſſis amorem

  Occulta

credet fraudis habere nihil:

Verùm

ſi fuerint eadem repetita frequenter.

  (Vt

certe crebras ſunt habitura vices)

Non

ego priuignus reputabor, vt anteà, ſidus,

  Nec

tu diceris, fida nouerca mihi,

Sed

tu continuo meretrix, ego turpis adulter

  Cognoſcar,

poterit nec bene culpa tegi.

Quod

ſubeunda negas mihi, quæ patiuntur amantes?

  Dum

ſtant occluſis non ſemel ante fores,

Hoc

alijs, quos iſta ſolent promiſſa mouere,

  Non

mihi qui ſperno talia dona, refer.

Per

tenebras alij diſcurrunt noctis opacæ,

  Cingentes

madidis tempora laxa roſis.

Limina

calce terunt, cuſtodem fallere tentant,

  Aſſiduas

iactant igne rotante faces.

Denique,

ſi neque ſic intromittantur, ibidem

  In

ſomnum tandem, spe pereunte, cadunt.

Aſt

ego non modo non patiar, quod vulgus ineptum,

  Sed

neque quæ facilem ſe dat, amica placet.

Non

ego te precibus, quo ſis mihi blanda, laceſſam:

  Nec

ſi tu iubeas vltro, venire libet.

Quos

tenuit domus vna duos, tenuiſſet eoſdem

  Sæpius,

antiquum ſi tenuiſſet amor.

Sed

quia mutatum video, mutabor & ipſe,

  Noſque

tenere ſimul deſinet vna domus.

Et

procul auditas trepidans exhorreo voces,

  Nedum

præſentes abſque labore feram.

Oſcula

multa dedi fateor, ſed pauca recepi:

  Quæ

data credebam nil habuiſſe doli.

Argumenta

tuæ pietatis magna putabam

  Iſta,

viceſque pudor non retuliſſe fuit.

Nil

mihi ſuſpectum fuerat, nec tunc (niſi fallar)

  Mentem

Phædra tuam cæperat iſte furor.

Nunc

vbi facta palam te ſunt prodente venena,

  Sana

venenoſis iungere labra piget.

Tutus

ero tecum fœdiſſima? quomodo tutus?

  Quæ

per te totum nil ſupereſſe ſinis.

Sic

ego tutus ero ſicut cum vulture paſſer,

  Aut

vafris anſer vulpibus eſſe ſolet.

Iactatur

vulgo celebris Sententia, claudum

  Reddi,

qui claudo proximus eſſe velit.

Sicut

ab infecto qui redditur halitus ore,

  Proxima

ſerpenti corpora tabe replet:

Sic

malus è prauis hauritur moribus error.

  Si

prope ſe quiſquam dira venena ferat.

Nos

quoque ne ſimili pereamus amore, cauentes

  A

te viuemus bellua ſæua procul.

Tu

tamen haud tutum ſpondes modo, ſed mihi laudem

  Hinc

quoque mentiris poſſe venire bonam.

Si

quiſquam laudare velit turpiſſima ſtultus,

   Non

moror has laudes, quas mihi culpa dabit.

Hunc

puto laudari demum quem propria virtus

   Ex

humili clarum tollit in aſtra loco.

Quæ

rude miratir vulgus, ſapientior horret

   Exacta

trutinans omnia lance cohors.

Oſcula

ſi ferri poſſunt, ſi brachia iuncta,

  Si

blandæ voces, nonnè cubile poteſt?

Qui

videt in lecto tam iunctos, iſne putabit

  Miſceri

tantum labra pudica ſibi?

Qui

ſolo veræ capitur pictatis amore,

  Hic

nunquam talem quærit adive locum.

Tandem

finitis rationibus, addis & ipſas,

  Quas

multum credis poſſe valere, preces.

Et

properare rogas & iungere fœdera tecum,

Scilicet

hoc tantum nunc ſupereſſe rata.

Si

que velim quod vis, hac conditione precaris

Vt

mihi ſit mitis, qui tibi ſæuit amor.

Tantum

nunc precibus quantum rationibus antè

Proficis,

ex æquo caſſus vtrinque labor.

Dedecus

ipſa tuum noſti nec vilia magnos

Imperij

titulos verba decere vides.

Attamen

Hyppolito ſupplex humiliſque precaris,

Omnia

contemnens quæ tua regna petunt.

Non

decet hanc alios moderari, quæ ſibi nullos

Peccandi

frenos impoſuiſſe poteſt.

Non

decet hanc ſæpe ſubmittere victam,

Qui

tot ſubjectos iactat habere ſibi.

Non

decet hanc dominam tantæ regionis haberi,

Quæ

depreſſa graui pondere ſerua gemit.

En

en infælix, quo te veſania duxit,

Vt

quod nouiſti dedecus eſſe feras?

At

pugnaſſe diu ſcribis ne talia ferres,

Neu

te frenaret ſub iuga dura ſcelus.

Non

pugnaſſe reor, vel non pugnaſſe feroci

Pectore,

ſed leuiter terga dediſſe malo.

Non

tractandus erat tam durus molliter hoſtis,

Sed

validis telis percutiendus erat.

Non

cedit lachrimis, non vanis queſtibus vnquam,

Sed

mentis firmo robore pulſus abit.

Sic

tu pugnabas, vt eos pugnare videmus,

Quos

propria vinci proditione liquet.

Protinus

vt primos ſenſiſti in pectore motus,

Expellendus

erat ſenſibus ille tuis.

Tunc

frangi poterat facili certamine victus,

Tunc

poterat conſtans regna tenere pudor.

Nunc

iuſsiſſet eum ſua ſigna relinquere terror:

Qui

tibi nunc toto nullus in ore manet.

At

poſtquam cepit miſeræ penetralia mentis

Deuaſtare

ferox, ecce tyrannus adeſt.

Hæc

tribuenda mora ſunt omnia,quod patereris

Ad

fines propius bella venire tuos.

Iam

quocunque rapit tempeſtas, impigra curris?

Nec

ſcis quid facias, quóue loquare modo.

Ipſa

vides facinus quod tentas eſſe nefandum,

Quæque

facis demens non facienda vides.

Imploras

veniam facti quod sponte fateris,

Quam

tibi ſi donem, quid capis indę boni?

Non

potes abſolui, me iudice, factæ loquuntur:

Et

peragunt omni te sine fine ream.

Dura

domare iubes me pectora? dura profectò

Non

ſunt quæ durum non patiuntur onus.

Quæ

tibi dureſcunt, ea ſunt molliſſimanobis,

Quæ

tibi ſunt rurſus mollia, dura puto.

Ingeris

hic patruum qui latè poſſidet æquor,

Ingeris

& proaui fulmen ab arce volans.

Nec

reticetur auus radianti lumine cinctus,

Quo

rectore dies noxque mouere ſolet.

Scilicet

hæc demum me nomina ſacra verentem

His

conceſſurum, quod tibi nolo, putas.

Sunt

veneranda quidem, ſunt nomina magna fatemur,

Non

tamen hoc à me muneris illa petunt.

Sed

pudet iſtius neptis (mihi crede) Tonantem,

Nec

ſoboles patri ſic inhoneſta placet.

Vt

parcamus eis nihil eſt quod inepta labores,

Iſtos

quippe volens lædere nolo deos.

Sed

parcam melius ſi te furioſarepellam,

Quàm

ſi ſim precibus lenior ipſe tuis.

Nam

licet eximium nequeas caligine ſydus

Obſeruare,

tua vel pice nigra magis:

Si

tamen haud caſtè ſuccedens vixerit ætas,

Ad

primos idem pertinet iſte dolor.

Porro

quandoquidem noſti, quod dicitur olim,

Muneribus

vinci pectora ſtulta datis:

Rurſus

ab æthereo delapſa cacumine, spondes

In

terris poſiti maxima regna patris.

Imperij

noſtri paſſuram dicis habenas

Cretam,

centena quæ nitet vrbe potens.

Si

tantis pectus donis caperetur auarum,

Quæ

mihi promittis, quomodo ſtulta dares?

Quo

confirmares ſuſceptum pignore ſceptrum:

Ne

mihi donatæ ſurripientur opes?

Theſeus

externis ſemper latiturus in oris,

Nec

reuocare ſuum poſſe videtur iter.

Poſſe

redire puta, rediturum credimus ipſi,

Nec

vaſto cedet nobilis ille cani.

Si

verò patrias iterum remearit ad arces,

Quomodo

defendi iam tua facta queunt?

Nonne

ſuos repetet quos iure tenebat honores?

Nonne

mihi præceps mittet ab arce caput?

Nonne

meos tecum contundet fortiter artus?

Aucturus

titulos hac quoque clade ſuos?

Commouet

ipſe timor, ſed plus pietate mouemur:

Ne,

tu quas donas, accipiamus opes.

Ingratusne

patris viui data regna capeſſam?

An

queat Hyppolito tale placere nefas?

O

viuus redeas & victor (maxime Theſeu)

Quæ

tibi debentur priſtina regna tene.

Cumque

diu fueris perfunctus honoribus illis,

Quo

tua iamdudum fama volauit, eas.

Nec

tibi præripiam, nec fratri poſteà regnum,

Dij

faciant ne ſim tam ſceleratus ego.

Ecce

preces tanto rurſus cum munere miſces,

Infandumque

ſimul Phædra parentis opus.

Scilicet

exemplo tentas me vincere Tauri.

Ne

videar ſæuo ſæuior eſſe boue.

Tale

ſcelus multo melius (mihi crede) taceres,

Quàm

faceres vltro peſſima facta palàm.

Diſſimulanda

tibi fuit iſta libido parentis,

Qua

non plus rabies vlla pudoris habet.

Sed

te nimirum profuguspudor ante reliquit,

Vnde

putas quiduis iam ſatis eſſe decens.

Quid

mihi cum Tauro? quid nobis pectora confers

Decepti

pecoris, quæ ratione carent?

Quid

niſi me brutum fieri vis, atque ferinos

Induere

affectus, ſi tua iuſſa ſequar?

Non

facit exemplum hoc pro te, quod ſedulo profers:

Auget

enim crimen, non minus eſſe facit.

Per

veneris numen parci tibi denique poſcis,

Quam

te perpetuo dicis habere grauem.

Quam

venerem dicas intelligo, quam tibiſupra

Dixi,

nam pectus posſidet illa tuum.

Præterea

certas habet obteſtatio leges,

Quas,niſi paruero, non cupis eſſe ratas.

Quamque

locas primam, ne quæ me ſpernat amantem

Nec

flocci facio. Cætera pondus habent.

Spreturus

videor, ſi quæ redamare recuſat

Poſſeque

non tantum hoc, ſed nec amare quidem.

Quæ

memoras autem ſylueſtris munera Phœbes,

Illis

non videor poſſe carere bonis.

Viuere

non poſſum ſine denſi præſide ſaltus

Quæ

mihi ſuppeditat, dona cupita, feras.

Qui

tollit ſyluam protinus, mea gaudia tollit,

Poſthabeo

latebris ſplendida tecta ducum.

Ni

mea frendentescuſpis tranſuerberet apros,

Morti

per ſimilis vita futura mea eſt.

Ni

faueant autem Satyri Paneſque iugoſi

Cultores

montis, non cadit vllus aper.

Conceptum

porrò varijs diſcurſibus æſtum

Vna

leuare mihi fluminis unda poteſt.

Sunt

hæc magna quidem, ſunt hæc gratisſima nobis

Munera,

quæ demi vix mihi ferre queam.

Priuari

tamen hijs præſtantius eſſe putamus,

Quàm

non legitima conditione frui.

Hæc

mihiſi deſint, licet ægrè, viuere poſſum,

Non

poſſum verò ſi tua verba probem.

Funderet

Hyppolitus vitiata mente cruorem,

Nec

rutilum ferret lumen Apollo tuum.

Dij

precor hijs faciant vt ſemper rebus abunde,

Quae

me tam grata commoditate beant.

Sed

quacunque mihi contingere dona precaris

Votis

omnino ſunt inimica tuis.

Si

non defuerint quæ vis mihi ſemper adeſſe

Non

poſſum fœdo prorſus amore capi.

Ocia

quærit amor, ſed ſylua negotia præſtat.

Mollis

res amor eſt, horrida ſylua riget.

Mollis

amor duros non vult perferrelabores,

Frondea

continuo ſylua labore ſcatet.

Mollis

amor rigidum refugit cum murmure ſtratum,

Nil

niſi cum folijs gramina ſylua dabit.

Mollis

amor veſtes precioſas, vina, dapeſque

Lautas,

& cerebrum poſcit habere Iouis,

Hyrtum

Sylua petit tegmen, nulloſque ciborum

Delectus

adhibet,ponit in amne ſitim.

Mollem

ſæpe leuem perturbat terror amorem,

Horribiles

gignit ſylua, fouetque feras.

Cuncta

reluctantur, quæ ſylua miniſtrat, amori:

Non

ergo fuerant iſta vouenda tibi.

Hæc

tamen, o demens, nimis officioſa precaris,

Quæ

ſi contingant iam tibi, triſtis ero.

Donaque

cum precibus cum donis vota remiſces,

Et

lachrymas tandem fingis adeſſe tuas.

Non

ignara quòd hæ nonnunquam pectora frangant.

Quæ

neque dona queam, nec ſuperare preces.

Omnibus

ex æquo moueor, nil iſta moramur,

Conſtans

Hyppoliti mens ſine fine manet.

Irrita

vota iacent, ſunt irrita dona, preceſque,

Nullaque

fœmineus pondera fletus habet.

Quamuis

lene nihil mereantur verba, pudoris

Neſcia,

ſed rigidos horribileſque ſonos:

Non

tamen eſſe mihi ſilices in pectore dicas:

Nunc

tibi poſtremò mitius ipſe loquar.

Atque

tuis precibus noſtras adnectereviſum eſt,

Quæ

longé moueant vtiliora, preces.

Deſine,

dumque potes, meliorem ſumito mentem:

Dum

licet in primo limine, ſiſte gradum.

Motibus

obſtato fœdis, ſtimuloſque furoris

Excute,

qui grauiter mollia corda premunt.

Ad

rectam mores normam compone bonorum,

Nec

moueant animum facta nefanda tuum.

Diſcute

pigritiem, studioſa negocia quære,

Nec

tibi defuerit, quo tenearis, opus.

Si

facias autem, quæ nunc ego ſedulus hortor,

Succeſſura

putes, quæ cupis ipſa bene.

Quamque

diu rapidus iactauit in æquore turbo,

Mollior

in portum diriget aura ratem.

Hæc

præſtare tibi tantum, non plura licebit,

Præter

verba nihil, quæ tibi mitto, feres.

Si

niſi nobiſcum te viuere poſſe negabis,

Nolo

ſic tecum viuere, malo mori.

Gratia

magna tibi nemorum celeberrima cuſtos

Quod

redeam victor, gratia magna tibi.

Gratia

magna tibi, quod nos præſente pudicos

Numine

ſeruaris, gratia magna tibi.

Vos

iuuenes quicumque nemus, loca grata, tenetis,

Victori

plauſum nunc mihi quæſo date.

Dicite

fauſta precor ſurda tranauimus aura

Syrenum

voces, dicite fauſta precor.


     

    FINIS.

ToC